دسترسی کردها به آبهای آزاد
ناشناس
دسترسی کردها به آبهای آزاد
اوفِرا بن گیو/ روزنامه هاآرتص چاپ اسرائیل
ترجمه: NNS ROJ
دسترسی کردها به آبهای آزاد
اوفِرا بن گیو/ روزنامه هاآرتص چاپ اسرائیل
ترجمه: NNS ROJ
NNSROJ: ضعف دولتهای منطقه که در پی قیامها و اعتراضهای اخیر به آن دچار شده اند، می تواند به تحولات ریشه ای سیاسی و اجتماعی منجر شده و به نظر من حتی ممکن است تغییراتی اساسی در نقشه کنونی خاورمیانه ایجاد کند.
تحولات سالهای اخیر در کشورهای عربی، به جرقه پیشرفتهایی مبهم در منطقه ای کمتر شناخته شده ولی درعین حال استراتژیک در مثلث عراق، ترکیه و سوریه منجر شده است. منطقه ای که می تواند کردستان خوانده شود.
این تغییر و تحولات در آینده می تواند پایه های یک دولت کردی محصور در خشکی را که در عین حال تلاش خواهد کرد تا به کریدوری در سواحل دریای مدیترانه دست یابد، بنیان بگذارد. در آن صورت رویای دیرینه کردها که همانا استقلال حکومت اقلیم کردستان است، بیش از پیش تقویت خواهد شد.
چنین سناریویی تا چه حد می تواند به واقعیت نزدیک باشد و چه عواملی می توانند به وقوع آن کمک کنند؟
مهمترین نشانه برای تقویت این سناریو، تحولات اخیر سوریه است. تحولاتی که به کردها این امکان را داد از فرصت انقلاب به نفع خود بهره ببرند. در پی خلاء قدرتی که در منطقه به وجود آمده است، کردها توانستند کنترل آن مناطق کردنشین سوریه را در دست بگیرند و خود را برای اعلام خودمختاری آماده کنند.
"ما کردستان را بنیان نهادیم و دیگر نمی خواهیم آن را از دست بدهیم." این عبارت به تیتر اغلب رسانه های ترکیه درباره مسایل سوریه تبدیل شده است.
برخی ناظران بر این باورند که بشار اسد در پشت این تحرکات دست داشته است.
در هر صورت کردهای سوریه در تلاشند تا با یک تیر چند نشان بزنند: بالابردن نرخ معامله با دمشق، تقویت مواضع خویش در برابر اپوزسیون سوریه ( که تاکنون چندان روی خوشی به خواسته های ملی کردها نشان نداده اند)، ارسال پیامی به ترکیه مبنی بر اینکه که فعلا به فکر کردهای خودش باشد و در نهایت نزدیک شدن به حکومت اقلیم کردستان.
واکنش هیستریک و پر اظطراب رسانه های ترکیه نسبت به تحولات کردستان سوریه، از این واقعیت نشات می گیرد که طول مرزهای هشتصد کیلومتری آن کشور با کردستان کم کم دارد به 1200 کیلومتر می رسد.
ترکیه همچنین نگران آن است کردستان بزرگتری یا حداقل دیگر یک کردستان دوم در نزدیکی مرزهایش تشکیل شود و این مساله به نوبه خود باعث تحریک کردهای ترکیه و به وجود آمدن مشکلات دیگری برای آن کشور بشود.
عثمان بایدامیر شهردار دیاربکر گفته بود کردها سرگرم بنا نهادن چند کردستان خودگردان با یک واحد پولی مشترک هستند و شهرهای دیاربکر، اربیل، قامیشلو و نیز شهر مهاباد در ایران پایتختهای آنان خواهد بود.
نگرانیهای ترکیه را می توان در سه محور عمده خلاصه کرد. مهمترین دلیل نگرانی ترکیه آن است که حزب اتحاد دموکراتیک، متشکلترین حزب در میان گروههای اپوزسیون کرد سوریه، کنترل مناطق کردنشین سوریه را در دست بگیرد.حزبی که ارتباط تنگاتنگی با حزب کارگران کردستان، پ ک ک، دارد و ممکن است مناطق آزاد شده کردستان سوریه از سوی پ ک ک به پایگاهی برای حمله به ترکیه تبدیل شود.
این مساله هم به نوبه خود باعث می شود کردهای ترکیه نیز بیش از پیش تحریک شده از برادران خود در سوریه تقلید کنند.
حکومت اقلیم کردستان نیز تلاش خواهد کرد تا از طریق کردستان سوریه و مناطق کردنشین کردستان ترکیه به آبهای آزاد دسترسی پیدا کند.
کارشناسان و استراتژیستهای سیاسی ترکیه برای مقابله با این تهدید چند جانبه پیشنهاد کرده اند این کشور برای ایجاد یک منطقه حایل امنیتی در مرز خود با سوریه اقدام نماید و همزمان برای توافق با کردهای خودش نیز تلاش کند.
فاکتور مهم و تاثیرگذار دیگری نیز در آن منطقه مثلث کردی مذکور وجود دارد که از آن می توان به "نقش ترکیه" نام برد.
حزب عدالت و توسعه که حدود ده سال است قدرت را در این کشور در دست دارد، سیاست جدیدی در قبال کردهای دو سوی مرز خود پیاده می کند که می توان از آن به سیاستی سرشار از "مواضع دوگانه" توصیف کرد.
حزب عدالت و توسعه برای حل مساله کرد حتی حاضر شد با حزب کارگران کردستان نیز وارد گفتگو شود. اما گذشت زمان نشان داد که عدالت و توسعه در واقع یک گام به پیش و دو گام به پس نهاده است و پیگیری چنین سیاستی رویای ترکیه را که همانا نابودی و یا تضعیف پ ک ک است، برآورده نکرده است.
البته حزب عدالت و توسعه گامهایی اساسی در رابطه با زبان و فرهنگی کردی برداشته است. هر چند همزمان هزاران فعال کرد را نیز راهی زندان کرده و این مساله به تقویت چشمگیر کردهای ملی گرا منجر شده است.
مشابه این سیاست را می توان در رفتار آنکارا با حکومت اقلیم کردستان نیز مشاهده کرد. در مواقعی می بینیم ناگهان گرمی خاصی در روابط دو طرف ایجاد می شود و به دنبال آن دفعتا این روابط به طور معناداری به سردی می گراید.
با همه این اوصاف این واقعیت را نباید نادیده گرفت که کردستان بیش از حد به ترکیه وابسته است. آنکارا بدون موافقت بغداد قردادهایی را با اربیل در زمینه نفت و گاز و احداث خط لوله انتقال انرژی امضا کرده است. این در حالی است که ترکیه همواره بر حفظ یکپارچگی و تمامیت ارضی عراق تاکید کرده است.
سومین فاکتور مهم و تاثیرگذار در رابطه با مثلث کردی مورد بحث، تحکیم و تعمیق روابط داخلی میان کردهای آن سه بخش کردستان است. پیشتر مرزهای بین آن سه بخش کردستان آهنین بودند.
دولت مرکزی هر سه کشور مذکور به همراه ایران، مدام مشغول تهیه طرحهای استراتژیک برای سرکوب جنبشهای کرد بودند و سعی می کردند تا از به وجود آمدن هر نوع احساس همدردی و ارتباط نزدیک میان آنها جلوگیری کنند.
اما در چند دهه گذشته و به ویژه در سالهای اخیر کردها فعالیتهای خود این مرزها را درنوردیده اند و به تبع آن ارتباط بین آنها تا حد زیادی گسترش یافته است، به طوری که مرزها دیگر نمی توانند مانعی در برابر نزدیکی کردها به هم باشند.
حکومت اقلیم کردستان، که عملا به مثابه یک دولت مستقل غیر رسمی است، به مدلی برای کردستان بزرگ تبدیل شده است. فعالین همه بخشهای کردستان به این اقلیم آمده اند و سرگرم هماهنگی، تنظیم، آموزش و همراستا نمودن فعالیتهایشان هستند.
مثلا در همین اقلیم حدود 700 نفر از کردهای سوریه تحت آموزشهای نظامی قرار گرفته اند تا در صورت لزوم رهسپار قامیشلو در نزدیکی مرز با اقلیم کردستان و مهمترین شهر کردستان سوریه شوند.
جنبش ملی کرد اکنون دیگر در همه بخشهای کردستان رشد یافته است. هرج و مرجهایی که در پی انقلابها و قیامها در کشورهای منطقه به وجود می آید، ممکن است تغییراتی اساسی و استراتژیک در جغرافیای خاورمیانه ایجاد کند.
به نظر می رسد ابرقدرتهایی که پس از جنگ جهانی اول، سرزمین کردها را در خاورمیانه به چهار بخش در کشورهای ایران، عراق، ترکیه و سوریه تقسیم کردند، دیگر از کردها هراس نداشته باشند.
بنابراین می توان گفت احتمال اینکه بتوانند مانع تلاش کردها، این ملت سی میلیونی، برای از میان برداشتن مرزهای تصنعی سده بیستم، رسیدن آنها به آبهای آزاد و دستیابی به حقوق سیاسی و اجتماعی خود بشوند و به استعماری که بیش از یک قرن در آن محبوس شده اند پایان دهند، ضعیف است.
- پرفسور اوفِرا بن گیو رئیس بخش مطالعات کردها در موسسه "موشه دایان" وابسته به دانشگاه تل آویو اسرائیل است. وی همچنین مولف کتابی تحت عنوان "کردهای عراق موسسین دولت در دولت" می باشد.
اوفِرا بن گیو/ روزنامه هاآرتص چاپ اسرائیل
ترجمه: NNS ROJ
NNSROJ: ضعف دولتهای منطقه که در پی قیامها و اعتراضهای اخیر به آن دچار شده اند، می تواند به تحولات ریشه ای سیاسی و اجتماعی منجر شده و به نظر من حتی ممکن است تغییراتی اساسی در نقشه کنونی خاورمیانه ایجاد کند.
تحولات سالهای اخیر در کشورهای عربی، به جرقه پیشرفتهایی مبهم در منطقه ای کمتر شناخته شده ولی درعین حال استراتژیک در مثلث عراق، ترکیه و سوریه منجر شده است. منطقه ای که می تواند کردستان خوانده شود.
این تغییر و تحولات در آینده می تواند پایه های یک دولت کردی محصور در خشکی را که در عین حال تلاش خواهد کرد تا به کریدوری در سواحل دریای مدیترانه دست یابد، بنیان بگذارد. در آن صورت رویای دیرینه کردها که همانا استقلال حکومت اقلیم کردستان است، بیش از پیش تقویت خواهد شد.
چنین سناریویی تا چه حد می تواند به واقعیت نزدیک باشد و چه عواملی می توانند به وقوع آن کمک کنند؟
مهمترین نشانه برای تقویت این سناریو، تحولات اخیر سوریه است. تحولاتی که به کردها این امکان را داد از فرصت انقلاب به نفع خود بهره ببرند. در پی خلاء قدرتی که در منطقه به وجود آمده است، کردها توانستند کنترل آن مناطق کردنشین سوریه را در دست بگیرند و خود را برای اعلام خودمختاری آماده کنند.
"ما کردستان را بنیان نهادیم و دیگر نمی خواهیم آن را از دست بدهیم." این عبارت به تیتر اغلب رسانه های ترکیه درباره مسایل سوریه تبدیل شده است.
برخی ناظران بر این باورند که بشار اسد در پشت این تحرکات دست داشته است.
در هر صورت کردهای سوریه در تلاشند تا با یک تیر چند نشان بزنند: بالابردن نرخ معامله با دمشق، تقویت مواضع خویش در برابر اپوزسیون سوریه ( که تاکنون چندان روی خوشی به خواسته های ملی کردها نشان نداده اند)، ارسال پیامی به ترکیه مبنی بر اینکه که فعلا به فکر کردهای خودش باشد و در نهایت نزدیک شدن به حکومت اقلیم کردستان.
واکنش هیستریک و پر اظطراب رسانه های ترکیه نسبت به تحولات کردستان سوریه، از این واقعیت نشات می گیرد که طول مرزهای هشتصد کیلومتری آن کشور با کردستان کم کم دارد به 1200 کیلومتر می رسد.
ترکیه همچنین نگران آن است کردستان بزرگتری یا حداقل دیگر یک کردستان دوم در نزدیکی مرزهایش تشکیل شود و این مساله به نوبه خود باعث تحریک کردهای ترکیه و به وجود آمدن مشکلات دیگری برای آن کشور بشود.
عثمان بایدامیر شهردار دیاربکر گفته بود کردها سرگرم بنا نهادن چند کردستان خودگردان با یک واحد پولی مشترک هستند و شهرهای دیاربکر، اربیل، قامیشلو و نیز شهر مهاباد در ایران پایتختهای آنان خواهد بود.
نگرانیهای ترکیه را می توان در سه محور عمده خلاصه کرد. مهمترین دلیل نگرانی ترکیه آن است که حزب اتحاد دموکراتیک، متشکلترین حزب در میان گروههای اپوزسیون کرد سوریه، کنترل مناطق کردنشین سوریه را در دست بگیرد.حزبی که ارتباط تنگاتنگی با حزب کارگران کردستان، پ ک ک، دارد و ممکن است مناطق آزاد شده کردستان سوریه از سوی پ ک ک به پایگاهی برای حمله به ترکیه تبدیل شود.
این مساله هم به نوبه خود باعث می شود کردهای ترکیه نیز بیش از پیش تحریک شده از برادران خود در سوریه تقلید کنند.
حکومت اقلیم کردستان نیز تلاش خواهد کرد تا از طریق کردستان سوریه و مناطق کردنشین کردستان ترکیه به آبهای آزاد دسترسی پیدا کند.
کارشناسان و استراتژیستهای سیاسی ترکیه برای مقابله با این تهدید چند جانبه پیشنهاد کرده اند این کشور برای ایجاد یک منطقه حایل امنیتی در مرز خود با سوریه اقدام نماید و همزمان برای توافق با کردهای خودش نیز تلاش کند.
فاکتور مهم و تاثیرگذار دیگری نیز در آن منطقه مثلث کردی مذکور وجود دارد که از آن می توان به "نقش ترکیه" نام برد.
حزب عدالت و توسعه که حدود ده سال است قدرت را در این کشور در دست دارد، سیاست جدیدی در قبال کردهای دو سوی مرز خود پیاده می کند که می توان از آن به سیاستی سرشار از "مواضع دوگانه" توصیف کرد.
حزب عدالت و توسعه برای حل مساله کرد حتی حاضر شد با حزب کارگران کردستان نیز وارد گفتگو شود. اما گذشت زمان نشان داد که عدالت و توسعه در واقع یک گام به پیش و دو گام به پس نهاده است و پیگیری چنین سیاستی رویای ترکیه را که همانا نابودی و یا تضعیف پ ک ک است، برآورده نکرده است.
البته حزب عدالت و توسعه گامهایی اساسی در رابطه با زبان و فرهنگی کردی برداشته است. هر چند همزمان هزاران فعال کرد را نیز راهی زندان کرده و این مساله به تقویت چشمگیر کردهای ملی گرا منجر شده است.
مشابه این سیاست را می توان در رفتار آنکارا با حکومت اقلیم کردستان نیز مشاهده کرد. در مواقعی می بینیم ناگهان گرمی خاصی در روابط دو طرف ایجاد می شود و به دنبال آن دفعتا این روابط به طور معناداری به سردی می گراید.
با همه این اوصاف این واقعیت را نباید نادیده گرفت که کردستان بیش از حد به ترکیه وابسته است. آنکارا بدون موافقت بغداد قردادهایی را با اربیل در زمینه نفت و گاز و احداث خط لوله انتقال انرژی امضا کرده است. این در حالی است که ترکیه همواره بر حفظ یکپارچگی و تمامیت ارضی عراق تاکید کرده است.
سومین فاکتور مهم و تاثیرگذار در رابطه با مثلث کردی مورد بحث، تحکیم و تعمیق روابط داخلی میان کردهای آن سه بخش کردستان است. پیشتر مرزهای بین آن سه بخش کردستان آهنین بودند.
دولت مرکزی هر سه کشور مذکور به همراه ایران، مدام مشغول تهیه طرحهای استراتژیک برای سرکوب جنبشهای کرد بودند و سعی می کردند تا از به وجود آمدن هر نوع احساس همدردی و ارتباط نزدیک میان آنها جلوگیری کنند.
اما در چند دهه گذشته و به ویژه در سالهای اخیر کردها فعالیتهای خود این مرزها را درنوردیده اند و به تبع آن ارتباط بین آنها تا حد زیادی گسترش یافته است، به طوری که مرزها دیگر نمی توانند مانعی در برابر نزدیکی کردها به هم باشند.
حکومت اقلیم کردستان، که عملا به مثابه یک دولت مستقل غیر رسمی است، به مدلی برای کردستان بزرگ تبدیل شده است. فعالین همه بخشهای کردستان به این اقلیم آمده اند و سرگرم هماهنگی، تنظیم، آموزش و همراستا نمودن فعالیتهایشان هستند.
مثلا در همین اقلیم حدود 700 نفر از کردهای سوریه تحت آموزشهای نظامی قرار گرفته اند تا در صورت لزوم رهسپار قامیشلو در نزدیکی مرز با اقلیم کردستان و مهمترین شهر کردستان سوریه شوند.
جنبش ملی کرد اکنون دیگر در همه بخشهای کردستان رشد یافته است. هرج و مرجهایی که در پی انقلابها و قیامها در کشورهای منطقه به وجود می آید، ممکن است تغییراتی اساسی و استراتژیک در جغرافیای خاورمیانه ایجاد کند.
به نظر می رسد ابرقدرتهایی که پس از جنگ جهانی اول، سرزمین کردها را در خاورمیانه به چهار بخش در کشورهای ایران، عراق، ترکیه و سوریه تقسیم کردند، دیگر از کردها هراس نداشته باشند.
بنابراین می توان گفت احتمال اینکه بتوانند مانع تلاش کردها، این ملت سی میلیونی، برای از میان برداشتن مرزهای تصنعی سده بیستم، رسیدن آنها به آبهای آزاد و دستیابی به حقوق سیاسی و اجتماعی خود بشوند و به استعماری که بیش از یک قرن در آن محبوس شده اند پایان دهند، ضعیف است.
- پرفسور اوفِرا بن گیو رئیس بخش مطالعات کردها در موسسه "موشه دایان" وابسته به دانشگاه تل آویو اسرائیل است. وی همچنین مولف کتابی تحت عنوان "کردهای عراق موسسین دولت در دولت" می باشد.