مصاحبه توسط کیانوش توکلی

با تشکر از سایت ایران گلوبال که این امکان را فراهم آورده تا صدا های مختلف به گوش های شنوا برسد.

اگر با حسن نیت به مسله و مشکل اقوام و ملیت ها در تاریخ یک قرن اخیر در ایران نگریسته شود میتوان جلو فجایع را گرفت و چشم انداز موفقیت آمیزی در پیش داشت. ولی اگر با سوه نیت ، با بد بینی و ناامیدی به مساله نگریسته شود ما در آستانه فاجعه عظیمی قرار خواهیم داشت. با این مقدمه من کار شما ایران گلوبال را کار نجیب ، خیر و با خوشبینی مثبت ارزیابی کرده و برایتان در این راه موفقیت ها آرزو میکنم. اما سوالات شما:

- 1- بنظر شما ،آیا در ایران مشکل تبعیض ملی _ فرهنگی وجود دارد؟ و یا به عبارتی دیگر، آیا ما مشکلی بنام مسئله ملی _ قومی و اتنیکی _ فرهنگی در ایران داریم؟ اگر آری چگونه و اگر خیر چرا؟

شرایط تاریخی در مقطع انقلاب مشروطیت چه در عرصه ملی و چه در عرصه بین المللی نیازمند دولتی مقتدر برای ایران بود. دو شیوه متفاوت برای رسیدن به دولتی مقتدر برای ایران در چشم انداز قرار داشت:

الف) بر اساس قانون اساسی مشروطه با تمام نواقص اش راه حل انجمن های ایالتی و ولایتی

ب) راه حل یک دولت مقتدر از طریق یک ملت واحد و یک زبان ملی واحد .

متاسفانه راه حل اول با گذشت زمان به کناری نهاده شد و راه حل دوم " یک دولت ، یک ملت، یک زبان" توسط منورالفکران و فعالان سیاسی ملیت ها و اقوام دیگر بخصوص آذربایجانی ها که خود در تئوریزه کردن و پیش بردن آن نقش جدی داشتند پذیرفته شد.

رضا خان و فرزنداش با تمام توان در جهت تمرکز و اقتدار دولت مرکزی به برنامه یکسان سازی ملیت ها و اقوام به نفع ملت فارس کوشیدند. ترویج و تبلیغ اینکه ملیت ها و اقوامی به نام تورک، عرب، بلوچ، کرد و ترکمنی در ایران وجود ندارند و فقط یک ملت ایرانی آریایی نژاد وجود دارد که در اصلش بخوان ملت فارس. زبان سایر اقوام و ملیت ها در سایه زبان رسمی ( اگر نگویم راسیستی) فقط به جمع خصوصی منتقل شد. تمام امکانات ایران در خدمت یک زبان قرار گرفت. رژیم ولایت فقیهی شیعی گری را هم بر آن افزود.

شکست سیاست دولت-ملت سازی را در مبارزات ملیت ها و اقوام بعنوان مثال در قیام مدنی مردم آذربایجان در اول خرداد ۱۳۸۵ که با شعار " هارای، هارای من تورکم " و " عوز دیلینده مدرسه المالی دیر هر کسه " به میدان آمدند میتوان مشاهده کرد.

.

فکر میکنم به حد اجمالی جواب سوال اول شما را داده باشم.

2- آیا در صورت حاکم شدن یک حکومت دمکراتیک در ایران فردا و برقراری حقوق شهروندی در کشور؛ مشکلات اتنیکی – ملی ما قابل حل هستند؟ اگر پاسختان منفی ، چرا؟

آیا بدون حضور اقوام و ملیت ها حکومتی دمکراتیک بر ایران قابل تصور است؟ همچنانکه تصور حکومتی دمکراتیک بدون حقوق برابر مابین زن و مرد برایم غیر قابل تصور میباشد. تنها حکومتی دموکراتیک که در آن حقوق ملیت ها و اقوام بر اساس اعلامیه جهانی حقوق بشر پایه ریزی شده باشد میتواند راه به حل مشکلات اتنیکی و ملی را بگشاید.

3- - آیا تقسیمات کشوری بر اساس اقوام و مناطق اتنیکی وهمچنین تدریس زبان مادری در مدارس کشور، می تواند قدمی در جهت حل مشکلات ملی – قومی در ایران باشد؟

آنچه که در سوال شما نهفته است نه یک قدم بلکه فرسنگها در جهت حل مشکلات ملی و قومی برداشته میشود. و اما در مورد تقسیمات کشوری بر اساس اقوام و مناطق اتنیکی به نظرم مسله حساسی است. اینکار کار یک روز و یک سال نیست بلکه باید به کارشناسانی در این مورد مسولیت داده شود تا با تحقیقات لازم و روشنگری های فراوان با شرط تبلیغ عدم خشونت در جهت حل مساله پیش بروند. نمایندگان ملیت ها و اقوام باید متعهد باشند که تحت هیچ عنوان و شرایطی اقدام به خشونت نخواهند کرد. چیزی که راسیست های آریایی تحت عناوین اختلافات ارضی و تمامیت ارضی اقدام به سرکوب ملیت ها و اقوام کرده و میکنند و خواهند کرد.

ولی بقول معروف " تا نباشد چیزکی مردم نگویند چیز ها" . ملی گرایان افراطی در کوردستان و آذربایجان ادعای مالکیت بر اراضی همدیگر را دارند. جا دارد که در اینجا انتقاد خود را به دو حزب بزرگ کوردستان برسانم که در این مورد آنها خلف خوبی بر قاضی محمد را به نمایش نمیگذارند.

در هر صورت تقسیمات کشوری بر اساس اتنیکی کار آسانی نیست و باید با تامل هرچه بیشتر و با فرصت کافی انجام گیرد.

4- نظرتان در باره جریانات هویت طلبی آذربایجان و جنبش کردان ، بلوچها ، عرب ها ، ترکمن ها چیست؟

جریان اصلی هویت طلب در میان ملیت ها و اقوام ایرانی الخصوص در آذربایجان جریان متینی میباشد که به شکل متمدنانه دنبال هویت به یغما رفته خود هستند. ولی در عین حال نباید از نظر دور داشت که سیاست های ۸۰ سال گذشته برای پروسه دولت-ملت سازی نیروی مخالفی هم بوجود آورده که یکدست نیست. در تمامی جوامع نیرو های تندرو افراطی از هر طرف وجود دارند. ولی جوامعی موفق هستند که نیروی افراطی خود را از بین نمیبرند بلکه حضورش را در جامعه ایزوله میکنند. بیشترین مسولیت را روشنفکران ملت و قوم فارس بعهده دارند تا بلاخره سکوت خود را بشکنند. شما در نظر بگیرید در میان هزاران سایت اینترنتی چند تا سایت متعهدی همچون ایران گلوبال هست که بخواهد مساله ملیت ها را به بحث بگذارد. بنظرم حضور فعال روشنفکران و فعالین ملت و قوم فارس میتواند تاثیرات جدی در ایزوله کردن نیروی افراطی ملیت ها و اقوام بازی کند.

- 5- به نظر شما چه رابطه‌ای می تواند میان جنبش سبز و جنبش های اتنیکی در سراسر ایران به وجود آید؟

جنبش سبز اگر میخواهد موفق بشود باید با خواست های مطالبه محوری ملیت ها و اقوام ، زنان، کارگران و زحمتکشان پیوند عمیق بگیرد. نه اینکه ملیت ها و اقوام را سبز بکند بلکه هویت انها و موجودیت آنها را انچنانی که هست قبول کرده و به خواست های مترقی انها جواب مثبت بدهد.

6- نظر شما در باره سیستم فدرال چیست؟ آیا سیستم فدرال تضمینی برای تمامیت ارضی ایران فرد است و یا منجر به تجزیه کشور خواهد شد؟

هر چند که هرترمی برای خود محتوایی را هم یدک میکشد ولی با تمام اینها من به محتوا بیشتر تاکید و اهمیت میدهم تا شکل و نام. اگر دقت کرده باشد من همواره ازهر دو ترم ملیت و قوم در این مصاحبه استفاده کردم هرچند که با کلمه ملت موافقم.

در مورد سیستم سه محتوای زیر را توضیح میدهم:

۱- زبان رسمی در مناطق و واحد های ملی زبان آن منطقه خواهد بود.

۲- مجلس نماینده گان منطقه در تمامی عرصه های تصمیم گیری بالاترین ارگان میباشد.

۳- "پول" و "ارتش برای حفظ سرحدات کشور" و "بودجه کلان" در اختیار پارلمان کشوری خواهد بود.

سه مورد خیلی کلی فوق اگر اسمش " نهایت عدم تمرکز" و یا " خود مختاری " و یا سیستم فدرالی " و یا " دولت های مستقل " .... باشد من مشکلی در آن نمیبینم.

من ایران قدرتمند را در قدرت ملیت های آن میبینم ولاغیر.

با تشکر از امکانی که برایم فراهم آوردید .

صمد دژبان