رهبران کشورهای عرب پس از پیروزی بایدن با واقعیت جدیدی روبرو می‌شوند

این هشت روز پیش بود، زمانی که ما هنوز نمی‌دانستیم چه کسی در ژانویه در کاخ سفید خواهد بود.

وقتی جو بایدن به عنوان برنده اعلام شد، زمان بیشتری از زمان انتخاب دونالد ترامپ طول کشید تا رهبران عربستان واکنش نشان دهند.

این تعجب‌آور نیست: آنها یک دوست را در بالای جدول از دست داده بودند.

پیروزی آقای بایدن اکنون می‌تواند عواقب گسترده‌ای برای عربستان سعودی و سایر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به همراه داشته باشد.

مشارکت استراتژیک ایالات متحده با منطقه به سال ۱۹۴۵ برمی‌گردد و احتمالاً پایدار خواهد بود، اما تغییراتی در جریان است و از این تغییرات در همه پایتخت‌های کشورهای حوزه خلیج فارس استقبال نخواهد شد.

از دست دادن یک متحد بزرگ

دونالد ترامپ متحد و حامی عظیم خاندان سعودی حاکم در عربستان سعودی بود.

او پس از روی کار آمدن در سال ۲۰۱۷ ریاض را به عنوان مقصد اولین سفر ریاست جمهوری خارجی خود انتخاب کرد.

داماد او، جارد کوشنر، رابطه نزدیک کاری با محمد بن سلمان، ولیعهد قدرتمند عربستان سعودی برقرار کرد.

وقتی همه آژانس‌های اطلاعاتی مهم غربی ولیعهد عربستان را به عنوان عامل قتل جمال خاشقچی روزنامه‌نگار سعودی در سال ۲۰۱۸ مظنون می‌دانستند، دونالد ترامپ از سرزنش کامل او خودداری کرد.

آقای ترامپ همچنین در برابر درخواست‌های صریح کنگره برای جلوگیری از فروش سلاح به سعودی‌ها مقاومت کرد.

بنابراین عربستان سعودی و تا حدودی امارات متحده عربی و بحرین در شرف از دست دادن متحد اصلی خود در کاخ سفید هستند. بسیاری از چیزها تغییر نخواهد کرد اما در اینجا نگاهی می‌کنیم به برخی از مواردی که احتمالاً تغییر خواهد کرد.

جنگ یمن

باراک اوباما، رئیس جمهوری سابق آمریکا، که آقای بایدن به مدت هشت سال به عنوان معاون رئیس جمهوری در دولت او خدمت می‌کرد، از جنگ عربستان علیه شورشیان حوثی یمن به طور فزاینده‌ای ناراحت بود.

در زمانی که دوره ریاست جمهوری باراک اوباما به پایان می‌رسید، حملات هوایی تقریباً دو سال بود که با موفقیت نظامی کمی همراه بود، در حالی که خسارات زیادی به غیرنظامیان و زیرساخت‌های یمن وارد شده بود.

آقای اوباما که از ناخوشایندی کنگره نسبت به این جنگ آگاه بود، کمک‌های نظامی و اطلاعاتی آمریکا به ماشین جنگی عربستان سعودی را قطع کرد.

دولت ترامپ اما این حرکت را معکوس کرد و در واقع دست سعودی‌ها را در یمن باز گذاشت.

اکنون به نظر می‌رسد که دوباره اوضاع به عقب برمی‌گردد، جو بایدن، رئیس جمهوری منتخب اخیراً به شورای روابط خارجی آمریکا گفت که "به حمایت ایالات متحده از جنگ فاجعه‌آمیز تحت رهبری عربستان سعودی در یمن پایان می‌دهد و دستور ارزیابی مجدد روابط آمریکا با عربستان را می‌دهد".

اکنون احتمال دارد فشارهای دولت بایدن بر سعودی‌ها و متحدان یمنی آنها برای حل این درگیری افزایش یابد.

سعودی‌ها و اماراتی‌ها مدتی پیش فهمیدند که این جنگ هیچ وقت به پیروزی نظامی ختم نمی‌شود و خودشان به دنبال خروجی آبرومندانه هستند که حوثی‌ها را دقیقاً در همان جایی که جنگ هوایی شروع شد یعنی در موقعیت ماه مارس ۲۰۱۵ باقی نگذارند.

ایران

میراث بزرگ باراک اوباما در خاورمیانه توافق هسته‌ای ایران بود که به سختی به دست آمد - توافقی که برنامه جامع اقدام مشترک نامیده می‌شود.

بر اساس این توافق تحریم‌های ایران در ازای رعایت دقیق محدودیت فعالیت‌های هسته‌ای ایران و بازرسی از تأسیسات هسته‌ای این کشور لغو شد.

اما دونالد ترامپ آن را "بدترین معامله تاریخ" خواند و ایالات متحده را از آن خارج کرد. اکنون، به نظر می‌رسد جانشین او قصد دارد دوباره به نوعی ایالات متحده را به توافق بازگرداند.

این اقدام باعث ناراحتی عمیق سعودی‌ها می‌شود. پاییز سال گذشته، اندکی پس از حملات اسرارآمیز موشکی به کارخانه‌های پتروشیمی عربستان، من در کنفرانس مطبوعاتی عادل الجبیر، وزیر امور خارجه این کشور شرکت کردم.

او توافق هسته‌ای ایران را بشدت مورد انتقاد قرار داد و گفت: این توافق فاجعه‌آمیز بود، زیرا برنامه موشکی استراتژیک گسترده ایران و همچنین گسترش شبه‌نظامیان نیابتی آن در سراسر خاورمیانه را مورد توجه قرار نداد. (قرار نبود چنین کاری شود.)

او گفت که "کل توافق بخشی از میراث معیوب دولت اوباما بود که میزان خطر جمهوری‌اسلامی را ارزیابی نکرده بود."سعودی‌ها و برخی از متحدان آنها در خلیج فارس هنگامی که در ژانویه سال میلادی جاری آمریکا با یک حمله از طریق هواپیمای بدون سرنشین در عراق، ژنرال قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس، شاخه عملیات برون مرزی سپاه پاسداران ایران، را کشت، بی سر و صدا این اقدام را تحسین کردند.

اکنون آنها نگرانند که آیا تیم تازه کاخ سفید وارد معامله‌ای با تهران می‌شود که در نتیجه منافع آنها را کاهش دهد.

قطر

قطر بزرگ‌ترین و مهم‌ترین پایگاه استراتژیک پنتاگون در خاورمیانه را در خود جای داده است: پایگاه هوایی الودید. ایالات متحده از آنجا همه عملیات هوایی خود را در منطقه فرماندهی مرکزی، از سوریه تا افغانستان هدایت می‌کند.

و با این حال قطر هنوز تحت تحریم مخرب چهار جانبه کشورهای عربستان سعودی، امارات، بحرین و مصر است، که همه از حمایت این کشور از جنبش‌های اسلام‌گرای سیاسی مانند اخوان المسلمین عصبانی هستند.

تحریم اندکی پس از سفر دونالد ترامپ به ریاض در سال ۲۰۱۷ آغاز شد و تصور می‌رود که این تحریم چهار جانبه بر قطر به وضوح از حمایت او برخوردار بود.

در حقیقت، آقای ترامپ در ابتدا و به طور خلاصه از آن به طور علنی حمایت کرد تا اینکه برای او توضیح داده شد که قطر نیز متحد ایالات متحده است و الودید از اهمیت بیشتری برای وزارت دفاع آمریکا برخوردار است.

حالا احتمالا دولت بایدن، رئیس جمهوری منتخب برای بهبود این شکاف درون کشورهای حوزه خلیج فارس تلاش خواهد کرد. این به نفع ایالات متحده نبوده و مطمئناً به نفع خود کشورهای عربی حوزه خلیج فارس هم نبوده است.

حقوق بشر

چندین کشور حوزه خلیج فارس سوابق ضعیفی در زمینه حقوق بشر دارند. اما دونالد ترامپ هرگز علاقه زیادی به سرزنش متحدان عرب خود در این مورد نشان نداد.

او استدلال کرد که منافع استراتژیک و معاملات تجاری آمریکا بر هرگونه نگرانی راجع به فعالان حقوق زنان زندانی یا سوء استفاده از کارگران خارجی غلبه می‌کند، یا بر این واقعیت که در اکتبر ۲۰۱۸ افراد امنیتی دولت سعودی با هواپیماهای رسمی به استانبول رفتند تا در یک عملیات از پیش برنامه‌ریزی شده جمال خاشقچی، از منتقدان سرسخت حاکمان عربستان سعودی، را ساکت کنند، جسدش را قطعه قطعه کنند که تا کنون هم پیدا نشده است.

بعید است جو بایدن، رئیس جمهوری منتخب تا این اندازه بخشنده باشد.