وقایع از یاد نرفتنی دوران بهمن دری

 بنا بر نوشته دویچه وله تیرماه سال ۱۳۸۹ هنگامی که بهمن دری عضو سابق سپاه پاسداران به سمت معاونت فرهنگی وزارت ارشاد منصوب شد، ناآشنایی او با این حوزه نگرانی و انتقاد شدید اهل فرهنگ را برانگیخت. کارنامه‌ی دری در ۲۶ ماه گذشته نشان می‌دهد این نگرانی‌ها بی‌مورد نبوده است.

تعلیق مجوز برخی از معتبرترین ناشران ایران، افزایش شدید سانسور و فشار بر ناشران مستقل و کتابفروشان، و انتشار فهرست "کتب ضاله سال ۱۳۹۰" بخش کوچکی از کارنامه‌ی وزارت ارشاد در دوره‌ای است که بهمن دری معاونت فرهنگی این وزارت‌خانه را بر عهده داشته است.

آشفتگی‌های این دوران چنان آشکار است که حتا خبرگزاری فارس، منسوب به نیروهای امنیتی و نظامی، از آن گلایه می‌کند. این خبرگزاری روز جمعه، ۱۷ شهریور در گزارشی نوشت: «در مدت مدیریت بهمن دری در معاونت فرهنگی ارشاد وقایع ریز و درشت بسیاری در این معاونت اتفاق افتاد که برخی از آن‌ها به زمان نیاز دارد تا از یاد اهالی فرهنگ، به ویژه اهل قلم برود.»

سقوط "نگهبان مرزهای فرهنگی"

اقدام‌های وزارت ارشاد در بیش از دو سال گذشته کار ناشران مستقل را عملا به حالت نیمه تعطیل درآورده است. بهمن دری که زمانی در موسسه انتشارات سروش همکار وزیر کنونی ارشاد بوده، معاونت فرهنگی این وزارت‌خانه را در دست گرفت تا آنگونه که حسینی گفته بود عهده دار "دیده بانی و نگهبانی مرزهای فرهنگی" شود.

بهمن دری جانشین محسن پرویز شده بود که در گسترش و تشدید ممیزی و فشار بر ناشران نقشی مهم بر عهده داشت. ظاهرا کنار گذاشتن او بخشی از سیاست تهاجمی وزارت ارشاد در دولت دهم بوده که حسینی هدف آن را جلوگیری از انتشار کتاب‌هایی که "زیبنده‌ی نظام اسلامی نیستند" یا "بی‌فرهنگی را در جامعه ترویج می‌کنند" عنوان کرده بود.

وزیر ارشاد از بهمن دری خواسته بود با حمایت از انتشار کتاب‌هایی که دیدگاه‌های جمهوری اسلامی را ترویج و تبلیغ می‌کنند به "فضاسازی در ایران و جهان اسلام" بپردازد.

معاونی برای شاد کردن دل "بچه‌های حزب‌الهی"

معاون برکنار شده‌ی وزیر ارشاد، زمانی که به این سمت منصوب شد با بیان این که "با بوروکراسی فرهنگ انقلاب پیش نمی‌رود" وعده پیشبرد سیاست‌هایی را داده بود که به حفظ "قله‌های پیشرفت فرهنگ بسیجی" منجر شود. او پس از برکناری گفته است: «معتقدم کارهایی که انجام شده و دل بسیاری از بچه‌‌های حزب‌اللهی را شاد کرده و به آن امید بسته‌اند باید ادامه پیدا کند.»

در دوران محسن پرویز بهای کتاب از جمله به دلیل کاهش و قطع یارانه‌ کاغذ ناشران به شدت افزایش یافت. پس از او نیز افزایش شدید بهای کاغذ در کنار دیگر فشارهایی که ناشران مستقل با آن روبرو هستند، نشر را با بحرانی جدی روبرو کرده است.

از زمان برپائی آخرین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، موقعیت دری در وزارت ارشاد زیر سئوال رفته بود

ظاهرا وضعیت چنان وخیم است که صدای خود پرویز نیز درآمده است. او در یادداشتی که ۱۷ شهریور از سوی خبرگزاری فارس منتشر شد، نوشت: «آفت تیراژ کتاب‌ها که از آغاز سال جاری سرعت گرفته است، روز به روز و ماه به ماه بیشتر و بیشتر می‌شود. حضور نشر ایران در خارج از کشور در سال گذشته بسیار ضعیف و کم رمق بود و در سال جاری نیز چشم‌انداز خوبی ندارد.»

توانایی‌ها و تجربه‌های مدیر سابق حراست

معاون سابق فرهنگی وزارت ارشاد در یادداشت خود فعالیت‌های این وزارت‌خانه در دو سال گذشته را به کنایه درخشان خوانده و با اشاره به عدم تشکیل "هیأت نظارت بر اجرای ضوابط نشر" می‌نویسد «مبنای تصمیم‌گیری‌های وزارت ارشاد در حوزه نظارت بر نشر کتاب و منشأ قانونی آن معلوم نیست.»

به نظر می‌رسد نه محسن پرویز و نه بهمن دری در پیشبرد برنامه‌های وزیر ارشاد آنچنان که مورد نظر او بوده موفق نبوده‌اند. محمد حسینی اکنون در حکم خود خطاب به علی اسماعیلی می‌نویسد: «جنابعالی را که آشنا با این  قبیله‌‌اید به سمت "سرپرست معاونت امور فرهنگی" منصوب می‌‌نمایم تا در سایه توانایی‌ها و تجارب خویش با عنایت حضرت حق و مشاوره اهالی این طایفه، طیفی از اقدامات را به منصه اجرا بنشانید.»

محمد حسینی به چگونگی "توانایی‌ها و تجارب" اسماعیلی اشاره‌ای نکرده است. او اول آبان‌ماه ۱۳۸۸ در حکم دیگری با استناد به تجربیات امنیتی اسماعیلی نوشته بود «نظر به مراتب تعهد و شایستگی و تجربیات ارزشمند جنابعالی به موجب این حكم به عنوان مشاور وزیر و مدیر كل حراست منصوب می‌شوید.»

وزیر ارشاد در حکم یاد شده از اسماعیلی خواسته بود "با استفاده از عناصر مومن و متعهد و ... نگاه از منظر فرهنگی با رعایت مصالح حراستی ... وجاهت این وزارتخانه را به نمایش" بگذارد.