سرمقاله روزنامه دنیای اقتصاد پنجشنبه ۱۹ فروردین ۱۳۹۵
قالب اصلی اجلاس داووس ۲۰۱۶ «انقلاب صنعتی چهارم» بود. انقلاب صنعتی اول در سال ١٧٨۴ صورت گرفت که انقلاب بخار و تولید مکانیکی بود. انقلاب دوم صنعتی در ١٨٧٠ بود که تولید انبوه و دوره «برق» بود. انقلاب سوم ١٩۶٩ بود که کامپیوتر و صنعت کامپیوتر در دنیا به راه افتاد و بعد از سال ٢٠٠٠ هم هوش مصنوعی و IT در دنیا تحقق پیدا کرد. امروز در دنیا حدود ۵/ ١٣میلیارد وسیله برای اتصال به اینترنت از طریق موبایل، تبلت، لپ‌تاپ و کامپیوتر وجود دارد. پیش‌بینی می‌شود تا چهار سال دیگر این تعداد به ۵٠ میلیارد وسیله افزایش یابد. در شرایط کنونی شبکه اجتماعی توئیتر ۶۴۶ میلیون نفر و اینستاگرام ١۵٢ میلیون نفر عضو دارد و باید گفت که این ارقام با ما سخن می‌گویند. یک مقایسه در زمینه انقلاب صنعتی چهارم، می‌تواند جالب باشد. در سال ١٩٩٠، سه شرکت تولید‌کننده اتومبیل در شهر دیترویت آمریکا روی‌هم‌رفته ٢۵٠ میلیارد دلار درآمد داشتند با ارزش بازار ٣۶ میلیارد دلار و یک میلیون و 200 هزار نفر پرسنل. در سال ٢٠١۵، سه شرکت بزرگ نرم‌افزاری در دره سیلیکون، ٢۴٧ میلیارد دلار درآمد داشتند با ارزش بازار ٩/ ١ تریلیون دلار و ١٣٧ هزار کارمند؛ یعنی الان تقریبا حدود دو برابر کل جمعیت جهان، وسیله هوشمند ارتباطی وجود دارد.
این نحوه زندگی، تعامل، فکرکردن و اتصال را در جهان تغییر می‌دهد. پنهان‌کردن مسائل برای حکومت‌ها، خیلی دشوار شده است. در دنیای مجازی، میلیون‌ها نفر با هم در تعامل هستند و تبادل فکری می‌کنند. اینها چالش‌های جدید حکمرانی است. حتی وضعیت کشوری مانند چین مثل سابق نیست. الان در چین ٨٠٠ میلیون موبایل وجود دارد. چین با وجود سنت‌های قدیمی، با سرعت بسیار بالایی وارد دنیای اینترنت شده است. یکی از کشورهای خیلی جالب در داووس امسال، هند بود که برای ایجاد تحول در کشور پهناور خود از طریق انقلاب صنعتی چهارم، تلاش جدی دارد. مثلا دولت آقای «مودی» که خیلی موفق هم بوده، ٩ میلیارد دلار هزینه کرده تا ٢۵٠ هزار روستا را از طریق اینترنت به یکدیگر متصل کند. با این کار تلاش می‌کنند مردم کارآفرینی را فرا بگیرند و به‌دنبال بازارهای جدید باشند. قرار است تا سال ٢٠١٨، حدود ۵٠٠ میلیون موبایل هوشمند در هندوستان وجود داشته باشد و کارآمدی جاده‌ها، خدمات، شرکت‌های هواپیمایی، بوروکراسی و اداره پستشان را به‌شدت افزایش دهند.
دو مثال دیگر نشان می‌دهد که انقلاب صنعتی چهارم چقدر در زندگی بشر اثر می‌گذارد. شرکتی در دنیا هست به نام یو‌پی‌اس UPS که کالا تحویل می‌دهند. ابزار اصلی آنها، کامیون است. فکر کرده‌اند اگر کامیونی وسط جاده خراب شود، ممکن است زمانی که قرار بوده کالا به دست مصرف‌‌کننده برسد، تغییر کند و این به شهرت و کارآمدی شرکت لطمه بزند. آنها از طریق یک نرم‌افزار که روی قطعات مهم کامیون نصب شده، می‌فهمند آن قطعه دچار مشکل شده و کدام کامیون در کدام محور، یکی از قطعات آن عادی رفتار نمی‌کند و بهتر است تعویض شود. فکر کنید این شرکت صدها هزار کامیون در سطح جهان دارد که به یک شبکه وصل است و یک عده آنها را مانیتور می‌کنند که مطمئن شوند این کامیون‌ها مشکلی پیدا نمی‌کنند. به‌عنوان مثالی دیگر یک شرکت فناوری ژاپنی برای نحوه نشستن هر فرد، نرم‌افزاری طراحی کرده است که مشخص می‌کند وقتی شخص روی صندلی می‌نشیند، به کدام قسمت‌های صندلی بیشتر فشار می‌آید و بدن هر فردی با صندلی چه تناسبی دارد و آن را به یک عدد تبدیل کرده‌اند. بعد این نرم‌افزار را به صندلی و موتور اتومبیل داده‌اند. وقتی راننده روی صندلی اتومبیل می‌نشیند، متوجه می‌شود صاحب اتومبیل است، اما اگر یک فرد دیگر روی صندلی بنشیند و با آن اعداد همخوانی نداشته باشد، اتومبیل برای روشن‌شدن از او رمز می‌خواهد. این نرم‌افزار برای جلوگیری از سرقت اتومبیل است.
یکی از واژگانی که در دو سال اخیر در داووس، بسیار استفاده شده، اتصال همگانی (interconnectivity) است. به این شکل که تمام ابعاد زندگی اجتماعی و فردی در شبکه بسیار پیچیده‌ای به هم متصل هستند. این انقلاب صنعتی چهارم پیامدهای بسیار مثبتی برای یادگیری و دسترسی به آمار و ارقام دارد. شرکت علی‌بابا که بزرگ‌ترین شرکت خرده‌فروش چینی است و مثل آمازون در آمریکا همه‌چیز می‌فروشد، فقط در یک مناسبت خاص در چین ١۴ میلیارد دلار فروش کرد که ۶٨ درصد این فروش از طریق موبایل انجام شده است. حتی نحوه سوارشدن در تاکسی هم تغییر کرده است. وقتی سوار تاکسی می‌شوید، دستگاهی روبه‌روی شماست که می‌توانید کارت بکشید و یک برگه به شما می‌دهد که در آن اسم راننده، شماره اتومبیل، زمان طی‌شدن مسافت، محل سوارشدن و پیاده‌شدن، میزان کرایه و شماره‌کارت اعتباری درج شده است. وقتی شما این هزینه را پرداخت می‌کنید، در خودرو باز می‌شود. از سوی دیگر، شرکتی مانند فیس‌بوک که یک‌میلیارد و ۴٠٠میلیون عضو دارد، هیچ محتوایی از خودش ارائه نمی‌دهد و فقط همه را به هم وصل می‌کند یا شرکت اوبر که یک شرکت خدمات تاکسی است و الان ٢۵ میلیارد دلار ارزش دارد، خودش تاکسی ندارد و فقط همه را به هم متصل می‌کند یا Airbnb که شما می‌توانید از طریق آن در هر جای دنیا هتل یا منزل پیدا کنید، تمام امکانات هر محله را به شما می‌دهد که در فلان محله و فلان منطقه دنیا این آپارتمان‌ها و هتل‌ها موجود است. این شرکت یک باب مستغلات هم ندارد، اما مهم‌ترین وصل‌‌کننده در سطح جهان است یا حتی داعش از طریق اینترنت از صد کشور تا‌به‌حال عضوگیری کرده است. چه کسی ٢٠ سال قبل تصور می‌کرد یک تشکیلات تروریستی بتواند چنین کاری در دنیا انجام دهد؟ هواپیماهای جدید مسافربری نرم‌افزاری دارند که با همان نرم‌افزار می‌نشیند و بدون دخالت خلبان، هواپیما را نزدیک گیت می‌برد.
البته فرودگاه هم باید این امکانات را داشته باشد که هدایت هوشمند را انجام دهد. درباره آموزش هم اتفاقات عجیبی افتاده است. یک دانشجو در دانشگاه پرینستون، واحد درسی مدیریت را با استادی در دانشگاه سنگاپور می‌گیرد و به‌صورت آنلاین در کلاس او شرکت می‌کند. حتی سوال می‌کند و نامش در آن کلاس است و می‌تواند آنلاین امتحان بدهد و نمره‌اش را از استاد بگیرد. در دانشگاه‌های مهم دنیا سالن‌های بزرگی طراحی شده‌اند که دانشجوها در آن می‌نشینند و با استفاده از سرعت بالای اینترنت، با لپ‌تاپ و گوشی‌های هوشمند در دانشگاه‌های مختلف دروس را فراگرفته و در کلاس مشارکت می‌کنند. الان در بسیاری از کلینیک‌های آمریکا، روبات از شما سوالاتی درباره علائم بیماری می‌پرسد و بعد از پاسخگویی، روبات به شما می‌گوید باید چه درمانی را آغاز کنید. یعنی تمام آنچه که قابل‌تصور در یک بیماری خاص است و تمام سوالات پیرامون آن، در آن نرم‌افزار تعبیه شده و روبات، نسخه درمانی هم ارائه می‌کند. البته در جراحی‌ها و بیماری‌های خاص این امر امکان‌پذیر نیست. اتفاق دیگر اینکه امنیت دنیای مجازی به‌شدت در خطر افتاده است. در سال گذشته، شرکت‌ها ٧۵میلیارد و ۴٠٠میلیون دلار برای امنیت سیستم‌هایشان هزینه کردند. این یک صنعت بسیار بزرگ در دنیاست که پیش‌بینی می‌شود تا سال ٢٠٢٠ سرمایه‌گذاری شرکت‌ها در این زمینه به ١٧٠ میلیارد دلار در سال برسد، زیرا فقط در سال ٢٠١۴، شرکت‌ها و سیستم‌ها حدود ۴۴۵ میلیارد دلار به خاطر هک‌شدن متضرر شده‌اند.
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
افزودن دیدگاه جدید