سه دیدگاه درباره علل یورش به

1 - ششمین کنگره، با تأیید درست بودن ارزیابی وقت حزب از ماهیت ضد امپریالیستی و دموکراتیک انقلاب بهمن 57 و نیز تأکید بر درستی اتخاذ موضع دفاع از دستاوردهای انقلاب توسط حزب توده ایران، که بر اساس تحلیل های مشخص از شرایط مشخص و مورد تایید رهبری گذشته و حال حزب بوده است، (و همچنین گویا هر دو دسته مخالفان فوق آن تحلیل را قبول دارند) و با ارائه ی اسناد حزبی مربوط به سالهای پس از پیروزی انقلاب، به هشیاری رهبری وقت حزب از همان نخستین روزها در مورد امکان چنین یورشی تأکید می نماید:
«.. شانزدهمین پلنوم کمیته مرکزی حزب توده ایران که در اسفندماه ۱۳۵۷ برگزار شد، ضمن بررسی کردن رویدادهای آن روز کشور، به این نتیجه گیری مهم رسید که: ”نکته دیگری که باید مورد توجه رهبری و همه سازمان‌های حزب قرار گیرد، عبارتست از این که لااقل برای یک دوران نسبتاً طولانی تثبیت نظام دموکراتیک در ایران، حزب باید همیشه آمادگی داشته باشد که غافلگیر نشود، تا هنگامی که نظام دموکراتیک در ایران مستقر نشده و بازگشت ناپذیر نگردیده است، همیشه خطر دستبردهای ارتجاعی وجود دارد. لذا حزب باید همیشه آماده باشد که به فعالیت سیاسی و انقلابی خود در هرگونه شرایط نامساعد ادامه دهد.“ »
و در ادامه، به نقل از اعلامیه‌ منتشرشده در روز ۶ شهریورماه ‌۱۳۵۸ یعنی یک سال پس از پیروزی انقلاب، باعنوان : ”به مناسبت حوادث اخیر کشور“، آمده است:
«.. ضمن ابراز نگرانی شدید درباره روند رو به افزایش سرکوب نیروهای انقلابی، از جمله نوشت: ”با کمال تأسف، شاهد آن هستیم که در هفته های اخیر چرخشی در اوضاع سیاسی درون کشور پدیدار شد و با این چرخش ضربه دردناک و هراس انگیزی به امر اتحاد و یگانگی نیروهای ملی و آزادی خواه وارد آمد... ما در نامه سرگشاده نامبرده [اشاره به نامه سرگشاده کمیته مرکزی حزب مورخ ۳ مرداد ماه ۱۳۵۸ است] یاد آور شدیم که ضد انقلاب تمام تلاش‌های جنایت‌بار خود را از یکسو زیر پوششی از عوام‌فریبی مذهبی و از سوی دیگر زیر ماسک چپ نمایی و سوءِ استفاده از مسئله حقوق ملی خلق‌ها در ایران متمرکز ساخته و با برنامه دقیقی می‌کوشد نیروهای ضد امپرپالیستی را از این دو سمت به جان هم اندازد... به هر تقدیر ما امروز در مقابل این واقعیت هستیم که از یک سو حمله وسیعی از طرف نیروهای انحصارطلبِ راست برای سرکوب آزادی و در درجه اول آزادی نیروهای راستین انقلابی چپ و حتی بخشی از نیروهای انقلابی که زیر پرچم اسلام مبارزه می‌کنند، آغاز شده و از سوی دیگر کردستان به صحنه‌ای از جنگ داخلی و برادرکشی مبدل گشته است.“ (به نقل از کتاب: اسناد و اعلامیه‌های حزب توده ایران از شهریور ۱۳۵۷ تا پایان اسفندماه ۱۳۵۸، صفحه‌های ۱۷۸ و ۱۸۸.).»
و در پایان بررسی نیز، ششمین کنگره ی حزب، در مورد ضربه وارده به حزب در سالهای 1361 و 1362 به چنین جمع بندی رسیده است:
« متأسفانه این هشدارها در زمینه شدت یافتن حمله ‌های ارتجاع، در مقابل برخی خوشبینی‌های بیش از حد رهبری وقت حزب نسبت به خمینی، سبب شد که حزب ما به‌ موقع خود تغییرهای لازم را در شکل سازماندهی و چگونگی انجام فعالیت‌ های سیاسی خود انجام ندهد. »
2 - دسته نخست مخالفان این ارزیابی کنگره از واقعه ی یورش به حزب توده ایران، مقاله نویسان نشریه راه توده و یا اشخاصی همچون کامران رئوفی و دوست فیسبوکیش امیرهوشنگ اطیابی هستند، که پیش تر از این طی مقالات و نامه ی سرگشاده به رهبری کنونی و در دفاع کامل از سیاست رهبری وقت حزب در رابطه با خمینی، نظراتشان را اعلام کرده اند. (البته اینان تنها مخالفتشان را با ارزیابی مندرج در اسناد ششمین کنگره ی حزب توده ایران اعلام کرده و خود به شخصه هیچ تحلیل و ارزیابی مشخصی در این مورد به دست نداده اند.)
... ادامه دارد