شهرام امیری، دانشمند هسته ای را اعدام کردند

هنوز مقام‌های قضایی ایران خبری در این باره اعلام نکرده‌اند.

خانم امیری می‌گوید که پسرش ۱۰ سال حکم زندان داشته اما ناگهان ماه پیش اعلام کردند که او قرار است اعدام شود.

ایران ادعا می‌کرد شهرام امیری، کارشناس هسته‌ای این کشور سال ۱۳۸۸ در سفر به حج ناپدید شده است. از آقای امیری ویدئوهایی با سخنان متناقض منتشر شد و در آنها گفته شد که او در آمریکاست. او در نهایت به ایران بازگشت.

گفته می‌شد او پژوهشگر دانشگاه صنعتی مالک اشتر، وابسته به وزارت دفاع بوده است.

خانم امیری می‌گوید جسد فرزندش را ماموران امنیتی به کرمانشاه آورده بودند. او توضیح داد که جسد فرزندش را دیده و بر گردن او اثر طناب دار بوده است. آقای امیری روز جمعه، ۱۵ مرداد در کرمانشاه دفن شده است.

او درباره آخرین دیدارش می‌گوید که فرزندش به او گفته از "این وضعیت راحت می‌شود". اشاره خانم امیری به نگهداری او در مکانی نامعلوم، "تحت فشار" و "انفرادی طولانی" و دسترسی نداشتن به وکیل است.

به گفته خانم امیری، شهرام امیری به او گفته که وکیل را مقام‌های امنیتی به او معرفی کرده‌اند و در این مدت وکیلش "به زیان او" عمل کرده است.

گاهشمار وقایع مربوط به شهرام امیری

• آذر ۱۳۸۸: سخنگوی وزارت خارجه: شهرام امیری در آمریکا زندانی است
• فروردین ۱۳۸۹: گزارش شبکه ای‌بی‌سی درباره همکاری شهرام امیری با سازمان سیا آمریکا
• خرداد و تیر ۱۳۸۹: انتشار چند ویدئوی متناقض از شهرام امیری
• ۱۳ تیر ۱۳۸۹: ایران سازمان سیا را به ربودن شهرام امیری متهم کرد
• ۲۲ تیر ۱۳۸۹: کلینتون گفت امیری آزاد است برگردد
• ۲۴ تیر ۱۳۸۹: یک مقام آمریکایی: امیری اطلاعات دست اولی داده است
• ۲۴ تیر ۱۳۸۹: بازگشت شهرام امیری به ایران
• تیر ۱۳۹۳: خانواده امیری: شهرام از زمان بازگشت زندان بوده است
• ۱۳ آبان ۱۳۹۴: پدر شهرام امیری: یک سال است پسرم ناپدید شده
• ۱۶ مرداد ۱۳۹۵: انتشار خبر اعدام شهرام امیری

Image copyrightGETTYImage captionشهرام امیری همراه حسن قشقاوی در فرودگاه امام خمینی

بعد از بازگشت به ایران

در فرودگاه، حسن قشقاوی، معاون وقت وزارت خارجه ایران به استقبال او رفت اما بعدها خانواده‌اش اعلام کردند که آقای امیری از زمان بازگشت به ایران به مکانی نامعلوم برده شده است.

خانواده آقای امیری بعد از چند سال سکوت در تیرماه ۱۳۹۳ اعلام کردند که پسرشان در شرایط مناسبی نیست و به این دلیل اعتصاب غذا کرده است.

یکی از اعضای خانواده به سحام‌نیوز گفته بود: "ما خیلی حرف‌ها داریم که تا حالا نزده‌ایم، ما نگفته‌ایم که چه شد شهرام به ایران بازگشت؟ همه ما را اسیری برده بودند ... اما اگر وضع همین‌جور بماند، می‌گوییم که در آن یک ماه چه بر سر ما آوردند تا شهرام به ایران برگشت."

بیش از یک سال بعد از این مصاحبه، پدر شهرام امیری آبان ماه ۱۳۹۴ به بی‌بی‌سی فارسی گفت که یک سال است از فرزندش خبری ندارد.

آقای امیری توضیح داده بود که پیش از آن هم نمی‌دانست فرزندش کجا نگهداری می‌شود چون هر زمان برای دیدار با او از کرمانشاه به تهران می‌رفت، این دیدارها به طور مخفیانه برگزار می‌شد. به طوری که "با یک خودرو می‌آمدند" و آنها را برای ملاقات با پسرشان به یک "ساختمان" می‌بردند که محل نگهداری اصلی شهرام امیری نبوده است. این گفت‌وگو را اینجا بشنوید.

شهرام امیری چه می‌گفت؟

در تیرماه ۱۳۸۹، اوایل افشای این ماجرا، از آقای امیری چند ویدئوی متناقض منتشر شد. در یکی از ویدئوها که تلویزیون ایران هم آن را پخش کرد، او مدعی شد که توسط آمریکایی‌ها و عربستانی‌ها ربوده شده اما او موفق شده که از دست آنان فرار کند.

او در این ویدئو می‌گفت که در شهر مدینه دزدیده شده است: "ربایندگان من را به خانه‌ای در نقطه نامعلومی در عربستان بردند و در این خانه به من داروی بیهوشی تزریق کردند و وقتی به هوش آمدم، در یک هواپیمای پهن پیکر عازم آمریکا بودم."

در همان زمان، یک ویدئوی دیگر از آقای امیری منتشر شد که در آن گفته بود هدفش از انتشار آن پیام پاسخ دادن به شایعه‌ها است. در این ویدئو گفته بود که پژوهشگر فیزیک بهداشت است و در زمینه حفاظت در برابر اشعه تحقیق می‌کند و به منظور ادامه تحصیل و گرفتن درجه دکترا در همین رشته به ایالات متحده آمده است و در نظر دارد پس از پایان تحصیلات خود، "اگر امکان بازگشت در امنیت" وجود داشته باشد، نتیجه کار خود را در اختیار ایرانیان و سایرین قرار دهد.

ایران درباره شهرام امیری چه می‌گفت؟

ایران مدعی شده بود که آمریکا با همدستی عربستان آقای امیری را دزدیده است.

وزارت خارجه ایران اعلام کرده بود که اسنادی را درباره ربودن شهرام امیری کارشناس هسته‌ای ایرانی توسط سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) به سفارت سوئیس در تهران تحویل داده است.

منوچهر متکی، وزیر خارجه وقت ایران هم با استناد به یکی از ویدئوهایی که از آقای امیری منتشر شده بود، گفته بود اینکه مشخص شده است آقای امیری در آمریکا به سر می‌برد، نشانه "بارز بی‌صداقتی" برای آمریکاست.

بعد از بازگشت آقای امیری به ایران، معاون وزیر خارجه ایران برای استقبال از او به فرودگاه رفت.

واکنش آمریکا چه بود؟

آمریکا ادعای ربودن آقای امیری را رد کرده بود.

هیلاری کلینتون، وزیر وقت امور خارجه آمریکا، گفته بود که شهرام امیری به میل خود به این کشور سفر کرده بود و پس از زندگی آزادانه در آن، به اختیار خود می‌توانسته ایالات متحده را ترک کند.

یک مقام آمریکایی هم به شرط افشا نشدن نامش در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی ادعا کرده بود که آقای امیری اطلاعات مهمی در اختیار سازمان سیا قرار داده است.

به گفته این مقام امنیتی، آقای امیری بدون خانواده به آمریکا رفته بود اما بعد از مدتی خواهان دیدار آنها شد و به گفته این مقام آگاه با "دروغگویی درباره آنچه رخ داد" راه نامناسبی برای این کار انتخاب کرد.

روزنامه واشنگتن پست هم در گزارشی به نقل از یک مقام مطلع مدعی شده بود که سازمان سیا، بیش از پنج میلیون دلار به آقای امیری داد تا او در ازای آن، اطلاعاتی در مورد برنامه هسته‌ای ایران در اختیار این سازمان قرار دهد.

به نوشته واشنگتن پست، شهرام امیری ملزم به پس دادن این پول نبود اما بعد از قطع آنچه مقام‌های آمریکایی همکاری قابل توجه او با سیا خوانده‌اند، او ممکن بود نتواند به این پول دسترسی داشته باشد.