کرونا و تئوری‌ توطئه؛ چین مقصر بود یا آمریکا

یکی از این فرضیه‌ها یک ادعای نادرست مبنی بر بود که ویروس کرونا بخشی از "برنامه تسلیحات میکروبی سرّی" چین بوده، و همچنین این ادعای بی اساس که یک تیم جاسوسی کانادایی-چینی این ویروس را به ووهان، فرستاده بوده.

این ادعا که ویروس، ساخته دست انسان بوده را گروه های متعددی که معتقد به توطئه بودند در فیسبوک و حساب‌های ناشناس توییتر منتشر کرده بودند، این ادعا حتی به تلویزیون دولتی روسیه در پربیننده ترین ساعت پخش برنامه نیز راه پیدا کرده بود.

در حالی که اکنون چند ماه از پیدا شدن ویروس کرونا می گذرد، نه تنها این تئوری ها از بین نرفته، بلکه ادعاهای جدیدی توسط مقامات دولتی، سیاستمداران ارشد و رسانه ها در چین و آمریکا مطرح شده است.

"تردیدها"

ژائو لیجیان، یک سخنگوی وزارت خارجه چین کراراً این ایده را که ممکن است منشاء ویروس کرونا آمریکا باشد-بدون هیچ مدرکی- ترویج کرده است.

در تاریخ ۱۲ مارس ۲۰۲۰، او در توییتی گفت ممکن است ارتش آمریکا این ویروس را به ووهان برده باشد.

روز بعد آقای ژائو مقاله ای را توییت کرد که وبسایت پژوهش جهانی، آن را با عنوان "شواهد بیشتر در باره این که منشاء ویروس در آمریکا بوده" انتشار داده بود و کاربران را ترغیب کرد که این مقاله را بخوانند و در اختیار دیگران هم قرار دهند. البته اکنون این مقاله حذف شده است.

روزنامه چینی گلوبال تایمز، نیز منعکس کننده عقیده آقای ژائو بود. اما در حالی که بر این این نکته پافشاری کرده بود که ادعای مطرح شده "نظر شخصی، سخنگوی وزارت خارجه چین بوده" نوشته بود این اظهارات "مبین تردیدهای مشابهی بود که مردم چین ابراز داشته اند."

ادعاهای آقای ژائو، را همچنین شماری از سفارتخانه های چین و کاربران رسانه های اجتماعی در نقاط مختلف دنیا به تفصیل مطرح کرده‌اند.

کری آلن، کارشناس چین در بخش مانیتورینگ بی بی سی، می گوید در حالی که آقای ژائو به صراحت کلام شهرت دارد-به خصوص در رسانه های اجتماعی- در داخل چین دارای شخصیت متفاوتی است و لزوما همیشه منعکس کننده نظر رهبری نیست.

وبسایت پژوهش جهانی، که در سال ۲۰۰۱ در کانادا شروع به کار کرد، وبسایت مرکز تحقیقات در مورد جهانی شدن، است. به گفته PolitiFact که وبسایت مستقلی در آمریکاست و هدفش تشخیص درست یا نادرست بودن مطالب است، وبسایت پژوهش جهانی در باره موضوعاتی مانند "حملات یازدهم سپتامبر در آمریکا، واکسن ها و گرمایش کره زمین "تئوری های توطئه موجه نما را ترویج می کند."

مقاله ای که آقای ژائو توییت کرده بود توسط لاری رومانف، نویسنده ای که به طور مرتب در وبسایت مطلب می نویسد، تهیه شده بود. او نتیجه مقاله قبلی خود را-که اکنون حذف شده- تکرار کرده بود مبنی بر این که منشاء ویروس چین نبوده است.

ولی بررسی های مرتبط با چین و مقالات مجله ساینس که او از آنها نقل قول می کند، در واقع این را که چین منشاء شروع ویروس کرونا بوده، مورد سئوال قرار نداده و تنها گفته اند که ممکن است بازار فروش حیوانات در ووهان، به وضوح منشاء بروز ویروس جدید کرونا نبوده باشد.

آقای رومانف همچنین ادعا می کند که دانشمندان ژاپنی و تایوانی "به این نتیجه رسیده اند که منشاء ویروس کرونای جدید ممکن است آمریکا باشد."

ولی به نظر می رسد این نتیجه گیری بر اساس گزارش ماه فوریه تلویزیون ژاپن باشد که اکنون نادرست بودنش ثابت شده. این گزارش که به نقل از تلویزیون تایوان است، بر پایه ادعای یک پرفسور داروسازی است که اکنون سیاستمداری از یک حزب طرفدار چین است و آقای رومانف به غلط او را یک "ویروس شناس برجسته" معرفی می کند.

آقای رومانف همچنین- بدون هیچ مدرکی- ادعا می کند که ممکن است آزمایشگاه میکروبی نظامی آمریکا در فورت دتریک، در ایالت مریلند، منبع اصلی این ویروس بوده باشد. او اضافه می کند از آنجا که سال گذشته به دلیل "نبودن تضمین جهت جلوگیری از نشت پاتوژن" این تسهیلات کاملا بسته شده، این موضوع نباید باعث تعجب شود.

اما روزنامه نیویورک تایمز در همان موقع گزارش داد که این تسهیلات بسته نشده بلکه بررسی هایش به حال تعلیق درآمده و یک سخنگوی آزمایشگاه هم گفت "هیچ ماده خطرناکی به خارج از آزمایشگاه رخنه نکرده."

"منحصر به چینی ها"

آقای رومانف، خود را یک مشاور مدیریت بازنشسته و بازرگان و همچنین استاد میهمان در دانشگاه فودان شانگهای معرفی می کند و می گوید برای دانشجویان کارشناسی ارشدِ مدیریت امور بازرگانی (اِم بی اِی) امور بین الملل را تدریس می کند.

به نوشته روزنامه وال استریت ژورنال، مسئولین دو برنامه کارشناسی ارشدِ مدیریت بازرگانی این دانشگاه، آقای رومانف را نمی شناختند.

بی بی سی، از دانشگاه فودان پرسید که آیا آقای رومانف با این دانشگاه هیچ گونه وابستگی به عنوان استاد میهمان داشته یا نه، ولی پاسخی دریافت نکرد.

به نظر می رسد اکثر مقاله هایی که آقای رومانف یشتر اوقات برای وبسایت پژوهش جهانی می نویسد در انتقاد از آمریکا و حمایت از چین است از جمله مقاله ای که در آن تظاهرات دانشجویان در میدان تیانانمن چین در سال ۱۹۸۹، جنبشی که به تحریک آمریکا صورت گرفته بود توصیف شده.

در میان چندین ادعای دیگر که جای سئوال دارد، آقای رومانف در ماه جاری در پادکستی ادعا کرد که ویروس کرونا در مراحل اولیه "مخصوص چین" بوده و به غیرچینی ها و مردمی که از نژادهای دیگر هستند، سرایت نکرده بود.

"گریز اتفاقی"

ادعای عواملی در دولت و رسانه های چین مبنی بر این که منبع احتمالی ویروس کرونا آمریکا بوده سبب شد که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا از ویروس کرونا به عنوان یک "ویروس چینی" نام ببرد. و مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا از چین خواست پخش "اطلاعات نادرست" را متوقف سازد.

آقای ترامپ اخیراً اعلام کرد که به کمک مالی برای تامین بودجه سازمان بهداشت جهانی پایان می دهد و این سازمان را به "چین محوری زیاد" متهم کرد. تدروس ادهانوم گبرسیوس، رئیس این نهاد در واکنش به این اظهارات گفت اکنون وقت قطع بودجه این نهاد وابسته به سازمان ملل متحد نیست

ولی شماری از سیاستمداران و مفسران آمریکایی هم در باره منشاء ویروس ادعاهای بی اساسی کرده اند.

تاکر کارلسون، مجری برنامه در پربیننده ترین ساعت پخش برنامه از تلویزیون فاکس نیوز از مطالعاتی نام برد که احتمال "گریز تصادفی (ویروس کرونا) از آزمایشگاهی در ووهان" را مطرح کرده بود.

تام کاتن، و تد کروز، سناتورهای جمهوریخواه هر دو اظهارات مشابهی کرده اند.

حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionترامپ سازمان جهانی بهداشت را به "سوءمدیریت و سرپوش گذاشتن" بر شیوع این ویروس پس از ظاهر شدن آن در چین متهم کرده

بوتائو شیائو، و لی شیائو، دو پژوهشگر چینی از دانشکده فنی جنوب چین در گوآنگژو، در اوایل فوریه مطالعات خود را که هنوز توسط همکارانشان برآورد رسمی نشده بود به عنوان یک پیش نویس اولیه انتشار دادند. نتیجه گیری این مطالعات این بود که "احتمالا منشاء ویروس مهلک کرونا آزمایشگاهی در ووهان بوده".

ولی آقای شیائو، چندی بعد به روزنامه وال استریت ژورنال گفت که بعدا این نتیجه گیری را پس گرفته بوده. این روزنامه به نقل از آقای شیائو نوشت "پیش بینی در باره منشاء احتمالی، بر اساس مقالات چاپ شده و رسانه ای بوده و مبتنی بر شواهدی که مستقیما ثابت شده باشد، نبوده."

در اواسط ماه آوریل روزنامه واشنگتن پست، نوشت دو نماینده علمی سفارت آمریکا در پکن در سال ۲۰۱۸ چندین بار از انستیتوی ویروس شناسی ووهان بازدید کرده و در باره این که "آزمایشگاه که در باره انتقال ویروس های کرونا از خفاش تحقیقات خطرناکی می کند، به اندازه کافی امن نیست" به واشنگتن هشدار داده بودند.

جرمی کانیندیک، رئیس گروهی که خط مشی دولت آمریکا را در قبال شیوع بیماری ابولا بررسی می کرد، در واکنش به گزارش ها راجع به خروج اتفاقی ویروس، در توییتر نوشت: "علم، این که منشاء (ویروس) یک آزمایشگاه بوده را رد نمی کند ولی آن را کاملا غیرمحتمل می داند."