منظور علی خامنه‌ای از "کمک دشمنان جنّ و اِنس به هم" چیست؟

انتشار این اظهارات در چند خبرگزاری ایران، بازتاب گسترده‌ای در افکار عمومی داشت. موضوع وقتی جنجالی‌تر شد که اغلب آن خبرگزاری‌ها، همزمان جمله مربوط به "دشمنان جنّی" را که هنوز در متن کامل پیام در سایت رهبر جمهوری اسلامی در دسترس است، از خبرهای خود حذف کردند. اقدامی که قاعدتا، دلیلی جز عجیب بودن جمله نداشت.

با وجود این، عجیب بودن اشاره آقای خامنه ای به همکاری "جن و انس" را نباید "بی سابقه" دانست چرا که استناد رهبر، به بخشی خاص از یک آیه قرآن بود که در طول سال‌های گذشته، بارها آن را در تحلیل مسائل متنوع داخلی و خارجی استفاده کرده، به طور مشخص، قسمتی از آیه ۱۱۲ سوره‌ انعام که ترجمه‌اش این می‌شود: "و بدین‌گونه برای هر پیامبری دشمنی از شیطان‌های انس و جن برگماشتیم. بعضی از آنها به بعضی برای فریب [یکدیگر] سخنان آراسته القا می کنند."

آیت الله خامنه ای تاکنون در ۱۴ سخنرانی، همین بخش خاص از آیه را -با یا بدون ترجمه فارسی- تکرار کرده و معمولا این کار را هنگام یادآوری مقابله قدرت‌های غربی با جمهوری اسلامی انجام داده است.

به عنوان نمونه، او در ۲۴ اسفند ۹۶ با استناد به آیه فوق گفته: "آرمان‌ها و اهداف و شعارهایی که در جمهوری اسلامی مطرح است... 'دشمن ‌تراش' است، 'جنگ‌ راه بینداز' است... [درمقابل آن] جبهه‌ باطل با یکدیگر همکاری می‌کنند".

او دوم خرداد ۹۷ هم همین آیه را خوانده تا همکاری اروپا و آمریکا را در مورد برجام تحلیل کند: "اینها به هم کمک هم می‌کنند، به یکدیگر پیام هم می‌دهند... اینها چیزهایی است که ما به‌عنوان تجربه‌ برجام باید در نظر داشته باشیم".

آقای خامنه‌ای همچنین با استناد به آیه مورد علاقه خود، در ۲۵ دی ۸۵ به روحانیون گوشزد کرده: "دشمنان ما هر کدام هر چه بلدند... به همدیگر یاد می‌دهند؛ انگلیسی‌ها به آمریکایی‌ها یاد می‌دهند، اسرائیلی‌ها به آنها یاد می‌دهند".

در ۱۶ تیر ۹۳ او چنین به مسئولان هشدار داده: "مراقب باشیم که دستگاه محاسباتى ما به ‌وسیله‌ شیطان‌هاى انس و جن دچار اختلال نشود... یکى از خطاهاى محاسباتى این است که انسان در چهارچوب عوامل محسوس و صرفاً مادّى محدود بماند".

رهبر جمهوری اسلامی درمجموع، تاکنون در سخنرانی هایش در ۳ فروردین ۹۹، ۲ خرداد ۹۷، ۲۵ فروردین ۹۷، ۲۴ اسفند ۹۶، ۶ شهریور ۹۶، ۱۶ اردیبهشت ۹۵، ۱۶ تیر ۹۳، ۳۱ فروردین ۹۳، ۱۷ خرداد ۹۲، ۲۰ مهر ۹۰، ۱۵ بهمن ۸۹، ۱۴ اردیبهشت ۸۷، ۲۵ دی ۸۵ و ۱۲ فروردین ۷۷ به این آیه واحد استناد کرده است. او به طور کلی، تمایل آشکاری به تایید تحلیل‌های خود با متن قرآن دارد و در این میان، آیاتی ویژه را هر از گاه تکرار می‌کند، آیه مورد بحث تنها یکی از آنهاست.

با وجود همه اینها، تکراری بودن استناد به این آیه، نافی اهمیت استثنایی رجوع به آن در پیام اخیر آیت‌الله خامنه ای نیست. او در این پیام، مجموعه‌ای از نظریه‌های توطئه را مطرح کرده، از احتمال ایجاد عمدی ویروس کرونا از سوی آمریکا گرفته تا تولید آن برای هدف قرار دادن ایران با استفاده از "آشنایی‌های ژنتیک ایرانی". نظریه‌های غریبی که پیشتر برخی چهره های حکومتی مطرح کرده بودند اما گمان نمی‌رفت در بالاترین سطح نظام نیز جدی گرفته شوند.

در چنین پیش‌زمینه‌ای، بیان این که "هم دشمنان جنّی هم دشمنان انسی وجود دارند و اینها به هم کمک هم می‌کنند، سیستم‌های اطلاعاتی خیلی از کشورها علیه ما با همدیگر همکاری می‌کنند"، این برداشت را ایجاد می کند که منظور آقای خامنه‌ای، واقعا کمک "دشمنان جنّی" به "دشمنان انسی" و بالعکس -ازجمله در زمینه اطلاعاتی- بوده؛ همان ادعایی که در گذشته، در اظهارات جنجالی برخی چهره‌های حکومتی هم مطرح شده بود، مثلا در سخنرانی‌های علی اکبر رائفی پور در مورد نقش "جن" در جهان یا صحبت‌های تلویزیونی ولی‌‌الله نقی ‌پورفر در مورد استفاده اطلاعاتی اسرائیل از "اجنه".

در نهایت، همین که خبرگزاری هایی حکومتی این جمله خاص رهبر را پس از انتشار از متن خبر خود حذف کرده‌اند، معنایی تامل‌برانگیز دارد: اینکه هر جا دستور حذف را داده، متوجه بوده که آن جمله، چه برداشت مشخصی را از منظور گوینده‌اش ایجاد می‌کند.