کمیته گزارشگران حقوق بشر

مصاخبه کمیته گزارشگران حقوق بشر با دکتر محمد ملکی را با هم میخوانیم:

l- آقای دکتر با عرض سلام و خسته نباشید خدمت شما . با توجه به اینکه چندی دیگر سالگرد کمیته گزارشگران حقوق بشر است ، اولا می خواستم ببینم که شما با این کمیته تا چه حد آشنایی دارید و عملکردش در سه سال گذشته چگونه است و اصولا چنین کمیته ای را چگونه می بینید ؟

این اسمی که شما روی این کمیته گذاشتید ، به نام کمیته گزارشگران حقوق بشر معنیش این است که مسائل نقض حقوق بشری که در ایران اتفاق می افتاد را گزارش بکنید و کار بسیار ارزنده ای است . کمیته وظیفه سنگینی دارد . چون می دانید بسیاری از مواردی که در مملکت ما اتفاق می افتد را کمتر کسی از آن اطلاع پیدا می کند . بچه ای را می دزدند و می برند و پس از مدتی جناره اش را گیر می آورند . یا غالبا خانواده ها در شهرستان چنین فکر می کنند که بچه شان به تهران آمده است یا به جای دیگری رفته است . ولی بعد از مدتی اطلاع پیدا می کنند . این وظیفه این کمیته است که تحقیق کند و بررسی کند و اتفاقاتی که می افتد را کشف کند و گزارشی تهیه بکند و این گزارش را در اختیار سازمانهای بین المللی حقوق بشر قرار بدهد . من فقط می خواهم این را عرض بکنم که این نامی که شما روی این کمیته گذاشته اید نام سنگینی است و وزن بسیار زیادی دارد . امیدوارم موفق بشوید که آن رسالتی که به عهده کمیته است به خوبی انجام بدهید . چون نیاز مبرمی امروز جامعه ما دارد برای اینکه در مورد نقض حقوق بشر کسانی باشند که گزارش گر این نقش نقض حقوق بشر باشند .

فکر می کنید که اینگونه کمیته ها و تشکلهای اینچنینی چه تاثیری می تواند در فضای گفتمان حقوق بشری در ایران داشته باشد ؟

ببینید هر کاری که انجام می گیرد بی اثر نیست . و اصولا انجام کاری بهتر از انجام ندادن آن است . بخصوص در زمینه دفاع از حقوق انسانها و حقوق بشر و غیره . اما تاثیری که می تواند داشته باشد ، مسلما بی تاثیر نیست . شما وقتی که گزارشی تهیه می کنید و برای سازمانهای حقوق بشر بین المللی می فرستید که این اتفاق در ایران افتاده ، خواه ناخواه آنها یک پرونده ای برای آن تشکیل می دهند . این پرونده می تواند وسیله ای برای ثبت این چیزی که اتفاق افتاده بشود . و این اتفاقات روزی به درد خواهد خورد . شما الان ببینید ! این گزارشی که اخیرا وزارت امورخارجه آمریکا داده است ، این گزارشات یا همین اطلاعاتی که گذاشته اند . در حالی که اگر این اطلاعات منتشر نمی شد آنها از این جریان بی اطلاع می ماندند. یا سازمانهای بین المللی و حقوق بشری که غالبا پرونده هایی به خاطر پیگیری برای افراد تشکیل می دهند ، می خواهم این را عرض بکنم که مسلما این کار اثر مثبتی در دفاع از حقوق بشر دارد .

سوال دیگر اینکه ضعف ها و قوت هایی که در این کار دیده می شود چه چیزهایی می تواند باشد ؟ فکر می کنید چگونه می توان در این زمینه به صورت موثر عمل کرد ؟

به صورت موثر این است که در هر حال همانطور که عرض کردم بروند و تحقیق کنند و کارها را پیگیری کنند و کسب اطلاع بکنند . این در زمینه این طرف قضیه است که تا آنجایی که می توانند اطلاعات دقیق و صحیحی را کسب بکنند و برای آنها بفرستند. اما یک مقداری مربوط به آن طرف است . متاسفانه ما یک مقداری گرفتاری با آن سازمانهای آن طرفی داریم که در این سازمانها بیشتر دولتها سعی می کنند اینها را تحت تاثیر قرار بدهند . باید بپذیریم که دولت ایران تلاش می کند تا سازمانهای بین المللی که هستند و حقوق بشر بین المللی و سازمانهایی از این دست را تحت تاثیر قرار بدهد . با هر وسیله ای که هست . برای اینکه اینها در گزارشهایی که تهیه می کنند یک مقداری ملایمت به خرج بدهند و یک مقداری مسائل را منعکس نکنند . بنابراین این امری دو سویه است . هم باید کاری که در اینجا برای دادن گزارش انجام می شود کار جدی و صحیحی باشد . و هم باید تلاش کرد آن طرف بدون مشکل باشد . ما الان سالهاست دچار این ساخت و پاختها و استمالت هایی که دولتهای اروپایی و آمریکایی می کنند بر نظامی که این کارهای خلاف حقوق بشر را انجام می دهد هستیم . برای اینها باید فکری کرد و برنامه ریزی کرد و بشود تا اعمالی را و نظامی را می خواهد نگذارد این اتفاقات درست منعکس بشود ، اینها را ختثی بکند . همینکه که شما الان قرار است که یک هیاتی از سازمانهای حقوق بشری به ایران بیایند . خب موقعی هم که ما هم که زندان بودیم این اتفاقات افتاد . اینها که خبر دار می شوند سعی می کنند زندانهای را یک آب و جارویی بکنند و تر و تمیز بکنند و در اتاقها تلویزیون بگذارند و تخت بگذارند و از این بازیها . و بعد هم اینها را نمی برند همه جا را نشان بدهند . می برند آن چند تا را نشان می دهند و آنها می گویند به به چقدر خوب شده است . در حالی که به نظر من سازمانهای حقوق بشری که می آیند ایران باید قبلا اطلاعات کافی راجع به زندانها و تعداد زندانیها و محل زندانها و موقعیت زندانها و زندانیها داشته باشند . باید لیست داشته باشند . بدانند چه کسانی هستند . چند تا دانشجو در زندان است . چند نفر سیاسی هستند . چند نفر کارگر هستند . چند نفر معلم هستند . اینها لیست داشته باشند . بعد وقتی رفتند آنجا بگویند ما اینها را می خواهیم . بیایند و ما با ایشان مصاحبه بکنیم و گرنه بردن و ساختمانی رانشان دادن و یکعده ای را آوردن و لباس نو تنشان کردن و از این کارها نمی شود . ان کاری که من می گویم باید در خارج بشود این است . وگرنه می آیند از این هیاتها و اینها بلدند ببرند در هتلهای درجه یک از ایشان پذیرایی بکنند و وقتی هم که خواستند بروند یک قالی هم به ایشان بدهند و بعد بروند و بگویند به به چه زندانی و چه زندانیانی و بی نظیر است در تمام دنیا ! این مسائلی است که به هر حال باید به آن توجه بشود .

یک نکته دیگر آنهم اینکه شما با توجه به اینکه سالهاست می بینید که فعالیت حقوق بشری در مجموعه های مختلف در ایران انجام می شود ، چه مانعی را می بینید که این فضای گفتمان حقوق بشری در ایران همه گیر نمی شود ؟ و حداقل در بین نیروهای سیاسی هم همه گیر نمی شود . چه مانعی را در مقابل این قضیه می بینید ؟

والا همان مانعی که هیچ چیزی در ایران همه گیر نمی شود . چون هر گروهی ((من)) است . هر گروهی می خواهد بگوید که من می خواهم این کار را بکنم . یعنی همبستگی واقعی بین همه گروههای که کار حقوق بشری می کنند من به گروههای سیاسی کار ندارم – همه گروههایی که کار حقوق بشری می کنند با هم در ارتباط باشند . کار هماهنگ بکنند . ببینید یک دکانی خانم شیرین عبادی درست می کند به نام دفاع از حقوق بشر . یک دکانی شماها درست می کنید به نام گزارشگران حقوق بشر . یک دکانی آن یکی درست می کند به نام دفاع از حقوق زندانیان سیاسی . یکی درست می کند به نام دفاع از حقوق زندانیان . به نظر من مشکلی که ما در ایران داریم این است . همبستگی و همکاری و صمیمیت و خلوص – ببینید این کلمه خلوص را به کار ببرم – در این قبیل کارها خلوص وجود ندارد در حالی که این قبیل کارها خلوص می طلبد . به قول علما عند الله باشد . نه عند المن .من برای اینکه خودی نشان بدهم و یک دکانی درست بکنم . می دانید که الان در ایران در میان همین فعالین سیاسی ، هرکسی برای خودش یک دکانی درست کرده . فرض می کنید شما می بینید همین آقایان روشنفکران مذهبی ده تا را این دور خودش جمع کرده تفسیر قرآن می گوید . ده تا را آن دور خودش جمع کرده و تفسیر قرآن می گوید . خب آقا اگر تفسیر قرآن است بنشینید و صحبت کنید و بحث بکنید . این می شود دکان باز کردن . و متاسفانه این باز کردن مغازه و بعضی مغازه ها دو نبش هم هست در بین حقوق بشری ها هم هست . و اینکه سوال کردید چرا همه گیر نمی شود این است که واقعا خلوص نیست . اگر خلوص در کار باشد مسلما موفق می شوند .