سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نهادی نظامی و ایدئولوژیک می باشد که در چند ماه اول پس از پیروزی انقلاب بهمن با همفکری یک عده از طرفداران آیت الله خمینی تشکیل شد و آیت الله خمینی در 22 آوریل 1979 تشکیل آن را رسما به شورای انقلاب اعلام کرد. بر طبق اصل 150 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نقش و وظیفه آن نگهبانی از انقلاب اسلامی و دستاورد های آن تعیین شده است. این نقش مبهم سپاه در قانون اساسی و حمایت محافظه کاران بویژه رهبر و طرفداران آن از سپاه دست سپاه را در داخل کشور و خارج از کشور برای انجام هر عملیاتی باز گذاشته است و سپاه فعالیت ها و برنامه های خود را تاکنون به عنوان پاسداری و حفاظت از ماهیت انقلابی و ایدئولوژیک حکومت در برابر دشمنان داخلی و خارجی توجیه کرده است.

دستگیری و اجرای حکم اعدام مخالفان حکومت، اجرای عملیات ترور برون مرزی و در داخل کشور، شکنجه و تجاوز جنسی در زندان ها، دخالت در زندگی خصوصی مردم، نظارت بر استخدام دولتی و نفوظ در نهادها و ادارات حکومت، پذیرش دانشجو در دانشگاهها، شستشو و تسخیر مغزهای جوانان در راستای اهداف ایدئولوژیک حکومت، نظارت بر چاپ و نشر کتاب و مطبوعات، کنترل ایمیل های شخصی و سایت های اینترنتی،شنود، آموزش تروریست های خارجی، عملیات سایبری علیه پایگاه های اینترنتی مخالفان و کشور هایی که در نظر آنها به عنوان تهدیدی علیه امنیت کشور محسوب می شوند، تسلط بر منابع اقتصادی کشور مثل صدور نفت و گاز و استخراج معادن، تجارت خارجی، بخش خصوصی، اجرای پروژه های ملی اقتصادی، قاچاق بین المللی مواد مخدر، حمایت و سازماندهی پوپولیسم و لومپنیزم حکومتی، سرکوب مخالفان و فرو نشاندن تظاهرات های خیابانی، زورگویی و آزار و اذیت شهروندان، عملیات جاسوسی در سایر کشورها بویژه کشورهای همسایه، تطمیع هنگفت طرفداران حکومت، تسلط و نظارت بر ورزش بویژه تیم های فوتبال و ... از جمله فعالیت ها و سیاست هایی می باشند که از آنها در سپاه به عنوان دفاع از ارزشهای انقلابی، اسلامی و حفظ دستاوردهای حکومت اسلامی تعبیر می شوند.        

قدرت سیاسی در ایران را می توان اتحاد ریشه دار و سنتی روحانیون حکومتی و سپاه پاسداران دانست که این دو دائما در ارتباط متقابل و تنگاتنگ باهم می باشند. از بدو تشکیل حکومت جمهوری اسلامی تا بحال این نهاد نظامی چنان بر اکثر عرصه های سیاسی، نظامی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور نفوذ کرده که در عمل هم حافظ حکومت و حاکم بر نهادهای حکومتی می باشد. از زمان روی کار آمدن محمود احمدی نژاد در سال 2005 سپاهیان با پشتیبانی علی خامنه ای رهبر حاکمیت ایران به تدریج اکثر پست های کلیدی در ادارات دولتی و نهادهای حکومتی را اشغال کردند. در حال حاضر رئیس جمهور و 13 وزیر از کابینه دهم دولت احمدی نژاد را افراد منسوب به سپاه تشکیل می دهند و معاونین رئیس جمهور هم افراد نزدیک به سپاه می باشند و بنا به برآورد سایت اینترنتی ایران بریفینگ بیش از 56 درصد نمایندگان مجلس شورای اسلامی کنونی ایران را سپاهیان تشکیل می دهند و بقیه نمایندگان هم از روحانیون و افراد به ظاهر مستقل هستند که به طور غیر مستقیم با سپاه و نیروهای امنیتی همکاری دارند و مدافع اهداف و برنامه های آنها می باشند.

روحانیت و سپاه نیازمند و مکمل همدیگرند. روحانیت به عنوان سمبل مکتب اسلام شیعی برای بقای نیازمند به قدرت نظامی سپاه دارند چون روحانیون به تنهایی نمی توانند به بدون اتکا به یک قوه نظامی-انقلابی بر بحرانهای اجتماعی و سیاسی در داخل کشور فائق آید و مخالفان خود را سرکوب کنند. سپاه هم نیازمند مقدس سازی از ولایت فقیه می باشد چون نظام ولایت فقیه به سیاست ها و فعالیت های سپاه مشروعیت می بخشد.

بعد از فروپاشی شوروی سابق سرزمین آذربایجان در دکترین امنیتی جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت. ایران برای افزایش نفوذ خود در کشور تازه استقلال یافته جمهوری آذربایجان شمالی با سایر کشورها بخصوص کشور های غربی و ترکیه در رقابت بود و اکثر جمعیت این کشور را که از لحاظ مذهبی پیروان مذهب شیعه تشکیل می دادند ایران درصدد صدور انقلاب اسلامی بر آمده دوست داشت حکومت اسلامی مثل حکومت ایران در آذربایجان سرکار بیاید که کاملا مطیع و تحت نظارت جمهوری اسلامی باشد. ولی روی کار آمدن یک حکومت ملی گرا و لائیک تمام آرزوهای حکومت ایران را بر باد داد. با اینکه یکسری از نهادهای تحت نفوظ سپاه پاسداران مثل کمیته امداد، بنیاد شهید، بنیاد مستضعفین و موسسه فرهنگی حکومت ایران در آذربایجان فعال بودند ولی نتوانستند اهداف حکومت را عملی کنند.

سپاه پاسداران از زمان استقلال آذربایجان سیاست های مختلفی را برای تضعیف جمهوری آذربایجان دنبال کرده است. چون حکومت و محافظ آن سپاه همیشه نگران تاثیر پیشرفت علمی و اقتصادی جمهوری آذربایجان شمالی بر ترکهای آذربایجان جنوبی که از تبعیض مضاعف حکومت رنج می برند بوده است. چون همزمان با استقلال آذربایجان جنبش ملی آذربایجان جنوبی هم فعالیت خود را برای بیداری ملی و مبارزه مدنی بر علیه حکومت ایران بکار بسته است. پس نگرانی سپاه مهمتر از همه مسئله قومیتی است تا ایدئولوژیک و مذهبی که به آذربایجانیهای دو سوی مرز به عنوان یک تهدیدی برای تمامیت ارضی ایران و موجودیت حاکمیت اسلامی می نگرد.

سپاه پاسداران برای تضعیف آذربایجان مستقل تاکتیک ها و برنامه های مختلفی را دنبال کرده است که در زیر به اهم آنها اشاره می شود:

-          تحریک و حمایت از مخالفان دولت بویژه گروه های اسلامگرا برای ایجاد آشوب و ساقط کردن حکومت و ایجاد حکومت اسلامی دست نشانده حکومت ایران که در مورد مسئله حجاب شاهد آن بودیم.

-          طراحی عملیات تروریستی و سازماندهی و آموزش گروه های تروریستی و اجرای عملیات ترور در داخل خاک آذربایجان بویژه بر مواضع و اهداف آمریکا و اسرائیل که دستگیری های گسترده عوامل حکومت ایران در چند ماه اخیر گواه بر این ادعا می باشد.

-          قاچاق مواد مخدر و اسلحه و توزیع آنها در بین جوانان در سراسر کشور آذربایجان به منظور بی ثباتی اجتماعی، بنا به شواهد موجود اکثر قاچاقچیان مواد مخدر پس از دستگیری و تحویل به ایران در مدت کوتاهی آزاد شده اند در صورتی که حکومت ایران احکام سنگینی را برای قاچاقچیان داخلی به اجرا می گذارد که اکثرا به اعدام محکوم شده و حکم در اکثر مواقع مورد آنها اجرا می شود. 

-          تربیت طلبه و دیکته کردن اهداف و ایدئولوژی حکومت ایران بر آنها با حمایت مالی و شستشوی مغزی که در مساجد و اماکن مذهبی و دینی و مراسمات عزا نظر مساعد قشر سنتی و دیندار را نسبت به حاکمیت ایران جلب کنند تا اینکه در زمان مناسب از این افراد به نفع اهداف خود بهره برداری کنند. این طلاب به نوبه خود تفکرات خرافی را در بین مردم آذربایجان رواج می دهند و بین بین پیروان مذاهب مختلف اختلاف می اندازند.

-          ایجاد کتابخانه در باکو و نشر وفروش کتاب های دینی و ایدئولوژیک به قیمت ناچیز به منظور تحریک و تهییج احساسات مردم بر علیه دولت و متفقان آن و ایجاد شبکه تلویزیونی به نام سحر به زبان ترکی آذربایجانی که از طریق این کانال تلویزیونی اهداف و ایدئولوژی حکومت ایران را تبلیغ می کند و در حقیقت صدای اسلام گرایان افراطی آذربایجان می باشد.

-          ایجاد مراکز حلال احمر، بنیاد شهید، کمیته امداد و مرکز فرهنگی ایران که از طریق این مراکز از جامعه آذربایجان اطلاعات کسب می کند و به منظور کسب حمایت مردم فقیر حکومت ایران را به ظاهر بشر دوستانه در برابر دید مردم جلوه می کنند.

-          اعمال نظارت و کنترل شدید بر شهروندان آذربایجان و آزار و اذیت آنان که به ایران سفر کرده اند و هر گونه رفت و آمد از آذربایجان را به عنوان یک ماموریت مشکوک و ضد امنیتی تلقی می کند. دستگیری دو شاعر آذربایجانی نمونه بارز آن می باشد.

-          تشدید فعالیت سایبری بر علیه سایت های اینترنتی و از کار انداختن آنها مثل سایت تلویزیون دولتی آذ تی وی و شرکت هواپیمایی آذربایجان آذال

-          کمک مالی و نظامی سپاه به ارمنستان به ویژه ارامنه که در مناطق اشغالی اسکان داده شده اند و در مقابل ایجاد موانع و مخالفت بر روابط اقتصادی و نظامی آذربایجان با سایر کشور ها بویژه کشور اسرائیل که حکومت ایران این کشور را دشمن ایدئولوژیک خود می پندارد.

در مورد ترک های آذربایجان ساکن ایران ماهیت سیاست های و برنامه های سپاه کمی متفاوت است. سپاه پاسداران از بدو تشکیل به عنوان نیروی مخرب در مورد فرهنگ، زبان، تاریخ و موسیقی آذربایجان عمل کرده است. در دهه اول انقلاب سپاهیان همانند سایر نقاط ایران در آذربایجان هم به خانه ها مردم می ریختند پس از تفتیش منازل نوارهای موسیقی و کتاب هایی در مورد زبان، فرهنگ و تاریخ آذربایجان را برداشته و از بین می بردند و صاحب کتابها و نوارها را به عنوان ضد انقلاب، کمونیست و ضد اسلام مجازات می کردند و به فرهنگ آذربایجان به عنوان فرهنگی مبتذل نگریسته می شد که با اصول و مبانی اسلام شیعی منافات داشت.

بعد از استقلال جمهوری آذربایجان مبارزات ملی و مدنی ترک های آذربایجان در ایران بر علیه آسمیلاسیون، الیناسیون و تبعیض مضاعف حاکمیت بر آنان و تمام ملت های ساکن ایران روح تازه ای بخود گرفت و انگیزه مردم برای بازگشت به هویت خویشتن و تعیین سرنوشت خود به دست خویش افزایش یافت. این مسئله باعث شد حاکمیت برنامه هایی جدید برای مهار و محو حرکت ملی آذربایجان بکار گیرد.

سپاه و رسانه هایی که بطور مستقیم و غیر مستقیم به سپاه وا بسته هستند تا به امروز حرکت ملی آذربایجان و اهداف آن را به عنوان یک مرام فاشیستی پان ترکیستی و تجزیه طلبانه تبلیغ کرده است و فعالین ملی را افراد وابسته به آمریکا، اسرائیل، آذربایجان و ترکیه در نظر افکار عمومی جلوه داده است که می خواهند مخل امنیت ملی شوند. سپاه و نیروهای امنیتی با درست کردن این اتهامات واهی سعی در سرکوب فعالین حرکت ملی آذربایجان داشته است. در این زمینه می توان به توطئه سپاه در مراسم قلعه بابک با تشکیل مانور نظامی در این منطقه به بهانه ایام فاطمیه، سرکوب شدید و کشتار فعالین و معترضین به روزنامه ایران در شهرهای مختلف آذربایجان توسط عناصر انصار حزب الله و نیروهای مقاومت بسیج در سال 2006، دستگیری، حبس و شکنجه فعالین حرکت ملی و معترضین به خشکانیندن دریاچه ارومیه و غیره اشاره کرد.

سپاه بر علیه حرکت ملی آذربایجان  شیوه های مختلف تبلیغاتی و از سیاست تطمیع افراد و امتیازدهی به آنان بهره می گیرد. در سراسر ایران سپاه افراد نزدیک به خود و هواداران خود را را تحت عنوان پایگاه های مقاومت بسیج سازماندهی کرده است. این پایگاهها در تمام ادارات، مراکز آموزشی مثل مدارس، دانشگاهها از اوایل انقلاب ایجاد شده و فعال هستند و هر قشری پایگاه مخصوص به خود را دارد مثل بسیج ادارات، بسیج معلمان، بسیج اساتید، بسیج دانشجویی و... نمونه هایی از این ها می باشند. در مناطق آذربایجان هم سپاه طی هسته هایی تحت عنوان گردان های عاشورا اینها را سالانه طی اردو های عقیدتی و نظامی گرد هم می آورد و آماج تبلیغات ایدئولوژیک و مورد نظر حکومت قرار می دهند.

اقتصاد کشور ایران رانتی حکومتی است یعنی حکومت و محافظ آن سپاه پاسداران بخش اعظم اقتصاد و منابع اقتصادی کشور را تحت کنترل خود دارند و مردم عادی هم در عمل وابسته به اقتصاد رانتی حکومتی می باشند. هر فردی با عضویت در بسیج و نزدیکی به سپاه و نیرو های امنیتی اهداف خاصی را دنبال می کنند و خودشان را با تظاهر به دینداری و شرکت در جلسات و فعالیت های بسیج و سپاه به ظاهر وفادار به حاکمیت و ایدئولوژی آنان نشان می دهند تا اینکه نظر مساعد مقامات حکومت را جلب کرده و از این طریق بتوانند غنائم و امتیازات بیشتری از دولت کسب کنند.     

در مناطق آذربایجان سپاه پاسداران سالانه هزاران نفر را به اجبار در اردوگاه های نظامی و عقیدتی گرد هم می آورد و بر علیه حرکت ملی آذربایجان و دولت جمهوری آذربایجان تبلیغات گسترده سیاسی به منظور ایجاد بدبینی و هراس از تغییر در بین مردم راه می اندازد. به عنوان مثال جمهوری آذربایجان را کشور فقیر، گرسنه و فاسد معرفی می کند که در صورت الحاق آذربایجان ایران به آن کشور مردم از گرسنگی تلف خواهند شد و فقر، فلاکت، فساد و فحشا سراسر این سرزمین را فرا خواهد گرفت و در چنین شرایطی ناموس و غیرت مردم مسلمان جریحه دار خواهد شد. سپاه پاسداران این نوع تبلیغات را مطلوب کارمندان، بازاریان سنتی، صاحبان سرمایه و قشر های از مردم که به نوعی منافعشان از طرف حکومت تامین می شود می بینند که در صورت ایجاد چنین تغییر و تحولی در منطقه ممکن است امنیت و موقعیت شغلی و منافع اقتصادی آنها بخطر بیفتد. سالانه در ادارات، موسسات فرهنگی سپاه، دانشگاه ها و مراکز آموزشی، مساجد و غیره کنفرانس ها و جلسات گزینشی در مورد تهدید پان ترکیزم برای افراد خود تشکیل می دهند و با توجیهات ایدئولوژیک و غیر علمی خود شروع به تفسیر فرهنگ و زبان، جغرافیا و تاریخ آذربایجان می کنند تا اینکه شکافی و گسستی عمیق بین مردم و فرهنگ خود ایجاد کنند. برای نمونه نام جغرافیایی جمهوری آذربایجان را آران و مناطق آذربایجان تحت سلطه حاکمیت ایران را آذربایجان می نامند و زبان ترکی را زبان آذری قلمداد می کنند که با ترکی متفاوت است. قهرمانان تاریخی و ملی را تحقیر می کنند و به ترک ها در تاریخ لقب بیابانگرد و وحشی می دهند و در مقابل به بزرگنمایی و به برتری فرهنگ، تاریخ و زبان فارسی دامن می زنند. هر هفته در اکثر مواقع در خطبه های نماز جمعه امامان جمعه بویژه نماینده علی خامنه ای در تبریز دولت آذربایجان را آماج حملات خود قرار می دهند که نوکری آمریکا و اسرائیل را می کنند و در مورد خطر صهیونیزم در حمایت از پانترکیزم هشدار می دهند و از مردم و نهادهای نظامی و امنیتی می خواهند این تهدید را جدی گرفته و به مقابله با آن برخیزند. مردم عادی و کارکنان دولت که به ناچار و برای کسب امتیازات بیشتر مجبورند در مقابل تبلیغات و توطئه آنها از ترس منفعت شخصی خود سکوت اختیار کرده موضع محافظه کاری در پیش بگیرند. البته در ادارات، نهاد های حکومتی و سپاه پاسداران کم نیستند افرادی که مدافع فرهنگ و زبان ترکی خود می باشند که در صورت تجاوز حاکمیت ایران به عناصر ملی و سرزمین آذربایجان برای دفاع از هستی و ارزش های ملی خود لوله تفنگ خود را بسوی عوامل حاکمیت اسلامی نشانه خواهند رفت.

روزنامه های رسمی، مجلات، سایت های اینترنتی، آژانس های خبری وابسته به سپاه پاسداران مثل خبرگزاری فارس همیشه بر علیه آذربایجان مطلب منتشر می کنند و حتی ادعای ارضی هم بر جمهوری آذربایجان دارند با این ذهنیت که این منطقه در نتیجه عهدنامه گلستان و ترکمن چای از ایران جدا شده است. در شهر اردبیل یک نشریه به اسم ایران شمالی با حمایت سپاه و اداره اطلاعات چاپ می شود و در سراسر مناطق آذربایجان پخش می شود. هدف از این کارها استثمار ذهن ها و پرورش فکری مردم بویژه جوانان در راستای اهداف و برنامه های حکومت اسلامی می باشد. در زمان بروز اختلاف حکومت ایران با جمهوری آذربایجان سپاه به عوامل خود در تبریز و سایر شهرها دستور می دهد که بر علیه این دولت تظاهرات کنند و این تظاهرات ها بیشتر رنگ و بوی ایدئولوژیک داشته و روابط آذربایجان با غرب را هدف می گیرد. حتی چند ماه قبل رئیس انصار حزب الله تبریز که یک نیروی نظامی وابسته به سپاه می باشد در واکنش به روابط و همکاری های آذربایجان و اسرائیل و اجرای مسابقات یوروویژن در باکو، تهدید به اشغال کنسول گری آذربایجان در تبریز کرده بود.

سردمداران حکومت ایران اینترنت را ابزار جنگ نرم و براندازی نرم علیه حکومت جمهوری اسلامی ایران بحساب می آورند و حتی برخی از مقامات سیاسی و امنیتی اذعان کرده بودند اینترنت ابزار تبلیغاتی دشمن نیست بلکه خود دشمن است. به همین خاطر تاکنون اکثریت سایت های اینترنتی منسوب به گروههای مخالف دولت و همچنین پایگاه های اینترنتی و وبلاگ های مربوط به تشکیلات ها، گروهها و فعالین حرکت ملی آذربایجان در ایران توسط سپاه و نیروهای امنیتی فیلتر شده اند و بدون وی پی ان قابل دسترسی برای کاربران در داخل مرزهای ایران نمی باشند. سپاه پاسداران همچنین در زمان های اخیر فعالیت سایبری خود را علیه سایت های اینترنتی در ارتباط با حرکت ملی آذربایجان را شدت بخشیده است. از اوایل سال 2012 تا کنون چندین سایت اینترنتی توسط عوامل سپاه پاسداران حک شد و برای مدتی نتوانستند فعالیت کنند و از دسترس کاربران خارج شد. سایت تریبون و سانانیوز نمونه بارز آنها می باشد. سپاه دشمن اینترنت و مطبوعات در جهان شناخته می شود. این تشکیلات نظامی- امنیتی با حک کردن سایت ها و ایمیل های فعالین حرکت ملی آذربایجان درصدد ایجاد اختلال برای فعالیت آنها در فضای مجازی می باشد و همچنین با کسب اطلاعات از فعالیت فعالین مدنی و گروههای منسوب به حرکت ملی می خواهد زمینه را برای سرکوب آنان و محو جنبش ملی آذربایجان هموار سازد.

با توجه به مطالب فوق می توان نتیجه گرفت برنامه ها و استراتژی سپاه پاسداران در مورد آذربایجانی های دو سوی مرز از روابط جمهوری آذربایجان با کشور های غربی بویژه اسرائیل و آمریکا که حاکمیت اسلامی ایران این کشورها را دشمن خود بحساب می آورد و اعمال محدودیت سیستم لائیک و سکولار حاکم در آذربایجان بر اجرای قوانین اسلام مثل استفاده از حجاب در ادارات دولتی، مراکز آموزشی و... سرچشمه نمی گیرد بلکه موضع خصمانه حکومت و نگهبان آن یعنی سپاه در این باره بیشتر ناشی از مسائل قومیتی می باشد. به عنوان نمونه کشورهایی مثل تاجیکستان و ارمنستان با دنیای غرب و کشورهایی مثل آمریکا و اسرائیل رابطه خوبی دارند و با این وضعیت حکومت ایران به حمایت از آنها ادامه می دهد. از لحاظ مذهبی هم ایران در برابر کشتار مسلمانان چچن و اویغورها در چین و ترک های آذربایجان در قره باغ همیشه سکوت اختیار کرده و در این باره موضع متناقضی داشته،  در بسیاری موارد هم طرف کشور فاعل را گرفته است. سپاه پیشرفت و قدرت جمهوری آذربایجان همسو با تمدن غرب و با تاثیر پذیری از این مسئله بیداری و مبارزات ترک های آذربایجان برای احقاق حقوق فرهنگی، مدنی و حق تعیین سرنوشت خود را تهدیدی برای تمامیت ارضی و موجودیت حکومت اسلامی و فرهنگ حاکم می پندارد و به خاطر این مسئله به پیاده کردن طرح ها و برنامه های توطئه آمیز، سرکوب فعالین مدنی در داخل و خرابکاری در سرزمین آذربایجان تلاش می کند. مطرح کردن بقیه مسائل به عنوان سرپوشی برای مسئله قومی-ملی می باشند.  چون سپاه و عوامل آن می داند مخالفت علنی در تریبون های رسمی با حقوق مدنی و ملی مردم آذربایجان نتیجه عکس در پی خواهد داشت. برنامه آینده سپاه هم مستقر کردن سایت های موشکی در شمال غرب ایران و شلیک صدها موشک از آنجا به چاه های نفت و مراکز اقتصادی در جمهوری آذربایجان در صورت حمله احتمالی غرب و اسرائیل به ایران می باشد و همزمان با آن احتمالا در صورت تشدید اعتراضات در مناطق آذربایجان در ایران به نسل کشی فیزیکی و کشتار همه جانبه ترک های آذربایجان اقدام خواهد کرد. افزایش روز افزون قدرت سپاه پاسداران در ایران نتنها تهدیدی برای موجودیت آذربایجان می بلکه تهدیدی برای صلح و امنیت جهانی است. اگر قدرت این نیروی نظامی- ایدئولوژیک توسط مجامع بین المللی مهار نشود در آینده ممکن است با تولید و دستیابی سپاه به بمب اتمی صلح و امنیت جهانی بیشتر از این زمان خدشه دار شده و در نتیجه آن ممکن است فجایع و نسل کشی عظیم انسانی در جهان بوقوع پیوندد که مسئولیت آن به عهده جامعه جهانی خواهد بود.