در میانه دهه، ظهور گروه موسوم به دولت اسلامی یا داعش و تصویرهای که از جنایت‌های این گروه در عراق و سوریه منتشر شد، در سراسر جهان موجی از وحشت به راه انداخت و بحران در خاورمیانه و بعضی از کشورهای آسیایی از جمله افغانستان، اروپا را با بحران پناهجویان رو به رو کرد.
خشونت در خاورمیانه باقی نماند، افراد مرتبط با داعش یا گروههای تندروی مسلمان دیگر وحشت را به قلب اروپا آورد. پاریس در ۱۳ نوامبر ۲۰۱۵، صحنه حملات مرگباری بود که ۱۳۰ نفر را کشت و این تنها حمله نبود. از آن سو تفکرات ضد مهاجرتی و حتی نژادپرستانه در اروپا و آمریکا، بالا گرفت و در مواردی به حمله‌هایی مرگبار با انگیزه نژادی علیه مسلمانان و مهاجران انجامید.
در نیمه این دهه، باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا و حسن روحانی رئیس جمهوری ایران، دو رئیس جمهوری دو کشور شدند که برای اولین بار بعد از انقلاب اسلامی ایران، تلفنی گفتگو کردند. چند ماه بعد از این گفتگو، قدرت‌های جهان و ایران به توافقی تاریخی درباره پرونده هسته‌ای ایران دست یافتند و تحریم‌های ایران که قبل از توافق ابعاد بی‌سابقه‌ای پیدا کرده بود، معلق شدند.
اما در در آمریکا، پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ تحول غیر منتظره دیگری بود که بسیاری را شگفت زده کرد. او از توافق هسته‌ای با ایران خارج شد، تحریم‌ها را بازگرداند، تحریم‌های جدید و بی‌سابقه‌ای را بر تهران اعمال کرد و فروش نفت ایران را تقریبا متوقف کرد. دونالد ترامپ در عین حال اولین رئیس جمهوری آمریکا شد که قدم در خاک کره شمالی گذاشت و با رهبر این کشور دیدار کرد، گرچه هنوز توافقی بین دو کشور به وجود نیامده است. دونالد ترامپ در ادامه تصمیم‌های بحث برانگیزش، جنگی تجاری را با چین آغاز کرد، از توافق اقلیمی پاریس خارج شد و در هفته‌های پایان سال ۲۰۱۹ در مجلس نمایندگان آمریکا استیضاح شد.
آن سوی جهان، در روسیه، ولادیمیر پوتین با ضمیمه کردن کریمه به خاک روسیه و ورود به جنگ سوریه به نفع بشار اسد عملا در جبهه مقابل اروپا و آمریکا قرار گرفت.
شبکه‌های اجتماعی، که در آغاز دهه، ابزارهای بی‌ضرری بودند، تبدیل به چالشی برای جامعه و دولت‌ها شدند. انتشار خبرهای دروغ، تصویرهای جعلی و حمله‌های اینترنتی حالا چالشی جدی برای دهه پیش رو هستند. در عین حال دهه گذشته انتشار اسناد محرمانه دولت‌ها، یا اطلاعات مالی شخصیت‌های سیاسی مانند اسناد ویکی لیکس و پاناما، و افشاگری‌های ادوارد اسنودن درباره اقدامات نهاد‌های امنیتی آمریکا و بعضی کشورهای دیگر برای شنود از شهروندان خود و سایر کشورها، رخداد‌های بحث برانگیز دیگر در فضای مجازی بودند.
در ادامه این گزارش رخداد‌های یک دهه اخیر سال به سال مرور شده است. برای کوتاه ماندن گزارش، تلاش شده تنها به رویداد‌هایی پرداخته شود که تاثیرات جهانی داشته و محدود به یک کشور خاص نبوده‌اند.
۲۰۱۰؛ ویکی‌لیکس افشا میکند
۱۲ ژانویه: زمین‌لرزه‌ای به بزرگی ۷ در جزیره هاییتی در دریای کارائیب رخ می‌دهد و پایتخت کشور، پورتوپرنس را ویران میکند. تعداد کشته‌شدگان بین ۱۰۰ تا ۳۱۶ هزار نفر گزارش شد. این زلزله این دهمین زمین لرزه بزرگ ثبت شده در تاریخ بود.
حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionیک صحنه از فیلم محرمانه‌ای که ویکی‌لیکس منتشر کرد
۶ آوریل: ویکی لیکس، یک تصویر محرمانه ارتش آمریکا را منتشر کرد که در آن یک هلیکوپتر آپاچی به گروهی که ارتش آمریکا آنها را "جنگجویان مسلح" می‌خواند شلیک میکند در این حادثه ۱۸ نفر از جمله دو خبرنگار محلی رویترز کشته می‌شوند. در ادامه سال ویلی لیکس هزاران سند و مکاتبات محرمانه درباره جنگ عراق و افغانستان و بعد صدها هزار سند مکاتبات محرمانه وزارت خارجه آمریکا را افشا کرد. در پی این افشاگری‌‌ها، همان سال معلوم شد که بردلی منینگ (که بعد‌ها نام خود را به چلسی تغییر داد) یک تحلیلگر اطلاعاتی ارتش آمریکا این اطلاعات را درز داده است. او بازداشت و بعد ها به ۳۵ سال زندان محکوم شد.
جولیان آسانژ، یکی از بنیانگذاران ویلی لیکس، همان سال در لندن بازداشت شد او که با درخواست استرداد آمریکاو همچنین پرونده‌ای در سوئد رو به رو بود بعد از آزادی به وثیقه، سال ۲۰۱۲ به سفارت اکوادرو پناهنده شد و تقریاب تمام سال‌های دهه ۲۰۱۰ میلادی در ساختمان این سفارت در لندن زندانی بود تا آنکه ۱۱ آوریل ۲۰۱۹ از سفارت خارج و بازداشت شد.
- چلسی منینگ، عامل درز اسناد محرمانه ارتش آمریکا به ویکی لیکس، از زندان آزاد شد
- جولیان آسانژ، بنیان‌گذار ویکی‌لیکس در لندن بازداشت شد
حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionسکوی نفتی دیپ واتر هورایزون در آتش
۲۰ آوریل: سکوی نفتی دیپ واتر هورایزون، که برای شرکت بی‌پی در آبهای خلیج مکزیک حفاری می‌کرد منفجر شد. ۱۱ نفر از کارکنان این سکو کشته شدند و نشت نفت از محل حفاری در کف دریا آغاز شد. این سکو ۶۴ کیلومتر با سواحل ایالت لوئیزیانا فاصله داشت. تا انجام موفقیت آمیز عملیات مسدود کردن دهانه چاه حدود پنج میلیون بشکه نفت خام در آبهای خلیج مکزیک نشت کرده بود. هزینه‌های پاک کردن نفت از محیط زیست، جریمه‌ها و جبران خسارات برای بی‌پی تاکنون ۶۵ میلیارد دلار هزینه داشته است.
حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionنیروهای رزمی آمریکا در حال ترک عراق (اوت ۲۰۱۰)
۱۹ اوت: با پایان عملیات موسوم به "آزادی عراق" آخرین یگان رزمی ارتش آمریکا از عراق خارج و وارد کویت شد. باراک اوباما یک سال پیش تاریخ خروج نیروهای عملیاتی ارتش را اعلام کرده بود. پایان حضور نظامی (عملیاتی) آمریکا در عراق، یکی از وعده‌های انتخاباتی آقای اوباما بود
محمد بوعزیزی، دستفروش تونسی، که یک ماه پیش در اعتراض به وضعیت معیشتی خود خودسوزی کرده بود، در بیمارستان می‌میرد. تظاهرات ضد دولتی در تونس آغاز شد و بعدا به کشورهای عرب دیگر گسترش یافت. رخدادی که بعدا به "بهار عربی" معروف شد. ده روز بعد، زین‌العابدین بن علی، رئیس جمهور تونس، پس از ۲۳ سال حکمرانی، به عربستان سعودی می‌گریزد.
حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionمردم قاهره با نورافشانی استعفای مبارک را جشن گرفتند
۱۱ فوریه: پس از تظاهرات گسترده در میدان تحریر قاهره، حسنی مبارک، رئیس جمهور مصر، استعاف میکند و کنترل کشور را تا زمان برگزاری انتخابات عمومی، به نظامیان می‌سپارد. صدها هزار نفر که از هجده روز قبل در مرکز قاهره دست به تظاهرات زده بودند، با خوشحالی از استعفای آقای مبارک استقبال کردند. اما "بهار عربی" در مصر سرنوشت امیدوار کننده‌ای نداشت. محمد مرسی، نخستین رئیس جمهوری مصر که در انتخاباتی آزاد به قدرت رسید در یک کودتا عزل شد و عبدالفتاح سیسی که رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح مصر بود در سال ۲۰۱۳ قدرت را در دست گرفت و فضای سرکوب و خفقان به مصر بارگشت.
حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionمحل اختفای معمر قذافی قبل از مرگ
۱۵ فوریه: اولین جنگ داخلی لیبی آغاز می‌شود. نگرانی از وضعیت تولید نفت لیبی، بهای نفت را در بازارهای جهانی طی دو هفته ۲۰ درصد افزایش می‌دهد. در ۱۹۰مه، ناتو وارد جنگ لیبی می‌شود و مواضع نیروهای وفادرا به معمر قذافی را بمباران و موشک باران میکند.
روز ۲۰ اکتبر، نیروهای وابسته به شورای ملی انتقالی قذافی را درحالی که در یک گودال در شهر سرت مخفی شده بود، پیدا کرده بودند و خبرها حاکی از آن است که او هنگام انتقال به خارج از سرت کشته شده است.
حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionغیر نظامیان در ویرانه‌های حلب
۶ مارس: در پی بازداشت ۱۵ نوجوان به اتهام شعارنویسی در شهر درعای سوریه، تظاهرات علیه دولت بشار اسد، رئیس جمهوری این کشور آغاز می شود. با گسترش تظاهرات به شهرهای مختلف، نیروهای دولتی صدها معترض را می‌کشند و چند شهر را به محاصره در می‌آورند. جنگ داخلی سوریه آغاز شد. این جنگ با دخالت قدرت‌های منطقه، روسیه و آمریکا میدان درگیری‌های نیابتی شد و بعد با ظهور داعش، ورود ایران و روسیه به جنگ برای حمایت از حکومت بشار اسد و حمایت آمریکا از نیروهای کرد و عرب در شرق کشور، بیشتر شهرهای سوریه را به ویرانه تبدیل کرد. در این جنگ بشار اسد مخالفانش را با حملات شیمیایی هرف قرار داد و با استفاده از بمب‌های بشکه‌ای، هزاران غیر نظامی را کشت.
حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionمخفیگاه بن‌لادن در شهر ابیت آباد، واقع در حدود یکصد و پنجاه کیلومتری اسلام آباد، پایتخت پاکستان بعد از حمله آمریکا تخریب شد
۱ مه: باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا، اعلام کرد که اسامه بن لادن، رهبر القاعده، در عملیات نظامی آمریکا در محل اختفای او در پاکستان کشته شده است. رئیس جمهور آمریکا گفت یک تیم کوچک عملیاتی آمریکا روز یکشنبه به محل اختفای اسامه بن لادن در ساختمانی در شهر ابیت آباد، واقع در حدود یکصد و پنجاه کیلومتری اسلام آباد، پایتخت پاکستان، حمله کرد و موفق به کشتن او شد. بن‌لادن، رهبر وقت القاعده، طراح حملات ۱۱ سپتامبر بود که سال‌ها تحت تعقیب آمریکا قرار داشت. بعد‌ها مشخص شد که یافتن او در پاکستان، طی عملیات اطلاعاتی پیچیده‌ای انجام شده بود. حدود هشت‌سال بعد از مرگ بن‌لادن، پس او، حمزه بن‌لادن که از اعضای ارشد القاعده بود هم در یک حمله‌آمریکا کشته شد.
۲۲ ژوئیه:اندرس برینگ برویک، ملی‌گرای افراطی نروژی، با انفجار بمب در اسلو و تیراندازی در یک اردوگاه جوانان در جزیره اوتویا، 69 نفر را کشت. کیم هگر، قاضی دادگاه گفت که آقای برویک در توضیح اقدام خود استدلال کرده بود که او می خواسته نروژ و اروپا را از تبدیل شدن به "مستعمره مسلمانان" نجات دهد.
حق نشر عکسAFPImage captionویرانی شهر سندای در ساحل شرقی ژاپن و نزدیکی نیروگاه فوکوشیما
۲۹ مه: زلزله‌ای به قدرت ۹ درجه، در آبهای ژاپن، سونامی ویرانگری به راه انداخت که هزاران نفر را کشت و نیروگاه هسته‌ای فوکوشیما را تخریب کرد. این حادثه علاوه بر ویرانی تبدیل به یک فاجعه هسته‌ای شد و مسئله ایمنی نیروگاه‌های هسته‌ای را بار دیگر مطرح کرد.
حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionسفارت بریتانیا در تهران
۲۹ نوامبر:سفارت بریتانیا در خیابان فردوسی و اقامتگاه دیپلماتیک و مرکز فرهنگی بریتانیا در باغ قلهک تهران روز ۸ آذر (۲۹ نوامبر) مورد حمله گروهی از معترضان به سیاست‌های بریتانیا قرار گرفت. در پی این حمله روابط سیاسی دو کشور قطع شد. چهار سال بعد با انتخاب حسن روحانی به ریاست جمهوری و آغاز دور تازه‌ای در فضای سیاست خارجی ایران، سفارت بریتانیا بازگشایی شد.
۲۰۱۲؛ باراک اوباما پیروز می‌شود
حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionولادمیر پوتین، بعد از پیروزی در انتخابات ۲۰۱۲
۷ مه: ولادیمیر پوتین به ریاست جمهوری روسیه انتخاب می‌شود. او از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۸ دو دوره رئیس جمهور بود، از ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ یک دوره نخست وزیر بود، سپس در می ۲۰۱۲ به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد. او در دوران نخست وزیری هم در عمل شخص اول کشور بود.
حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionسلفی کاوشگر کیوریسیتی از روی سطح مریخ
۶ اوت:کاوشگر "کیوریاسیتی" که ناسا به فضا فرستاده، روی سطح مریخ فرود آمد. کاوشگر حدودا ۹۰۰ کیلوگرمی ناسا سفری ۵۷۰ میلیون کیلومتری را برای رسیدن به مریخ پیموده بود. این کاوشگر برای اولین بار در تاریخ بشر، از سطح مریخ تصویرهایی رنگی با وضوح بسیار بالا فرستاد و موفق شد اطلاعات ارزشمندی از شرایط محیطی مریخ به زمین مخابره کند. این کاوشگر که قرار بود دو سال روی سطح مریخ فعال باشد، تا زمان تهیه این گزارش فعال بوده است.
حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionباراک اوباما و میت رامنی در حال مناظره تلویزیونی پیش از انتخابات
۶ نوامبر: باراک اوباما، رییس جمهوری آمریکا و نامزد حزب دمکرات، در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا با شکست میت رامنی از حزب جمهوری‌خواه، برای بار دوم به ریاست جمهوری ایالات متحده انتخاب شد.
۲۰۱۳؛ پایان مرسی، افشاگری اسنودن
۱۵ آوریل:دو برادر اسلام‌گرای متولد چچن، دو بمب را در مسابقه ماراتن بوستن آمریکا منفجر می‌کنند که به مرگ ۳ نفر و زخمی شدن ۲۶۴ نفر می‌انجامد. آن طور که رسانه‌های آمریکایی گزارش می‌دهند عامل انفجارها بمب‌های دست سازی بودند که در ساخت آنها گلوله یا ساچمه های بلبرینگ به کار رفته بود. باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا در سخنرانی کوتاهی که پس از وقوع حادثه ایراد کرد، عبارت "اقدام تروریستی" را به کار نبرد اما گفت که این انفجارها برنامه ریزی شده بودند.
حق نشر عکسGETTY IMAGES
۶ ژوئن: ادوارد اسنودن، کارمند پیشین سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سی‌آی‌ای)، برنامه دولت آمریکا برای شنود گسترده را افشا کرد. او از آمریکا گریخت، و بعد از حدود شش هفته انتظار در سالن ترانزیت فرودگاه مسکو، از روسیه پناهندگی موقت گرفت. دولت باراک اوباما، رئیس جمهوری ادوارد اسنودن را به جاسوسی و سرقت اسناد محرمانه متهم کرده و خواهان استرداد و محاکمه او شد. اسنادی که ادوارد اسنودن در اختیار رسانه‌ها گذاشت حاکی از جاسوسی گسترده و غیرقانونی سازمان امنیت ملی از شهروندان آمریکایی و همچنین شنود مکالمات رهبران کشورهای متحد آمریکا بود.
حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionمحمد مرسی در زمان ریاست جمهوری
۳ ژوئیه: در پی تظاهرات گسترده در مصر، محمد مرسی، رئیس جمهوری این کشور که در اولین انتخابات آزاد این کشور بعد از کنار رفتن حسنی مبارک پیروز شد، در یک کودتای نظامی سرنگون شد. آقای مرسی در نوامبر سال ۲۰۱۲ با صدور فرمانی اختیارات رییس جمهور را افزایش داد تا از به اتمام رسیدن پیش‌نویس قانون اساسی جدید آن کشور اطمینان حاصل کند. گروههای لائیک، لیبرال و همچنین کلیسای قبطی مصر پیش‌نویس قانون اساسی را خوشایند ندانستند و طرفداران آنها به خیابان‌ها رفتند. با بالاگرفتن اعتراضها، در نهایت ارتش اعلام کرد که به نفع معترضان وارد میدان می‌شود و با خلع رئیس جمهوری قدرت را در دست گرفت. آقای مرسی در ارتباط با سه پرونده مختلف به ۴۵ سال زندان محکوم شد. رهبری یک گروه غیرقانونی، بازداشت و شکنجه معترضان ضددولتی و افشای اسرار دولتی از اتهامات او بود.
۲۰۱۴؛ هواپیماهای مالزی
حق نشر عکسGETTY IMAGES
۸ مارس: پرواز شماره ۳۷۰ خطوط هوایی مالزی با ۲۳۹ سرنشین در مسیر پکن به کوالالامپور ناپدید می‌شود. تا کنون لاشه این هواپیما و بقایای سرنشینانش پیدا نشده و مشخص نیست دقیقا چه اتفاقی برای این هواپیما افتاده است. پرواز شماره ۳۷۰ MH خطوط هواپیمایی مالزی به مقصد پکن به پرواز درآمد. اما درحالی که کمتر از یک ساعت از این پرواز می‌گذشت تماس هواپیما با برج مراقبت قطع شد بدون آن که نشانه یا پیام اضطراری از هواپیما دریافت شود.
حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionتجمع در میدان اروپا در کیف
۱۸ فوریه: اعتراضها به دولت در کیف، پایتخت اوکراین بالا گرفت و به عزل ویکتور یانوکوویچ رئیس‌جمهور نزدیک به روسیه، با رای مجلس، دولت جدیدی سر کار آمد. معترضان خواستار اصلاحات سیاسی، مقابله با فساد و نزدیک شدن به اروپا بودند.
- چشم‌انداز مبهم در حمایت از اوکراین با نگاهی به 'انقلاب نارنجی'
- چرا انقلاب نارنجی اوکراین از نفس افتاد
حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionتشکیل دولت وحدت ملی در افغانستان
۵ آوریل: سومین انتخابات ریاست جمهوری افغانستان برگزار شد. این انتخابات به دور دوم کشیده شد و در نهایت بعد از بالا گرفتن اختلاف‌ها میان محمد اشرفغنی و عبدالله عبدالله با میانجیگری آمریکا، یک دولت وحدت ملی تشکیل شد. در این دولت محمد اشرفغنی رئیس جمهوری افغانستان و عبدالله عبدالله دیگر نامزد انتخابات "رئیس اجرایی" دولت شد.
۱۸ مارس:ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه، سند انضمام شبه جزیره کریمه از اوکراین به روسیه را امضا کرد. روسیه که متحد دولت قبلی اوکراین بود، با آغاز اعتراضها و عزل رئیس جمهوری، نیروهای خود را در شبهه جزیره کریمه که در آن پایگاه نظام یهم داشت افزایش داد و در نهایت بعد از یک همه پرسی، کریمه را به خاک خود اضافه کرد. آمریکا، بریتانیا، ایتالیا، آلمان، فرانسه، ژاپن و کانادا، عضویت روسیه در گروه هشت را به حال تعلیق در‌آوردند و روسیه مورد تحریم اقتصادی غرب قرار گرفت.
حق نشر عکسAFPImage captionتصویری از دختران ربوده شده
۱۴ آوریل: گروه اسلام‌گرای بوکوحرام، ۲۷۶ دختر دانش‌آموز را از مدرسه‌ای در شهر مسیحی‌نشین چیبوک در شمال شرقی نیجریه می‌رباید و گروگان می‌گیرد. بی‌بی‌سی بعد‌ها مطلع شد که دخترانی که بوکوحرام ربوده بود، مجبور شده بودند ببرای آنها بجنگند و حتی مسیحیان را بکشند. دو سال بعد گروهی از این دختران آزاد شدند.
- دختران آزاد شده توسط بوکو حرام به خانواده‌هایشان ملحق شدند
- دختران چیبوک؛ 'فقط ۱۵ گروگان بوکو حرام زنده هستند'
حق نشر عکسAFPImage captionرژه نیروهای داعش در شمال عراق
۵ ژوئن: گروه شبه نظامی اسلام‌گرای "دولت اسلامی عراق و شام" (داعش) تهاجمی را در شمال عراق آغاز میکند که هدفش تصرف بغداد و سرنگونی دولت شیعه عراق به نخست وزیری نوری المالکی است. این گروه موصل دومین شهر بزرگ عراق را تصرف میکند و یک ماه بعد رهبر این گروه، ابوبکر بغدادی، در مسجد موصل سخنرانی میکند و از همه مسلمانان جهان می‌خواهد تا به "خلافت اسلامی" بپبوندند. ظهور داعش در عراق، آغاز حدود چهار سال درگیری‌های خونبار و ویرانگر در عراق و سوریه است.
حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionبخشی از لاشه هواپیمای مالزی در شرق اوکراین
۲۱ ژوئیه:پرواز شماره 17 خطوط هوایی مالزی هنگام پرواز بر فراز اوکراین مورد اصابت موشک قرار می‌گیرد. تمامی ۲۹۸ سرنشین آن کشته می‌شوند. در سال ۲۰۱۶، تحقیقات بین‌المللی به این نتیجه می‌رسد که موشک از ناحیه تحت کنترل شورشیان هوادار روسیه در اوکراین شلیک شده است.
۸ اوت:ایالات متحده حملات هوایی برای جلوگیری از پیش‌روی داعش در عراق را آغاز کرد. ماه بعد، چند کشور عرب به عملیات هوایی آمریکا در سوریه می‌پیوندند. باراک اوباما، رئیس‌جمهور وقت آمریکا در یک سخنرانی، یک برنامه چهار ماده‌ای علیه گروه دولت اسلامی را با استفاده از حمله هوایی و حمایت‌های تکنیکی و مادی برای نیروهای زمینی، عملیات ضد تروریستی و کمک‌های انساندوستانه تشریح کرد. پس از آن در کنفرانسی که در پاریس برگزار شد سی کشور جهان قول دادند که "با هر وسیله ممکن" به مقابله با گروه موسوم به دولت اسلامی کمک کنند.
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
افزودن دیدگاه جدید