یلدا واژه سُریانی است که از شاخه های زبان آرامی گرفته شده و به معنی تولد می باشد و هنگام غروب آفتاب در 30 آذر شرع شده , تا طلوع آفتاب ادامه دارد.
یلدا قدمتی هزار ساله دارد که هنوز هم در میان آرییان بویژه ایرانیان جشنی بر پا می شود و مهرپرستان بر این باورند که چیرگی روشنی بر تاریکی که در آغاز زمستان صورت میگیرد "زاد شب ایزد فروغ" یا "زایش مهر "(خورشید) می باشد .
در دوران باستان شب نماد تاریکی و اهریمنی بوده و روز نماد روشنی و ایزدی , چنانچه در ادبیات فارسی اشعاری که از زلف یار و روز هجران سروده شده از لحاظ سیاهی و درازی به شب یلدا تشبیه شده است.
روز رویش چو بر انداخت نقاب شب زلف گفتی از روز قیامت شب یلدا برخاست
(سعدی )
من از روز جزا واقف نبودم شب یلدای هجران آفریدند
(فروغی بسطامی )
با زلف تو قصه ای ست ما را مشکل همچون شب یلدا به درازی مشهور
(عبید زاکانی )
شب یلداست هر تاری زمویت , وین عجب کاری که من روزی نمی بینم خود این شب های یلدا را
( سلمان ساوجی )
شب یلدا یا شب چله بلندترین شب سال در نیمکره شمالی زمین است که پس از آن اندک اندک روزها بلندتر از شب می شود و زمستان سرد آغاز میگردد
واژه یلدا در برهان قاطع چنین آمده است :
"یلدا شب اول زمستان و شب آخر پاییز است که اول جَدی و آخر قوس باشد و آن درازترین شبهاست در تمام سال و در آن شب و یا نزدیک به آن شب، آفتاب به برج جدی تحویل میکند و گویند آن شب به غایت شوم و نامبارک میباشد و بعضی گفتهاند شب یلدا یازدهم جدی است".
رابطه یلدا با کریسمس
مراسم"زاد شب ایزد فروغ "یا مهر بعنوان یک روز مقدس با آیین مهری در امپراتوری روم ریشه دواند و در دل آنان جای گرفت که جشن سارتونالیا نامیده شد , پس از استیلای مسیحیت در اروپا اعتبار خود را از دست نداد و ادامه یافت و بسیاری از آداب و رسوم مهری را برگرفت و تولد مهر که به اعتقاد مهرپرستان نجات بشر در آخر الزمان خواهد بود به مسیح منتسب شد و آنرا "زاد شب عیسی مسیح" نامیدند, جشن میلاد مسیح که در بیست و پنجم دسامبر می باشد در واقع جشن ظهور میترا (مهر) می باشد. درواقع کریسمس برگرفته از جشن سارتونالیا و زایش مهر است و با گسترش مسیحیت در شرق مجددا به ایران بازگشت و شب یلدا نامیده شد .
در اشعار معزی و سنایی نیز رابطه بین مسیح و یلدا به خوبی درک می شود
"به صاحب دولتی پیوند اگر نامی همی جویی که از یک چاکری عیسی چنان معروف شد یلدا"
(سنایی)
"ایزد دادار مهر و کین تو گویی از شب قدر آفرید و از شب یلدا
زانکه به مهرت بود تقرب مومن زانکه به کینت بود تفاخر ترسا "
(معزی)
در میان اقوام ایرانی نظرات متفاوتی برای شکل گیری این آیین وجود دارد که به دو نمونه از آن اشاره میکنیم :
یک نظر حاکی از آنست که :
طولانی بودن شب نزد ایرانیان بدشگون بوده و به همین دلیل تا برآمدن خورشید دور آتش می نشستند ,
خوانی می گسترند و به شادی و پایکوبی می پرداختند .
از طرفی کرمانی ها معتقد بودند که قارون به شکل هیزم شکنی به در خانه ها می آید و به آنها هیزم می دهد که آن هیزم ها تبدیل به شمش طلا می شود , این باور در نزد مسیحیان و بابانوئل نیز وجود دارد که بیانگر این است هر دو از یک مایه سرچشمه می گیرد و بابانوئل اروپایی همان شب یلدا و یا شب چله ایرانی می باشد .
سفره شب یلدا
سفره شب یلدا میزد Myazd نام دارد که شامل میوه های تازه و خشک و آجیل مخصوص که از 7 نوع خشکبار تهیه شده که زرتشتیان به آن لرک Lork میگویند و خوردنی های فصلی و خورک های گوناگون بر سفره نهاده علاوه بر آن آتشدان , عطردان و بخوردان و برسم که مربوط به نیایش می باشد را بر سفره می نهند.
امروزه اکثر ایرانیان شب یلدا را دور هم جمع می شوند و خوانی میگسترانند که بر روی آن آجیل و انار و هندوانه و خوراک های مختلف گذاشته و فال حافظ می گیرند یا گردو یی را انتخاب کرده و نیت میکنند و آن را می شکنند و به شادی و سرور می پردازند.
ظهور میترا (مهر) را با امید سربلندی و سرافرازی همه انسانهای آزاده و به امید آزادی ایرانیان دربند جشن می گیریم.
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمیکند.
افزودن دیدگاه جدید