ترکیه و کردهای سوریه؛ آنچه باید بدانید

این موضوع اهمیت بسیاری دارد و ما برایتان می‌گوییم چرا.

چرا ترکیه در تدارک حمله به شمال شرقی سوریه است؟

یک دلیل اصلی دارد: ترکیه بزرگترین گروه شبه نظامی کرد در منطقه یعنی یگان‌های مدافع خلق را وابسته به حزب کارگران کردستان -پ‌ک‌ک- می‌داند که سه دهه است در ترکیه برای خودمختاری تلاش می‌کند. یگان‌های مدافع خلق شاخه نظامی حزب اتحاد دموکراتیک سوریه است و پ‌ک‌ک از سال ١٩٨٤ با دولت ترکیه می‌جنگد و در لیست گرو‌های "تروریستی" آمریکا و اتحادیه اروپا قرار دارد.

برای آزاد کردن حدود یک چهارم خاک سوریه از دست داعش، مهمترین نیروی زمینی که با حمایت آمریکا و متحدانش در چهار سال گذشته با داعش جنگید، نیروهای دموکراتیک سوریه بوند. این نیروها ترکیبی از شبه نظامیان عرب و کرد هستند و در میان نیروهای کرد، مهمترین نیرو یگان‌های مدافع خلق هستند.

دولت ترکیه می‌خواهد یک منطقه حائل امن تا عمق ٣٢ کیلومتری خاک سوریه شکل بگیرد که نیروهای کرد در آن حضور نداشته باشند. ترکیه می‌خواهد در این منطقه یک تا دو میلیون آواره سوری را که به ترکیه رفته‌اند اسکان دهد.

نیروهای کرد می‌گویند که از سرزمینشان دفاع خواهند کرد، آمریکا را به خنجر زدن از پشت متهم می‌کنند و هشدار می‌دهند که این اقدام شمال سوریه را "بدل به منطقه جنگی" و این زمینه را برای برگشت داعش فراهم می‌کند.

حق نشر عکسEPAImage captionنیروهای ترکیه در شمال سوریه

ترکیه تاکید می‌کند که یگان‌های مدافع خلق را از مرز خود دور خواهد کرد. ترکیه آمریکا را به دلیل حمایت از یگان‌های مدافع خلق محکوم می‌کند.

دسامبر پارسال دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد که نیروهای آمریکایی را از سوریه خارج می کند. وقتی فرماندهان نظامی و متحدان آمریکا از سرنوشت کردها اظهار نگرانی کردند، او گفت اگر ترکیه به کردها حمله کند اقتصاد این کشور را "ویران" خواهد کرد و پیشنهاد منطقه حائل مرزی ٣٢ کیلومتری را داد.

رئیس جمهور آمریکا خروج نیروها را به تعویق انداخت اما رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه بر ایجاد منطقه حائل پافشاری کرد. حدود دو ماه پیش آمریکا و ترکیه توافق کردند که مشترکا این منطقه حائل را ایجاد کنند. مقامات کرد از این تصمیم حمایت کردند و یگان‌های مدافع خلق مواضع نظامی مرزی خود را برچیدند.

اما دو ماه بعد دونالد ترامپ تصمیم گرفت که ترکیه خودش بتنهایی منطقه امن را ایجاد کند.

چرا ترکیه از کردهای سوریه احساس خطر می کند؟

یگان‌های مدافع خلق و پ‌ک‌ک ایدئولوژی مشابهی دارند اما خود را مجزا از هم می‌دانند. آمریکا قبول ندارد که یگان‌های مدافع خلق "تروریست" هستند و معتقد است کردها در طول هشت سال جنگ داخلی سوریه بی‌طرف ماندند و در متحد مهم آمریکا در مبارزه با داعش بودند. آنها با پشتیبانی هوایی، تسلیحاتی و آموزشی آمریکا، نیروهای دموکراتیک سوریه دهها هزار کیلومتر مربع از مناطق شمال شرقی سوریه را از اشغال داعش آزاد کردند.

اکنون یک دولت خود مختار شمال شرقی سوریه را اداره می‌کند که محل زندگی بین پانصد هزار تا یک میلیون کرد و یک و نیم میلیون عرب است.

حق نشر عکسREUTERSImage captionنیروهای دموکراتیک سوریه نیروی زمینی اصلی در نبرد با داعش در سوریه بودند

آیا ترکیه قبلا هم اقدام نظامی کرده است؟

با اینکه کردهای سوریه در ائتلاف ضدداعش نقش مهمی داشتند، ترکیه بشدت با حمایت از این نیروها مخالف بود و سعی کرد مانع شود کردها منطقه مرزی شمال سوریه را در کنترل داشته باشد.

ترکیه در سال ٢٠١٦ با استفاده گروهای شورشی متحدش در سوریه داعش را از شهر مرزی مهم جرابلس بیرون راند و مانع از حرکت نیروهای دموکراتیک سوریه به سمت عفرین در شمال غربی سوریه شد.

ترکیه قصد داشت شهر عمدتا عرب‌نشین منبج را اشغال کند اما آمریکا بزور ترکیه را از این کار منصرف کرد. ترکیه اصرار دارد که نیروهای دموکراتیک سوریه باید از این شهر خارج شوند و همچنان این شهر کانون تنش است.

در ژانویه سال ٢٠١٨، پس از آنکه آمریکا به نیروهای دموکراتیک سوریه کمک کرد "نیروی مرزبانی" تشکیل دهند، ترکیه و شورشیان سوری متحدش سعی کردند یگان‌های مدافع خلق را از شهر عفرین بیرون برانند.

به گفته دیدبان حقوق بشر سوریه- نهادی که مقرش در بریتانیا است- در این نبرد هشت روزه سیصد غیرنظامی، ١٥٠٠ شبه نظامی کرد، چهارصد شبه نظامی طرفدار ترکیه و ٤٥ سرباز ترکیه کشته و ١٣٧ هزار نفر آواره شدند.

حق نشر عکسREUTERS

موضوع منطقه امن چگونه مطرح شد؟

در دسامبر ٢٠١٨ دونالد ترامپ اعلام کرد که داعش شکست خورده و او به ٢٠٠٠ هزار نیروی آمریکایی که به نیروهای دموکراتیک سوریه کمک می‌کردند دستور داده هر چه زودتر از سوریه خارج شوند.

با اینکه عقب نشینی نیروهای آمریکایی عقب افتاد اما رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه از این پیشنهاد استقبال و آن را مصرانه پیگیری کرد.

پس از آنکه در مارس امسال نیروهای دموکراتیک سوریه آخرین مواضع داعش را تصرف کردند موضوع منطقه حائل دوباره مطرح شد.

در ماه اوت ارتش آمریکا گفت درباره چارچوب تشکیل چنین منطقه‌ای با ارتش ترکیه توافق کرده تا نگرانی‌های امنیتی آنها برطرف شود. با این حال ارتش آمریکا از لفظ "منطقه امن" استفاده نکرد و بجای آن از "مکانیسم امنیتی" در طول مرز سوریه با ترکیه صحبت کرد.

آمریکا بعد تایید کرد که یگان‌های مدافع خلق مواضع خود را در مرز ترکیه برچیده و سلاح‌های سنگین خود را از آنجا منتقل کرده‌اند. به گفته دولت کرد محلی، این اقدام نشانه تعهد کردها به مکانیسم امنیتی بوده است.

وقتی دو روز پیش، بعد از گفتگوی تلفنی آقای ترامپ با آقای اردوغان، کاخ سفید اعلام کرد پیش از عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه نیروهایش را از سوریه خارج می کند بسیاری شگفت‌زده شدند.

حق نشر عکسREUTERSImage captionیگان‌های مدافع خلق ستون فقرات مبارزه با داعش در سوریه بودند

طرح ترکیه چیست؟

رجب طیب اردوغان دو هفته پیش به آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل گفت قصد دارد "ساختار تروریستی پکک-یگانهای مدافع خلق" را نابود کند، یک کریدور صلح" ایحاد کند و ده ناحیه و ٢٤٠ روستا برای اسکان یک تا دوملیون آواره سوری احداث کند.

ترکیه قصد دارد بجز آوارگان سوری، در این منطقه به طول ٤٨٠ کیلومتر و عمق ٣٢ کیلومتر مسئولیت اسرای داعش را هم به عهده بگیرد.

به گفته کاخ سفید ترکیه مسئولیت نیروهای داعش را که در دو سال گذشته اسیر شده‌اند به عهده خواهد گرفت. نیروهای دموکراتیک سوریه دوازده هزار پیکارجوی داعش و هفتاد هزار زن و کودک مربوط به آنها را در اسارت دارند.

حق نشر عکسAFPImage captionهفتاد هزار زن و کودک مرتبط با پیکارجویان داعش در اسارات نیروهای دموکراتیک سوریه هستند

کردهای سوریه چه می گویند؟

بعد از آنکه آمریکا اعلام کرد نیروهایش را از سوریه خارج می کند، نیروهای دموکراتیک سوریه هشدار دادند که حمله ترکیه به مناطق کردها "بر نبرد با داعش و صلح و ثباتی که در سالهای اخیر در منطقه برقرار کرده‌ایم تاثر منفی خواهد گذاشت." کردهای سوریه تاکید کردند که "به هر قیمتی از سرزمین خود دفاع خواهند کرد."

لیندسی گراهام سناتور آمریکایی و از متحدان دونالد ترامپ خروج نیروهای آمریکایی از سوریه را "فاجعه در حال شکل‌گیری" خواند و پانوس مومتسیس هماهنگ کننده امور بشر دوستانه سازمان ملل در سوریه گفت "برای بدترین سناریو" آماده می‌شود.

رئیس جمهور آمریکا بعد گفت اگر ترکیه اقدامی انجام دهد که از نظر او از حد خارج باشد، اقتصاد ترکیه را "کاملا محو و نابود خواهد کرد."