فشار مضاعف کندی و قطع اینترنت بر دانشجویان در ایران

علی‌اکبر صفوی، رئیس کارگروه یادگیری الکترونیکی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، درباره تاثیر کندی اینترنت در آموزش مجازی گفت: «اختلالات در کیفیت و سرعت اینترنت در چند ماه گذشته افزایش یافته و موجب آزار در برگزاری کلاس‌ها و امتحانات شده است.»

این در حالی است که امارات متحده عربی در همسایگی ایران بالاترین سرعت اینترنت موبایل را در سطح جهان، در اختیار شهروندانش قرار می‌دهد. سرعت اینترنت موبایل در این کشور به ۲۳۸.۰۶ مگابیت بر ثانیه می‌رسد که بسیار بالاتر از کره جنوبی با سرعت ۲۰۲.۶۱مگابیت در مقام دوم است. در جایگاه سوم نیز نروژ با سرعت ۱۷۷.۷۲ مگابیت بر ثانیه به چشم می‌خورد. در رتبه‌های چهارم و پنجم، به ترتیب قطر و چین با سرعت ۱۷۲.۱۸ و ۱۶۵.۳۸ مگابیت بر ثانیه قرار گرفته‌اند.

صفوی تاکید کرد: «واقعیت این است که همه ما از اختلالات اینترنت در طول ۴-۵ ماه گذشته گلایه داریم و رنج می‌بریم. نوسانات و اختلالاتی که در اینترنت و کیفیت آن وجود دارد، در چند ماه گذشته خیلی بیشتر شده است. من این موضوع را طی یک سری سوالات از برخی همکاران و مدیران آموزش الکترونیکی دانشگاه‌های مختلف استان‌های گوناگون کشور پرسیدم، آن‌ها نیز همین نظر را داشتند.»

این مقام مسئول در وزارت علوم از اضطراب و فشار روحی و روانی به دانشجوها و استادان خبر داد و گفت: «وضعیت به این می‌ماند که شما یک سری فرزند دارید که می‌خواهید به آن‌ها آب و غذا برسانید، اما نمی‌توانید در زمان مشخص به آن‌ها غذا بدهید. این موجب می‌شود فرزندان شما سختی بکشند و عصبی شوند. وقتی اختلالات اینترنت ایجاد می‌شود، میزان استرس و فشار روحی که به دانشجو، استادان، مدیریت دانشگاه، و کارشناس‌های فنی وارد می‌شود، بسیار زیاد است.»

علاوه بر فیلتر بودن بسیاری از تارنما‌ها و شبکه‌های اجتماعی که نارضایتی کاربران اینترنت در ایران را به همراه دارد، کندی سرعت اینترنت نیز آنان را آزار می‌دهد؛ به ویژه وقتی مناسبت‌های خاص ملی یا اخباری در کار باشد که حکومت بخواهد جریان اطلاع‌رسانی را متوقف، یا کندتر کند. این در حالی است که پس از شیوع ویروس کرونا و مجازی شدن آموزش در ایران، مواجه شدن با مشکل کندی اینترنت شکل فراگیرتری به خود گرفته است و به یکی از دغدغه‌های هر روزه دانشگاهیان و دانش‌آموزان و خانواده‌های‌ آنان تبدیل شده است.

بر اساس شاخص‌های جهانی اینترنت و گزارش اسپیدتست (Speedtest) که درباره وضعیت سرعت اینترنت در کشورهای مختلف گزارش منتشر می‌کند، در سپتامبر ۲۰۲۱ سرعت اینترنت ثابت در ایران نسبت به گزارش قبلی افزایش کمی را تجربه کرده و از ۲۱.۳۵ مگابیت بر ثانیه به ۲۱.۳۶ مگابیت بر ثانیه رسیده است. با این حال، جایگاه ایران در جدول بدتر شده است و با سه پله سقوط، در رتبه ۱۳۷ جهان قرار گرفته است.

در سطح جهان، موناکو با دو پله صعود، پرسرعت‌ترین اینترنت ثابت را در اختیار شهروندانش قرار می‌دهد و کاربران، اینترنت با سرعت ۲۶۱.۸۲ مگابیت بر ثانیه را تجربه می‌کنند. در رتبه دوم، سنگاپور با سرعت ۲۵۵.۸۳ مگابیت بر ثانیه قرار گرفته است، و در رتبه سوم نیز هنگ‌کنگ با سرعت ۲۵۴.۷۰ مگابیت بر ثانیه به چشم می‌خورد. در جایگاه‌های چهارم و پنجم هم به ترتیب رومانی و سوئیس قرار دارند.

سرعت اینترنت موبایل نیز در ماه سپتامبر در ایران ۳۵.۴۸ مگابیت بر ثانیه گزارش شده  است که ایران را در جایگاه ۷۱  جهان قرار می‌دهد.

کاربران ایرانی در شرایطی با محدودیت در دسترسی به اینترنت مواجه هستند که بسیاری از آنان درآمدشان را از طریق فعالیت در فضاهای مجازی، مانند اینستاگرام، کسب می‌کنند. از این گذشته، همزمان با دورکار شدن افراد شاغل بر اثر همه‌گیری کووید، میزان استفاده از اینترنت در بخش بیشتری از جامعه که تا پیش از آن شاید فقط برای تعامل و سرگرمی در فضای اینترنت بودند، افزایش یافته است.

در مهر ماه ۱۴۰۰، روزنامه جمهوری اسلامی درباره اختلال در اینترنت نوشت: «سرعت اینترنت در دولت رئیسی کاهش یافته است. این کاهش، در عملکرد گوگل کاملا تشخیص داده می‌شود.»

همان زمان عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات‌ دولت سیزدهم، در واکنش به شکایات‌ شهروندان درباره کیفیت پایین اینترنت، با تایید وجود اختلال، دستور پیگیری این موضوع را صادر کرد و از رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی خواست تا با همکاری مدیرعامل شرکت زیرساخت، راهکارهای رفع مشکلات را ارائه کنند.

با این حال، با توجه به نگاه مسئولان جمهوری اسلامی ایران که تلاش در محدودسازی آگاهی‌رسانی دارند و به هر بهانه‌ای فضای مجازی را هدف قرار می دهند، در این مدت نه تنها اقدامی برای بهبود سرعت اینترنت انجام نشده است، بلکه طرح «صیانت از فضای مجازی» نیز در دستور کار قرار گرفته است تا بتوان شهروندان را بیش از پیش، از حضور در فضای اینترنت محروم کرد.