نمادهای مذهبی در جنگ روانی ایران و عربستان

دیروز (جمعه) ارتش عربستان سعودی خبر داد که یک موشک اسکاد را که به سوی مکه در حرکت بوده، ردگیری و منهدم کرده است. حوثیها این خبر را تکذیب و اعلام کردند که هدف موشک آنها، فرودگاه جده بوده و این حمله با موفقیت انجام گرفته است، اما سعودیها برای پوشاندن ضربه ای که خورده اند، خبری دروغ منتشر کرده اند.

هیچ تحقیق مستقلی انجام نگرفته که درستی ادعای طرفین را بسنجد، اما دولتهایی چون امارات، قطر، بحرین و ترکیه و نهادهایی همچون شورای همکاری خلیج فارس روایت سعودیها را پذیرفتند و حوثیها را متهم کردند که قصد تعرض به مقدس‌ترین حریم مسلمانان داشته اند.

حال آنکه از نگاهی بی طرف، بسیار دور از باور می نماید که حوثیها سودای آسیب رساندن به مکه در سر داشته باشند. جنبشی مذهبی که نام خود را انصار الله گذاشته، چه انگیزه ای می تواند در هدف قرار دادن قبله خود داشته باشد؟ آیا کسی در صفوف این جنبش شک دارد که کوچکترین آسیبی به هر کجای این شهر، میان مسلمانان دوستی برایشان باقی نخواهد گذاشت و بسیج همه جانبه ای علیه ایشان رقم خواهد زد؟

از دید جغرافیایی هم، مکه و جده با استان صعده که مقامهای نظامی سعودی می گویند موشک از آن شلیک شده، تقریبا فاصله مساوی دارند و با آن در یک امتدادند. محلی هم که این مقامها می گویند موشک در آن سرنگون شده به جده نزدیکتر از مکه است.

در بسیاری از بیانیه های محکومیت که علیه حوثیها صادر شده و گزارشها و تحلیلهای رسانه ای، ایران هم هدف قرار گرفته و متهم شده است که جنگ افزار موشکی در اختیار حوثیها قرار می دهد و در "حمله به قبله گاه مسلمین" شریک است. این در حالی است که حتی کارشناسان همین رسانه های عربی اذعان می کنند که ارتش یمن از سالها پیش موشکهای اسکاد از روسیه خریداری کرده و در اختیار داشته است. بخشی از ارتش یمن که این موشکها را در اختیار دارد نیز به علی عبدالله صالح رئیس جمهور پیشین وفادار مانده و اکنون در کنار حوثیها با ائتلاف تحت فرماندهی عربستان سعودی می جنگد.

اما موج محکومیتها و جنجال رسانه ای، وقتی با توسل به نمادهای دینی همراه شود، می تواند ذهن دین باوران را به سوی پذیرفتن روایت یک طرف بکشاند و مجال چندانی برای آنها باقی نگذارد که به صرافت تحقیق و راستی آزمایی بیفتند.

شیخ علی قره داغی، دبیرکل اتحاد علمای مسلمین (مستقر در قطر) حوثیها را به ابرهه، فرمانروای یمن تشبیه کرده که بیش از هزار و چهار صد سال پیش قصد نابودی کعبه را کرد. این تشبیه، از زبان شمار زیادی از چهره های مذهبی و سیاسی بیان شده و به شکلی گسترده ای در رسانه ها در مورد حوثیها به کار می رود. کارشناسان این رسانه ها می گویند که ایران امسال حج را تحریم کرد و رهبر آن کشور نیز فتوا داد که پیروانش به جای مکه در کربلا حج را به جا بیاورند، اکنون هم در صدد ویرانی کعبه برآمده است. یعنی همان کاری که ابرهه کرد: کعبه دیگری ساخت و قصد ویرانی کعبه مکه را کرد.

شیخ رافع رفاعی مفتی اهل سنت عراق نیز حوثیها را ادامه قرمطیان دانسته است، یعنی شیعیان اسماعیلی که حدود هزار سال پیش بر یمن و بخش عمده ای از شبه جزیره عربستان حکم می راندند. او به حکایت ابوطاهر جنابی، فرمانروای اسماعیلی اشاره کرد که حدود یکهزار و صد سال پیش مکه را فتح کرد و به گفته او، حجاج را قتل عام کرد و جسدشان را به چاه زمزم ریخت و حجرالاسود را نیز از دیوار کعبه کند و با خود برد.

این شیوه اثرگذاری بر افکار عمومی همان چیزی است که به کنایه از آن با عنوان "گفتمان اهل منبر" یاد می شود: تبدیل نزاعهای سیاسی به جنگ حق و باطل، نسبت دادن تمامی شر و باطل به طرف مقابل جنگ، کنار هم چیدن صغری و کبراهایی به عنوان داده های اثبات شده، بی آنکه درستی این داده ها سنجیده شده باشد، و سرانجام گریز زدن به تاریخ و همذات پنداری و این همان پنداریهایی که دل دین باوران را می لرزاند. مهمتر آنکه این سخنان از زبان اشخاصی موجه و مورد احترام دین باوران بیان می شود.

اما نکته اینجاست که این گفتمان در حالی علیه ایران و متحدانش به کار گرفته می شود و کارگر هم می افتد که به زحمت بتوان نظامی را در طول تاریخ یافت که به اندازه جمهوری اسلامی این گفتمان را به کار برده و به آن بال و پر داده باشد. روحانیون حاکم بر ایران از همان آغاز انقلاب، دشمنانشان را به یزید و معاویه و ابوسفیان تشبیه کرده و می کنند و در صفوف خود هم افرادی را به صفات حسین و ابوذر و ابراهیم زمان موصوف کرده و می کنند.

رقبا و دشمنان ایران اکنون لبه همان تیغی را به سویش برگردانده اند که خود او در آغاز به روی ایشان کشید. با این فرق که اکنون دیگر غلبه با طرف مقابل است. وقتی عربستان سعودی از هدف قرار گرفتن قبله مسلمین خبر می دهد، دولتهای امارات و بحرین و قطر و ترکیه آماده اند تا بلافاصله ادعایش را بپذیرند و بیانیه رسمی محکومیت صادر کنند. عالمان و واعظان صاحب‌نام و رسانه های بزرگ و پرمخاطب نیز این ادعا را باورپذیر کنند.