آیا هند ابرقدرت بعدی خواهد بود؟

روز جمعه ۱۹ آوریل غول انتخابات سراسری در هند بیدار می‌شود. این رای‌گیری شش هفته طول می‌کشد و ۹۶۹ میلیون نفر در سرتاسر هند واجد شرایط رای دادن در آن هستند. نارندرا مودی، نخست وزیر هند و حزب او، بهاراتیا جاناتا، در پی کسب سومین دوره متوالی قدرت در این انتخابات هستنند.

هند یکی از معدود کشورهای جهان است که سلاح هسته‌ای دارد و فضاپیما به ماه فرستاده است. از زمان آخرین انتخابات سراسری در سال ۲۰۱۹ تا الان به پرجمعیت‌ترین کشور جهان تبدیل شده و جای بریتانیا را در رده پنجمین اقتصاد پرقدرت جهان گرفته است.

بسیاری پیش‌بینی می‌کنند که هند به ابرقدرت بعدی در جهان تبدیل خواهد شد، اما اوج گرفتن این کشور با ترکیبی از خوش‌بینی و تردید همراه بوده است.

منبع تصویر،GETTY IMAGES

اقتصاد رو به رشد

آقای مودی در جریان سفرش به آفریقای جنوبی در ماه اوت گذشته اعلام کرد: «هند به موتور رشد جهان تبدیل خواهد شد.» این کشور تا آخر سال ۲۰۲۳ دارای سریع‌ترین رشد در میان اقتصادهای بزرگ جهان بود و نرخ رشد آن در سه ماهه آخر سال به ۸/۴ درصد رسید.

کشورهای جهان از نظر اقتصادی با «تولید ناخالص داخلی» خود رده‌بندی می‌شوند که شاخص سنجش فعالیت‌های اقتصادی شرکت‌ها، دولت‌ها و افراد در آن کشور است.

بر اساس گزارش چندین موسسه مالی از جمله بانک سرمایه‌گذاری آمریکایی استنلی مورگان، با در نظر گرفتن این معیار، هند در مسیر پیشی گرفتن از آلمان و ژاپن است و تا سال ۲۰۲۷ به سومین اقتصاد بزرگ جهان تبدیل خواهد شد.

نکته قابل توجه این است که هند در زمان استقلال خود در سال ۱۹۴۷ یکی از فقیرترین کشورهای جهان بود. بعد از چند دهه حاکمیت بریتانیا، این کشور نه زیرساخت‌های مناسبی داشت و نه صنعت کشاورزی قابل اتکایی که بتواند جمعیت رو به رشد خود را سیر کند.

در آن زمان امید به زندگی در هند ۳۵ سال بود. امروز به گزارش بانک جهانی این شاخص تقریبا دو برابر شده و به ۶۷ سال رسیده است، که چهار سال از میانگین جهانی پایین‌تر است.

به گفته بانک جهانی هند دهمین صادرکننده بزرگ در میان کشورهای جهان است. صادرات اصلی هند نفت پالایش‌شده، الماس و داروهای بسته‌بندی ‌شده است. شکوفایی اقتصادی این کشور با صنایع خدماتی و توسعه بخش‌های مخابرات و نرم‌افزار تقویت شده است.

اما اقتصاددان‌ها به این نکته اشاره می‌کنند که فرصت‌های شغلی با همان سرعت افزایش پیدا نکرده است. بر اساس برآورد بانک اچ‌اس‌بی‌سی با در نظر گرفتن نرخ افزایش جمعیت هند این کشور‌ باید در یک دهه آینده ۷۰ میلیون شغل جدید ایجاد کند اما بعید است که بتواند به بیش از یک‌سوم این هدف برسد.

تورم جمعیتی

 

جمعیت هند از بسیاری از کشورهای در حال توسعه جوان‌تر است. به گزارش سازمان ملل متحد، در سال ۲۰۲۲ میانه سنی‌ در این کشور ۲۸/۷ سال بود در حالی که این شاخص در چین ۳۸/۴ و در ژاپن ۴۸/۶ سال بود.

جمعیت هند اکنون به یک‌ میلیارد و ۴۰۰ میلیون نفر رسیده و بر اساس پیش‌بینی بشار چاکراورتی و گاوراو دالمیا، دو اقتصاددان، تا سال ۲۰۳۰ جمعیت در سن کار در هند به یک میلیارد نفر خواهد رسید. این دو اقتصاددان به نشریه هاروارد بیزینس ریویو گفتند که جهش اقتصادی در کشورهای دیگر آسیایی مانند ژاپن و چین بر «افزایش جمعیت در سن کار» متکی بوده است. اما نگه داشتن تمام این شاغلان کار دشواری است. به گزارش سازمان ملل متحد هند دارای بیشترین تعداد شهروندانی است که خارج از این کشور زندگی می‌کنند و شمار آنها به ۱۸ میلیون نفر می‌رسد.

سالانه حدود ۲/۵ میلیون نفر از جمله کسانی که بالاترین پیشرفت‌های تحصیلی را داشته‌اند، به کشورهای دیگر مهاجرت می‌کنند.

بر اساس آماری که وزارت امور خارجه از شمار هندی‌هایی ارائه داده که تصمیم به صرف نظر کردن از تابعیت این کشور می‌گیرند، با گذشت زمان هندی‌های بیشتری انتخاب می‌کنند که برای همیشه در خارج از این کشور زندگی کنند. هند به شهروندانش اجازه دوتابعیتی بودن نمی‌دهد. در سال ۲۰۲۲ بیش از ۲۲۵ هزار هندی تابعیت خود را لغو کردند که بالاترین تعداد در طول بیش از یک دهه بود. بسیاری از کسانی که در هند مانده‌اند، برای پیدا کردن شغل با مشکلات زیادی روبرو هستند.

بر اساس آمار دولتی، نرخ بیکاری در هند هشت در صد است، در حالی که این رقم در آمریکا ۳/۸ درصد است. سازمان بین‌المللی کار در ماه مارس گزارش داد که ۸۳ درصد بیکاران هند را افراد بین ۱۵ تا ۲۹ سال تشکیل می‌دهند که اکثر آنها دست کم تحصیلات متوسطه دارند.

سیدارتا دب، روزنامه‌نگار و نویسنده هندی که کتاب‌هایی درباره ترقی هند نوشته، می‌گوید: «من مدام به نقاط مختلف هند سفر می‌کنم و با جوانان صحبت می‌کنم. آنها افسرده‌اند و امید چندانی به یک معجزه هندی ندارند.»

او می‌گوید: «رشد اقتصادی زیرساخت‌های جدیدی مانند بزرگراه و فرودگاه با خود آورده و تعداد میلیاردرهای هند بیشتر شده است اما عموم مردم هند به سختی امرار معاش می‌کنند.»

زنان شاغل چه شدند؟

 

به گفته دولت هند زنان ۳۳ درصد نیروی کار را تشکیل می‌دهند. بانک جهانی می‌گوید این رقم در مقایسه با آمریکا با ۵۶/۵ درصد، چین با ۶۰/۵ درصد و متوسط جهانی که ۴۹ درصد است، پایین است.

در حالی که زنان بیشتری در هند به تحصیل ادامه می‌دهند، بسیاری از دیگرانی که ازدواج می‌کنند، بر اساس انتظارات فرهنگی خانه‌نشین می‌شوند.

آشوینی دشپانده، اقتصاددان و استاد دانشگاه عظیم پرمجی در بنگلور می‌گوید بسیاری از زنان شاغل، به تنهایی و برای خودشان کار می‌کنند که باعث آسیب‌پذیری بیشتر آنها می‌شود.

او می‌گوید: «نیاز مبرمی برای افزایش مشارکت و حضور زنان در مشاغل دارای حقوق ثابت و قرارداد و مزایای تامین اجتماعی احساس می‌شود.»

نابرابری از بین نمی‌رود

 

هند همچنان یکی از کشورهایی است که شاهد بیشترین میزان نابرابری در میان شهروندانش است.

به گزارش نشریه فوربس حدود نیمی از جمعیت این کشور با درآمدی کمتر از معادل ۳/۱ دلار در روز زندگی می‌کنند، در حالی که تعداد میلیاردرهای این کشور از یک نفر در سال ۱۹۹۲ به ۱۶۲ نفر در سال ۲۰۲۲ رسیده است.

به گفته دکتر آشوکا مودی، استاد سیاست‌های اقتصاد جهانی در دانشگاه پرینستون آمریکا، در حالی که طبقه متوسط در حال گسترش است اما «نابرابری بسیار بزرگی در هند وجود دارد و همین دلیل مهمی است که نشان می‌دهد فرض تبدیل هند به یک ابرقدرت، بدون تغییرات ساختاری جدی، فرضی بی‌اساس است.»

به گفته دکتر مودی، یکی از تغییرات لازم، اصلاحات اجتماعی برای مقابله با نابرابری، از جمله تقویت سیستم بهداشت عمومی در هند است.

او می‌گوید: «برای میلیون‌ها هندی پیدا کردن شغل کار دشواری است، و خدمات آموزشی و درمانی بسیار محدود است.»

 

شکاف سیاسی در هند مسئله تازه‌ای نیست. حدود ۸۰ درصد جمعیت این کشور را هندوها تشکیل می‌دهند و از اوایل قرن نوزدهم میلادی این بحث جریان داشته که آیا هند باید یک جامعه سکولار باشد یا کشوری هندو.

این بحث بعد از پیروزی چشمگیر نارندرا مودی و حزب ملی‌گرای بهاراتیا جاناتا در انتخابات سال ۲۰۱۴ ابعاد تازه‌ای پیدا کرد.

جرایم مرتبط با نفرت‌پراکنی علیه مسلمانان افزایش یافته و در ماه گذشته میلادی سازمان ملل و دولت آمریکا از تصویب قانونی ابراز نگرانی کردند که اعطای شهروندی به اقلیت‌های دینی غیر مسلمان از پاکستان، بنگلادش و افغانستان را تسهیل می‌کند.

 

دِویکا رجه که به تازگی رمانی جنجالی منتشر کرده که داستان آن در هند و در آستانه انتخابات ۲۰۱۴ می‌گذرد، معتقد است که این کشور در حال تجربه موجی از «ناهماهنگی همگانی» است.

او می‌گوید: «سیاست‌های هویتی قبلا هم عاملی تعیین‌کننده در رای مردم هند بود اما انتخابات ۲۰۱۴ شکاف را به سطح خانواده‌ها و دوستان رساند.»

«نمی‌توان رشد اقتصادی هند را انکار کرد، اما آزادی‌های مدنی تحت تاثیر قرار گرفته و ناهماهنگی همگانی در حال گسترش است. این وضعیت اگر از کنترل خارج شود، پیشرفت‌ها هم خیلی زود متوقف می‌شود.»

هند همیشه در زمین غرب بازی نمی‌کند

 

کشورهای غربی همواره امید داشته‌اند که هند به نیرویی تعدیل‌کننده در برابر نفوذ چین در آسیا تبدیل شود. هند علاوه بر این که یک کشور هسته‌ای است، دومین ارتش بزرگ جهان را با یک میلیون و ۴۵۰ هزار نیروی حاضر به خدمت در اختیار دارد. اما هند همیشه به دلخواه غرب عمل نکرده است.

در طول دو سال گذشته این کشور به دلیل موضع بی‌طرفانه‌اش در قبال جنگ اوکراین و خرید نفت روسیه با قیمت پایین‌تر با وجود تحریم‌های غرب علیه مسکو، سرزنش شده است. سانیا کولکارنی، کارشناس روابط بین‌الملل در مدرسه اقتصاد و علوم سیاسی لندن می‌گوید که غرب می‌تواند انتظار داشته باشد که هند «کم‌درد سرتر» از چین باشد اما هشدار می‌دهد که دهلی هم رویاهای خودش را در سر می‌پروراند.

او می‌گوید: «نمی‌توان انتظار داشت که هند در نقش سفیر غرب ظاهر شود. تاکید هند بر این است که یک کشور غیر غربی است، نه ضد غربی.»