هفت سال پیش بود که روسیه بخشی از جنوب اوکراین را تصرف کرد و از تجزیه‌طلبانی که بحران‌هایی در بخش‌های وسیعی از شرق این کشور ایجاد کرده بودند، حمایت کرد.
در پی تنش‌های اخیر، روسیه به اقدام نظامی تهدید کرده. آمریکا می‌گوید اگر روسیه دست به چنین کاری بزند، آن را با وضع تحریم‌هایی بی‌سابقه پاسخ خواهد داد. ماجرا چیست؟
اوکراین کجاست؟
اوکراین با اتحادیهٔ اروپا و روسیه هم‌مرز است اما به عنوان یکی از کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق پیوند‌های فرهنگی و اجتماعی عمیقی با روسیه دارد و بیشتر مردم این کشور به زبان روسی حرف می‌زنند.
روسیه مدت‌هاست در برابر حرکت اوکراین به طرف نهاد‌های اروپایی مقاومت کرده است.
وقتی اوکراینی‌ها در سال ۲۰۱۴ رئیس‌جمهوری طرفدار روسیه را برکنار کردند، روسیه شبه‌جزیرهٔ کریمه را تصرف و آن را به روسیه الحاق کرد. جدایی‌طلبان تحت حمایت روسیه بخش‌های وسیعی از دو منطقهٔ شرقی اوکراین را که به دنباس مشهور است، تصرف کردند.
مسکو اکنون از این کشور همسایه می‌خواهد که هرگز به پیمان ناتو ( سازمان پیمان آتلانتیک شمالی) ملحق نشود.
نیروهای روسی در کریمه مانور نظامی داشته‌اند
آیا خطر حمله واقعی است؟
بحران در شرق اوکراین هنوز ادامه دارد. اوکراین می‌گوید روسیه تانک، جنگ‌افزار و تک‌تیر‌انداز‌هایی به مناطق تحت اشغال شورشیان فرستاده است. آنچه باعث نگرانی است حضور نیروهای روسیه پشت مرزهای اوکراین است که بنا به برآورد سازمان‌های اطلاعاتی غربی عده آنها به بیش از ۱۰۰ هزار نفر می‌رسد.
نشانی از تهدید و خطر آنی نیست مگر آنکه ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه تصمیم به حمله بگیرد. او در برابر ادامهٔ آنچه اقدامات ستیزه‌جویانهٔ غرب می‌نامد از"اقدامات تلافی‌جویانهٔ نظامی ـ فنی" سخن می‌گوید.
سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجهٔ روسیه هشدار داده است که تنش‌ها احتمال دارد که به موقعیتی مشابه بحران اکتبر ۱۹۶۲ یا بحران موشکی کوبا منجر شود؛ زمانی که ایالات متحدهٔ آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی در آستانهٔ درگیری هسته‌ای بودند.
سرویس‌های اطلاعاتی غربی همانند اوکراین به احتمال یورش و حملهٔ نظامی در ماه‌های آغازین سال ۲۰۲۲ فکر می‌کنند. الکسی ریزنیکوف، وزیر دفاع اوکراین می‌گوید:" محتمل‌ترین زمان برای آمادگی در برابر حمله آخر ژانویه خواهد بود".
سازمان اطلاعات آمریکا می‌گوید بیش از ۱۷۵ هزار نیروی روسی تا اوایل ژانویه در حال آماده‌باش خواهند بود. ویلیام برنز، رئیس سازمان مرکزی اطلاعات آمریکا (سیا) بر این اعتقاد است که پوتین "نیروهای نظامی و سرویس‌های امنیتی روسی را طوری سازماندهی کرده است که بتوانند به طور فراگیر و گسترده وارد عمل شوند".
این شاید فقط تلاش روسیه برای بیرون راندن ناتو از کشورهای هم‌مرزش باشد.
نیروهای روسی در آوریل امسال هم در منطقه بودند. در آن زمان روسیه برای مانور با شمار کمتری از نیرو‌هایش وارد عمل شد و سپس عقب‌نشینی کرد (هرچند بعضی کارشناسان معتقدند این عقب‌نشینی کامل نبوده است) و با این عملیات هیچ امتیاز آشکاری به دست نیاورد.
جو بایدن و ولادیمیر پوتین ۷ دسامبر در جهت کاهش تنش‌ها با هم گفتگوی ویدئویی داشتند اما هیچ نشانی از کاهش تنش‌ها و بهبود اوضاع به چشم نمی‌خورد.
روسیه چه می‌گوید؟
روسیه انتشار تصاویر ماهواره‌ای آرایش نظامی نیروهای روسی در کریمه و شرق اوکراین را جنجال‌آفرینی می‌داند. والری گراسیموف رئیس ستاد مشترک نیروهای نظامی روسیه حتی اعلام کرد "اطلاعات منتشر‌شده در رسانه‌ها مبنی بر احتمال حملهٔ نظامی روسیه به اوکراین دروغ است".
توضیح ویدئو،
آیا اروپا می‌تواند روسیه را از مرز اوکراین واپس براند؟
اما پوتین تهدید کرده است"به اقدامات تلافی‌جویانهٔ نظامی ـ‌‌ـ فنی دست خواهیم زد و با هر اقدام غیر‌دوستانه به‌شدت برخورد خواهیم کرد".
مسکو اوکراین را به صف‌آرایی نیمی از نیروهای نظامی‌اش، حدود ۱۲۵ هزار نفر در شرق متهم کرده است، با این ادعا که کی‌یف درحال برنامه‌ریزی برای حمله به مناطق تحت کنترل جدایی‌طلبان تحت حمایت روسیه است. اوکراین می‌گوید این ادعا "یاوه‌های تبلیغاتی" برای سرپوش گذاشتن بر نقشه‌های خود روسیه است.
روسیه کشورهای عضو ناتو را به "حمایت تسلیحاتی" اوکراین متهم کرده است.
آقای پوتین و روسیه با متهم کردن ایالات متحدهٔ آمریکا به دامن زدن به تنش‌ها اعلام کرده‌اند "ما دیگر جایی برای عقب‌نشینی نداریم، آیا فکر می‌کنید ما دست‌روی دست بگذاریم و بیکار بنشینیم؟"
تصاویر رسانه‌ای ۶ دسامبر ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین را در خط مقدم نشان می‌دهد
ادعای متقابل روسیه می‌تواند توجیهی برای اقدام نظامی باشد.
ولادیمیر دژابروف، معاون رئيس كميته روابط خارجی شورای فدراسيون روسیه می‌گوید:"از اوایل دسامبر حدود ۵۰۰ هزار اوکراینی در مناطق تحت‌کنترل شورشیان گذرنامه‌های روسی دریافت کردند. وقتی رهبران شورشیان از روسیه درخواست کمک می‌کنند، البته که نمی‌توانیم هم‌وطنان خود را رها کنیم".
روسیه چه می‌خواهد؟
پوتین به کشورهای غربی هشدار داد که از "خط قرمز"های روسیه در ماجرای اوکراین عبور نکنند. این خط قرمز‌ها چیست؟
گفتگوی بایدن و پوتین
یکی از آنها ایستادن در برابر پیشروی ناتو به طرف شرق است که شامل اوکراین و گرجستان می‌شود.
روسیه همچنین خواستار توقف فعالیت نظامی ناتو در شرق اروپاست که به معنای عقب‌نشینی نظامی از بخش‌هایی از لهستان و کشورهای حوزهٔ بالتیک، لیتوانی، لتونی و استونی و خودداری از استقرار موشک در کشور‌هایی مانند لهستان و رومانی می‌شود.
به‌طور خلاصه روسیه خواهان بازگشت ناتو به مرزهای پیش از ۱۹۹۷ است. آقای پوتین می‌گوید روسیه می‌خواهد از خونریزی و جنگ خودداری کند و راه‌حلی دیپلماتیک بیابد اما تقاضا‌هایش باید در نظر گرفته شود.
روسیه پیش از این از استفادهٔ اوکراین از پهپادهای ترکیه علیه نیروهای تحت حمایت روسیه در شرق اوکراین و مانور‌های نظامی غرب در دریای سیاه اظهار نگرانی کرده بود. حمایت نظامی ایالات متحدهٔ آمریکا از کی‌یف از نگاه آقای پوتین اتفاقی است که "جلو در خانه‌اش می‌افتد".
در ژوئیه‌ٔ ۲۰۲۱ ، رهبر روسیه گزارش مفصلی در وب‌سایت کرملین منتشر کرد که در آن روس‌ها و اوکراینی‌ها را "یک ملت" نامید و رهبران فعلی اوکراین را به پیشبرد برنامهٔ "ضد روسی" متهم کرد. اوکراین پیشتر بخشی از اتحاد جماهیر شوروی بوده است که ۳۰ سال پیش فروپاشید و آقای پوتین رویداد‌های دسامبر سال ۱۹۹۱ را "تجزیهٔ روسیهٔ تاریخی" می‌داند.
روسیه همچنین از اینکه در سال ۲۰۱۵ توافق‌نامهٔ صلح مینسک با هدف پایان بحران در شرق اوکراین به سرانجام نرسید، ناامید شده است. هنوز هیچ ترتیب و برنامه‌ای برای نظارت بر انتخابات مستقل در مناطق تحت کنترل جدایی‌طلبان اوکراین وجود ندارد. روسیه اتهامات مبنی بر دخالت در این درگیری‌های طولانی مدت را رد می‌کند.
ناتو چگونه به اوکراین کمک می‌کند؟
پیمان نظامی کشورهای غربی ناتو تدافعی است و ینس استولتنبرگ، دبیر‌کل ناتو اعلام کرده است هرگونه حمایت ناتو از اوکراین در همین چارچوب بوده است.
بریتانیا قرار است به اوکراین در ساخت دو پایگاه دریایی کمک کند که یکی از آنها در اوچاکیف واقع در دریای سیاه و دیگری در بردیانسک در دریای آزوف قرار دارد. موشک‌های ضد تانک جاولین آمریکا نیز به اوکراین ارسال شده است و دو قایق گشتی گارد ساحلی ایالات متحده به نیروی دریایی اوکراین داده شده است.
هرچند روسیه مصرانه مخالف پیوستن اوکراین به ناتو است اما ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، به دنبال جدول زمانی مشخص از سازمان ناتو است.
آقای استولتنبرگ گفته است:" پیوستن اوکراین به ناتو بستگی به اوکراین و ۳۰ عضو ناتو دارد که در مورد آن تصمیم بگیرند. روسیه نه حق وتو دارد و نه حق دارد در جریان این کار دخالت کند".
غرب در ماجرای اوکراین تا کجا پیش رفته است؟
ایالات متحده متعهد به کمک به اوکراین برای دفاع از "سرزمین مستقل" خود است. بایدن از اعمال تدابیری "بی‌سابقه" در صورت حملهٔ روسیه به اوکراین صحبت کرده است.
اما او همچنین تاکید کرد که استقرار نیروهای نظامی آمریکایی به طور یک‌طرفه "در دستور کار" ایالات متحده نیست.
اوکراین می‌گوید آماده است به تنهایی از خود دفاع کند. دیمیتری کولبا، وزیر امور خارجهٔ اوکراین می‌گوید:"ما خودمان از عهدهٔ این جنگ بر‌خواهیم آمد".
پس اگر ایالات متحده از به رسمیت شناختن "خط قرمز"های روسیه در مورد پیوستن اوکراین به ناتو یا هر شرط دیگری امتناع کند، همهٔ "تحریم‌ها در مقیاس بی‌سابقه و محدودیت‌های دیگر" چه کمکی به کی‌یف خواهد کرد؟
توضیح صدا،
تنش میان اوکراین و مسکو؛ کی‌یف تا کجا می‌تواند روی حمایت غرب حساب کند؟
به نظر می‌رسد بزرگ‌ترین ابزارهای کشورهای غربی در این ماجرا تحریم و حمایت نظامی از نیروهای اوکراینی باشد. ویکی فورد، معاون وزیر امور خارجهٔ بریتانیا گفته است که مقامات این کشور در حال بررسی حمایت دفاعی گسترده‌تر هستند.
در مورد اقدامات اقتصادی، بزرگ‌ترین ابزار می‌تواند تهدید به قطع ارتباط شبکه بانکی روسیه با سامانه پرداخت بین‌المللی سوئیفت باشد. این تمهید همیشه به عنوان یکی از آخرین راه‌حل‌ها به کار گرفته می‌شود، اما لتونی اعلام کرده است چنین کاری پیام تند و صریحی برای مسکو ارسال خواهد کرد.
یکی دیگر از تهدید‌های مؤثر جلوگیری از افتتاح خط لوله گاز نورد استریم ۲ روسیه در آلمان است که درحال‌حاضر شرکت تنظیم‌کنندهٔ انرژی آلمان در حال تصمیم‌گیری در این زمینه است. آنالنا بائربوک، وزیر خارجهٔ آلمان اعلام کرده است که در صورت هرگونه پیشروی و اقدام نظامی روسیه در اوکراین "خط لولهٔ گاز آنها در آلمان قابل‌بهره‌برداری نخواهد بود".
همچنین ممکن است اقداماتی برای هدف قرار دادن صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه یا محدودیت‌هایی برای بانک‌ها در تبدیل روبل به ارز خارجی انجام شود.
گروه ۷، هم به روسیه هشدار داده "هر اقدامی علیه اوکراین پیامدهای عظیم و هزینه‌های سنگینی برای روسیه در‌پی خواهد داشت".
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
افزودن دیدگاه جدید