چوخ حئیف لندیلر کی گنه ده بیر یاخجی کیشی اونلاری یالقیز قویدو.
بیلیردیلر : عباد عمی بیر کیشیدی کی ایرانین چوخلو یئرین ایشلیه-ایشلیه گزیب دولانمیشدی. نئچه ایل "کد خدا"یدی و اوندان چوخلو شیرین خاطره لری واریدی.
اوندا کی ایشدن ال چکمیشدی:
«مندن ایستیئرلر مظلومون حاقین ظالیمه وریم، بو ایش منیم الیمدن گلمز» دئمیشدی.
او ساوادسیزیدی امما صحبت یولویله ؤز دوره سینین قاباقجیل فیکیرلرینه واقف ایدی. مشروطیتی،خیابانی ، پیشه ورینی سئویردی و شاه، خانی گئریجی سایئردی.
اکین،پتک،دام-دووار، داوا-درمان، مال-داوار ایشلری اونون هنرلریندنیدی.کند اونون ایلان یاغینان دری نوخشلوغوق درمان ائلمه یی هله ده اونوتمامیشدی. امما اونون ان بیوک هنری مهربالیغیدی. اؤزونون کینه و اؤزگه یه بیر آتاکیمی یاناردی.
حیات یولداشی تز اؤلموشدی. بیز قیزی ایکی اوغلو واردی. قیزی ائولنمیشدی، یونس، کیچیک اوغلو، 12 یاشدا، و علی اونلا یاشیردیلار.
ائله کی علی سربازلیقدان قایئتدی و کوچ مسئله سین آرایا قویدو، اودا اوغلوینان آیاقلاشدی.
گؤنش یاندیریب یاخیر. مال-داوار چئولده یاییلیر.اوت-علف ایی هاوانی بوروبدو. ایلان-چایان اوتلارین آراسیندا ملییر. سولار "قاصیراووا" گئدیب. "پشته peştə چایی کی زنجیره نی ایکیه بؤلوردی"قوروموشدو. دیل سیز-آغیزسیز کؤلگه لر سیرین لیگ آختاریر. ماشینین تکرلری اورمونون زانباقلی، ایری-بروق یولارین سومورارکن شهره چاتدی.
عایئله، بالو دروازاسینین، اوچ اوتاقلی " پُست "-ی یانیندا ، کی شهره گیرن یوکلره جاواز وریردی، اتوبوسدان یئندی.
علی، خیاوانین ساغ الیندده ،"ایری بوجاق" کوچه سینده، مشه ممدین ائوین تانیردی.او گئچمیشده فهله لیک اوچون بیر نئچه دفعه اورمویا گلمیشدی، شهری تانیردی. ائله بوناگوره ده آتاسینا دئمیشدی اورمویا کؤچ سونلر.
اورمیه قدیم -یئدی دیئرمان-نزدیک دروازه ی بالو
گولزار هله یاخجی ؤزونه گلمه میشدی. آتا-آناسیندان آیریلان عالمدیدی. کؤچ، یول، گلجک بیله سینه ائله چتین گلمیشدی کی فیکیر الیردی اونلاری داها بیرده گؤره مویجک. بیر آغیر غم-غصه اونا زور گلیردی. آتا سینین سؤزون یادینا سالدی:
«بالا، ایستیرسن قال؛ قوی اولار گئدیب بیر دام توتسونلار سورا گئت.»
«آتا قربانین اولوم ایندی یا سورا، نه فرقی وار؟ من ایکی باشدان گئدجیم، یاخجیسی بودور کی ایندی گئدیم.» - جاواب ورمیشدی.
جماهات، ماشینلار، گلیش-گئدیش دیدی.یونس جوموشدو شهری تاماشا ائلیردی. خیاواندا اوشاقلار قاچاق فایتون دالینا مینیردیلر.
پیادووداکی اوشاقلار اونلارین شیطالیغین ائلییب فایتون چییا:
«عمی دالدان بیرقونوت!» - دییردیلر.
بوآرادا پست قاباغیندا بیرشخصی ماشین بالجا بیر تورموز وردو. بیر جاوان قادنین هارایئ قاوزاندی:
اونلار مشهدی محمدین حیطینده بیر قیش ائوی ، تندیرلی دام، توتوب یئرلشدیلر...
اورمیه -کالسکه(فایتون)
علی فهله میدانیندادی، گولزار ائو ایشینه یئتیشیر.
عبادینان یونس شهردن اشیکده "دره دیئرمانی» یانیندا، اودون دالاریندا گلیرلر.اونلار سحر تزدن اودون یئغماق اوچون چؤله چیخمیشدیلار. "جووودلر" داغیندان، "قره لر" مشه سیندن یوکلرین توتوب لهلیه -لهلیه گلیردیلر. بلکه اودونلاری ساتیب ائو اوچون بیرآز خورد-خوره ک آلسینلار. دیئرمانلا ویرانا بورج لارین یانیندا، یونس داها یئرییه بیلمه دی یئخیلدی! عباد باشین سالمیشدی آشاغا گئدیردی.
بیردن دالینا باخیب :« به بالا سن هاردا قالدین؟»- دئدی و اونا ساری قاچدی.
«آتا گله بیلمیره م؛ آجام!»- اوشاق دئدی.
دنیا دولاندی عبادین باشینا:
« تاری ، من بوردا بو اوشاغا هاردان چؤره ک تاپیم؟» اؤز-اؤزونه دئدی. بیردن گؤزوساتاشدی دیئرمانا :
« بالا دؤز، گلدیم.» -دئیب قاچدی.
او دیئرمانچیدان بیرآز اون آلدی، چاین کناریندا خمیر ائلدی اود دا پیشیریب اوشاغا وردی. اوشاق جان تاپیب اؤلومدن قورتولدو...
بیر-بیریمیزی حس ائدک، گؤروب دانیشاق. امما اولمویان بیر ایشیدی...
دیئرمانچی نین محبتی قویمادی آتا اودون یئرینه اوشاغین جنازه سین دالینا آلیب شهره آپارسین. و من چوخ سئویندیم.
آجلیق بو هاسادلیقدا اوشاقلارین بوغازین سئخیب جانین آلیردی. عباد ؤز-ؤزونه دئدی:
«بوردا یاشایش دئمک آجلیقدی. وارلیلارین دولو آنبارلاریدی.»
یاشایش دئمک دئمکراتلاری "چارباش" کندینده تانک ایله باسیب قیرماقدی؛ائولرین آرواد-اوشاغین باشینا اوچوردوب ازمک دیر؛ کی خبری دیلرده گزیز. آزاد وطن، یکانلی،صابونچی و آیریلاری گرک محو اولاردیلار کی آجلیق ابدیت تاپایدی. نئجه کی تاپدی...
اوحاقلیدی. آجلیق، یوخسوللوق جان آلیردی. و من یالنیز بیر کناردان باخانیدیم...
«هله ایچمه میشیق»-گولزار دئدی.
« ورین لازیمدی»- قونشو دئدی.
عباد دوردوآیاغا چایدانین چایین اشیکده یئره بوشالتدیب قونشویا وردی:
« دور گئدک اودونولاری ساتاق»- علی یه ساری دئدی.
اونلار اودونلاری آلدیلار دالارینا دوشدولر یولا. بوخیاوان منیم-اوخیاوان سنین هی گزدیلار. کیمدی اودون آلان،هئچ کس. چوخ یول گدندن سونرا بیر ماغازا چی چاغیریب :
« آی عمی گل بورا، اودونلاری نئچه دییرسن ؟» سوروشدو.
«حاج آقا، قیمت دئمیره م، نئچه وریرسیز ورین. بو ایکی نفرین بیر گونلوک ایشدیدر» -عباد یاخینلاشیب دئدی.
ماغازاچی یاخجی قیمته اودونلاری آلدی ، اونلاری چای ایچمیه ایچریه دعوت اتدی. و ایش-گوجلریندن سوروشدو. سونرا دئدی:
باراندوز چاینین کورپوسو
« منیم آدیم ولی آقا بی دی. باراندوز محالیندا، «دیزه=دیزج» کندیندنم .ایندی شهرده یاشیرام و بوعطارتوکانین دولاندیریرام. دیزه ده باغ-باغاتیم وار، ایستیره م اونلارین قیراغینا دووار چکم. ایه راضی اولساز ائو-اوشاغی گؤتورون ، گلین گئدین کنده، ایشه باشلایین. دووار ایشی قورتولدو، باشقا ایشلریمه یئتیشه سیز. قالدی کی آیری آداملارادا ایشلیه بیلرسیز. حاقیزدان خیالیز راحات اولسون ، من سیزی راضی سالارام. »
ایندی گولزار اؤز چایدانیندا چای قویموشدو...
اونلار دیزجده یئرلشدیلر.
و عایئله ولی آغا مولکونه موهره دووار وروماغا باشلادی.
مهره دووار
زنجیره یه پیغام وردیلر گولزار ایستییر آتا-آناسین گؤرسون. او چوخ وقت ائودن چیخیب گؤزون تیکیردی ماشینین یولونا.
گؤزو یولالیق خورا کمی ایچریدن اونو یئیردی:
«غم -غصم باشیمدان آشیب -منیم کیمی درده قالان یوخدو- غربت ائلده باغریم پیشیب- نئجه یادا سالان یوخدو...»-اؤز-ؤزونه دییب اوخوردو.
علی شهره گئتمیشدی. یولدان یئتیریب خبر وردی "قایین آتاسی اؤلوبدو. و قایین آناسی گولزارین دای سی ائوینه گئدیبدیر. "
گولزارین بوتون اومودو زای اولدو.وعایئله یاسا دوشدو...
باراندوز ماحالی
آرخ قیراغیندا سئرایلا دوزولن قلمه، سئود آغاجلاری یئل ده اسیردی. گولزاراتورموشدو قاب-قاشیق یووردو. و ؤزو-ؤزونله فیکیرلشیردی :
« بیر گول کیمی قیشین شاختاسیندا قاریندا گره ک سولام. ائله بیل منیم کیده بئله گلیب دیر. یازگولو قیشدا بوندان آرتیق اولا بیلمز. بیلمیره م حیات نییه بئله دی ، نییه دیشمیر؟»
بو بیرسورقویدو کی اونون ذهنینده گزیردی. آیری طرفدن ده، اونون اوشاغی اولموردو، چوخ نیارانیدی:
«یاشایش داش کیمی دیر.یوخسولوغون ؤزو قره اولسون؛ قورلتولماغا گلمیر. یالقیزآدامین ، الیندن نه گلر؟ قوش قوشلوغوندا بالاسینان گزه ر ، من بیلمیره م نیه منیم بالام یوخدو؟...»
بو دوشونجه دیدی کی بیردن گوردو آغاج دالیندن بیر قیز اونو گودور:
«آی گوزه ل ،سن کیمین سن؟» گولزار دئدی.
قیز اشیدیب اوزاخلاشدی. و بیر باشقا آغاجین دالیندا گیزلندی:
«ندن قاچیرسان، گلر بورا گؤروم کیمسن؟ اتا-آنان کیمیدیر؟ بو ایکیمجی دفعه دیر که سنی گؤروره م.قورخما، گل بورا! استیره م سن له تانیش اولوم...
چوخ تانیش گلیر، اله بیل بیزلردندیر. اوز-گؤزو ، یئریش-دوروشو بیلمیره م کیمه اوخشاییر ...» -گلزار دئدی.
و قیزا ساری گئتدی. امما او یوخودو. ائله بیر غیب اولمشودو! گولزار قاب-قاشیغین گؤتوروب تله سیک ائوه قایتدی:
« او بیزه بنزیردی، کیچیک اوزو،قهوه یی شاچلاری ، پار-پالتاری، هامی سی منه تانیش گلدی...» -دوداق آلتی ؤز-ؤزونه دئدی.
عباد عمی که قضییه دن خبری اولدو:
«بالا غصه ائله مه، اوشاقدا گله جک ، اوشاق صاحابیدا اولاجاقسان ، و بو آجی خیال لارین هامی سی گئچیب گئده جک »- دئدی...
**
یونس بؤیویوب بیر گنج ایگیت اولمشوندو.امما قولاقلاری آغیر ایشیدیردی. عباد قولاجالمیشدی، و گولزار ایله علی اوشاق صاحابی اولمیشدولار. اونون آدی "سفر" ایدی.
گولزار یالقیز لیغین اونودموشدو و چتینلیک لری اؤنملی سایمیردی . "سفر" ین قوش کیمی قئغیلتی لری اونا اومود وریردی. اوره گین محبت له جوشدوروب دؤزومون آرتیرردی. ایندی اونون ان بیوک اومودو حیاتدا، بالاسیدی؛هرسئوگی لی آنا کیمین.
بو دوروم بئله گلمیشدی بئله ده گئدیردی. دیغولاری قتله چاتدیرمان رسم ایدی.
یوخسوللوق، دویغولاری اؤلدورمک، آغیر ایشلر، سواد سیزلیق، چوخ آداملاری آغاج کیمی قورودوب کله-کوپباز، هیر-تیر قانمییان ائلمیشدی.
«نیه یاشایش بئله چیرکیندی؟نیه گؤزه لشمیر؟ نچون یوخسوللوغون سونو یوخدو؟ نچون هرکوزه یه ال آتیریق، قورپو گلیر الیمیزه؟ ...»
بو جاواب سیز سورغولار گون -به -گون گولزاری دیدیب داغیردیردی.
گولزار قادینلار ایله چایدا پار-پالتا یووردو. "سفر" سینه سین قویموشدو چاین قیراغینا سویونان اوینوردو. بیردن اوشاق دیغیرلانیب دوشدو سویا؛ تا توتالار، سو بیلسین گؤتوروب آپاردی:
«ای وای ! اوشاغی سو آپاردی!» گولزار باغیردی.
و اوشاغین دالیجا چای قئیراغیندا قاچدی. اؤزون سویا آتیب اونون قاباغین کسدی. و قوش بالیغی سودان قاپان کیمی اونو قاپدی. سفرین بیر یوموراغی دوگونلویدی:
« بالا آچ گؤروم الینده نوار؟» قادینلارین بیرسی دئدی.
سفر : «پول!»
قادینلار:« اون شاهی!»
گولزار:« اوغلوم، یوموراغین سودا نیه آچمادین؟»
اوشاق:« پولوم گئدردی؛ دده م داها منه پول ورمزدی!»
وهامی گولدو.
یازیق گولزار، علی نین پیش اخلاغین گؤروردو بیر سؤز دئمیردی. هرشئ یه دؤزوردو. بیلیردی او بئله دییلدی؛ یاشایش اونو بوگونه سالیبدی.
روحونون کؤکونه واقفیدی . حیاتین پیس وضعییتنه آجیقلانیردی امما علی دن بیر شئ اوره یینه آلمیردی.
او ائولنمه دن اؤنجه سئوگی لرین، اونوتمامیشدی. و همیشه گئچمشین خاطیره سی ایله بو گؤنکو حیاتینا باخیردی.
بوتون بونلار گؤزوموم قاباغیندا اؤز وریردی ، امما الیمدن بیرایش گلمیردی؛ بودا بیله می چوخ اینجیدردی.ایستیردیم اونلارین حیاتینا گیریب یاردیمجی اولام ...
بیلمیره م، بلکه ده یاردیمجی اولا بیلمزدیم و هئچ بیر دویون منیم الیم له آچیلمازدی. اونلار اوچون نه ایش الیمدن گلیردی؛بیلمیره م. بیرجه بونو بیلیردیم کی یاشایش عذاب دان باشقا بیر شئ دیلدی.
یالنیز گولزارین سسی منه شور-شوق وریردی. اوندا کی اؤز و قونشونون اوشاغینا دؤشوندن سوت وریردی و اونلارا لای لای دییردی؛ منیم باغلی دنیامین دربچه سی آچیلیردی.
آنا لای لایئ، دنیانین ان گؤزه ل اوره ک نغمه سیدیر. دنیادا بوندان گؤزه ل بیر نغمه تاپیلارمی؟ بوندان گؤزه ل بیر ایش اولارمی کی یاردیمجی اولاسان آنالارین لای لایئ دینجده، دنیادا جینگیلدیه؟ گولزارین روحو تیتیره دن سسی هله ده قولاغیمدادیر:
«گون گئدر باتان یئره -ملک لر یاتان یئره -لای لای بالام لای لای
آنالار قربان اولار -بالا لار یاتان یئره -لای لای بالام لای لای
لای لای دئدیم یاتاسان- قیزیل گوله باتاسان
قیزیل گولون ایچینده شیرین یوخی تاپاسان
لای لای بالام لای لای
لای لای بئشیگیم لای لای -ائویم ائشیگیم لای لای
سن یات شیرین یوخودا -چکیم کئشیگین لای لای
لای لای اومودوم بالا-دوز چؤره یئم بالا
گؤزلره م بؤییه سن -گؤره م کؤمه یئن بالا
--
تندیر دامی یا قیش ائوی-حیاط قاپیسی
اونلار ایل لر بویو آغیر بیر درومودا دیزج ده حیات سوردو لر. سوندا بو قراررا گلدیلر کی شهره قایتسینلار.
عایئله اومورمویا یاپیشان دیزه کندینده، بالو دروازاسینا یاخین، بیر قیش ائوی توتوب ساکن اولدولار.
علی نن یونس فهله لیک ائلیردیلر. عباد عمی اورمونون اطرافینداکی کند لرده چرچیلیک ایشنه باخیردی ؛ و بعضاً ده شهرده خیاوان قیراغیندا قووون-قارپوز ساتیردی...
دالسی وار
******
"عمو عباد کوچید". خبر درمقابل مسجد، دهان به دهان گشت. و هرکس هرچه خواست گفت. اما هیچکس ندانست او چرا و به کجا کوچیده است؟
خیلی ها افسوس میخوردند از اینکه باز مرد خوبی آنها را تنها گذاشته است.
میدانستند:
"عباد عمو مردی بود که قسمت بزرگی از ایران را گشته و در آنجا ها کار و زندگی کرده بود. و چند سال کدخدای ده بود و خاطرات خوشی از او داشتند. وقتی هم از کار خود استعفا داد گفت : "از من میخواهند حق مظلوم را به ظالم بدهم. این کار از دست من بر نمی آید."
او هر چند که بیسواد بود ولی از راه گوش و صحبت با بسیاری از افکار دوره ی خود آشنا بود . مشروطیت، خیابانی و پیشه وری را دوست داشت و شاه و خانها را مرتجع به شمار میاورد. کارهای کشاورزی، کندو کاری، بنایی، پزشکی سنتی، از هنرهای او بود. مردم هنوز بیماری پستی را فراموش نکرده بودند، که او با روغن یک مار بزرگ آنرا معالجه نموده بود.
اما بزرگترین هنر او مهربانی اش بود.
زنش زود مرده بود و دو پسر و یک دختر داشت. دخترش ازدواج کرده بود .علی و پسر کوچک اش یونس-12 ساله - پیش او زندگی میکردند."
وقتی علی از خدمت سربازی برگشت، و گفت که میخواهد روستا را ترک کند او هم حاضر شد پسرش را همراهی نماید.
آفتاب میسوزاند. بوی علف هوارا انباشته بود . گاو و گوسفند در صحرا مشغول چرا بودند. و خزندگان در میان علفها می لغزیدند. آبها در قحطی بود.رودخانه ی پِشته که زنجیره را دونیمه میکرد، خشک شده بود.
سایه های زبان بسته به دنبال خنکیها بودند. چرخهای ماشین با بلعیدن راههای پرپیچ و خم اورمو که انباشته از گلهای زنبق بود، به شهر رسید.
آنها در دروازه ی بالو ، کنار ساختمان سه اتاقه ی"پُست"-که مسئول صدور جواز به تولیدات کشاورزی بود- از اتوبوس پیاده شدند. بارو بندیل اندک شان را که چند بقچه ، وسایل خواب و مقداری لباس، بود کنار پیاده رو چیدند.
عباد رو به گلزار گفت:" اینجا باشید تا ما- برای یافتن خانه - سری به خانه ی «مشهدی محمد» بزنیم و برگردیم.»
علی خانه مشهدی محمد را که در کوچه ی «ایری بوجاق»-همان نزدیکی، طرف راست خیابان- بود میشناخت. او در گذشته بارها برای کارگری به اورمیه آمده بود. و این شهر را می شناخت . به این خاطر هم اورمیه را برای سکونت پیشنهاد کرده بود .
" دخترم، اگر دوست داری بمان، بعد میری. بگذار آنها بروند و جایی برای زندگی اجاره کنند."
و او جواب داده بود:
"پدر، قربانت شوم ، حالا یا بعد ، چه فرقی دارد ؟ من بالاخره باید بروم . بهتر است حالا بروم.»
کودکان کنار خیابان با صدای بلندی چغولی آنها را میکردند :«عمی دالدان بیر قونوت!» -عمو یه شلاق به پشت!
و فایتونچی شلاق را که به عقب کالسکه فرود میاورد ، سر و گوش آنها را نوازش مینمود.
در این میان ناگهان فریاد زن جوانی از توی یک ماشین سواری بلند شد که ترمزی دم دروازه کرد و مردم را متوجه خود نمود :
« کمک ، کمک ! پدر سگ مرا کجا می بری؟! کمک کمک!...»
یکی از ماموران پست دوید به طرف ماشین و با صدای بلندی گفت : ایست!ایست!» اما راننده نگه نداشت. رفت . و او پرید چسبید به میله های باربند ماشین . ماشین کمی رفت و ایستاد. زن و راننده را پیاده کرده به دفتر بردند. گلزار شوکه شده بود...
علی و عباد برگشتند :
« بریم بچه ها...»
آنها پیش مشهدی محمد، در کلبه ای زمستانی ، ساکن شدند...
بالانیج از مناطق باراندوزچای
علی به دنبال کار در میدان فعله هاست. گلزار به امور خانه میرسد.
عباد و یونس در نزدیکی «دره دیئرمانی» -بیرون شهر - با باری از هیزم و "علفهای کوهی" در راه اند. آنها صبح زود برای جمع کردن هیزم خود را به کوه و صحرا زده اند. از کوه « جووود لر داغی» و درخت زار «قره لر» بار خود را بسته پیاده و له له زنان بعد از طی دهها کیلومتر به سوی شهر میروند. تا با فروش هیزمها چیزی برای خوردن و نوشیدن فراهم کنند.
هنگام بازگشت در مقابل آسیاب کنار ویرانه های دو برج شهر یونس که عقب پدرش حرکت میکرد دیگر نای راه رفتن نیافت و افتاد . عباد سرش را انداخته بود پایین و میرفت.
او یکهو برگشت و گفت :
« یونس ، پسرم کجایی؟»و به سوی بچه دوید:
بچه گفت: « پدر، من دیگر نمی توانم راه بروم . گرسنه ام. »
دنیا دور سرعباد چرخید.با خود گفت :
« خدای من ، اینجا از کجا نان پیداکنم؟»
چشمش به آسیاب افتاد و گفت :
«پسرم تحمل کن الان برمیگردم .» و دوید.
او از آسیابان مقداری آرد گرفت و در کنار رود خانه آنرا خمیرکرد ، روی آتش پخت و به بچه داد...
همه ی اینها را میدیدم.صدایشان را می شنیدم ولی کاری از دستم برنمی آمد. من و آنها در دو دنیای متفاوت بودیم. گاهاً دنیاهای ما قاطی هم میشد و می توانستم به آنها نزدیکتر شوم ، اما امکان ایجاد تماس نبود.میکوشیدم از وجودم باخبرشوند و متقابلاً همدیگر را حس کنیم، ببینیم، و صدایم را بشنوند. چیزی که ابداً ممکن نبود...
محبت آسیابان نگذاشت پدر بجای هیزم نعش بچه اش را به دوش بکشد . و من خوشحال شدم.
گرسنگی به همین سادگی گلوی بچه ها را میفشرد و جانشان را میگرفت. عباد با خود گفت:
«اینجا زندگی یعنی گرسنگی . یعنی انبارهای پر از آذوقه برای اربابان و مالکان و پولداران . »
زندگی یعنی سرکوب قیام دموکرا تها در روستای "چارباش" توسط تانکهای دولتی و له کردن کودکان و زنان! که ورد زبانها بود. صابونچی ، آزاد وطن و امیرالله یکانی و دیگران باید هم نابود میشدند تا گرسنگی جاودانه میشد. همانطور که شد...
او حق داشت گرسنگی آدم میکشت. و من تنها نظاره گری از دور بودم.
به خانه رسیدند. علی نتوانسته بود کار پیدا کند. گلزار در کتری همسایه چایی درست کرده بود. پیش از آنکه چای بخورند همسایه آمد و کتری و استکانها را طلب کرد.
گلزار:« هنوز چایی نخورده ایم.»
همسایه :« اما ما وسایل را لازم داریم.»
عباد برخاست . قوری را در بیرون خالی کرد و به همسایه داد. و رو به علی گفت:
«پا شو برویم هیزمها را بفروشیم.»
هیزمها را به دوش گیرفتند و در خیابان راه افتادند. کسی هیزم لازم نداشت. خیلی راه رفتند تا اینکه مغازه داری آنها را صدا زد:
« عمو بیا اینجا. هیزمها را به چند میفروشید؟»
عباد:« قیمت نمی گویم، آقا. شما خودتان خدا وکیلی هرچه دوست دارید بدهید. این کار یک روز دو نفر است.»
مغازه دار مزد یک روزه ی دو نفر را به آنها داد و برای خوردن چایی به داخل مغازه دعوت کرد و از کار و بار و زندگی و سرگذشتشان پرسید. بعد گفت:
« من "ولی آقا بئی" اهل روستای دیزج در محال باراندوز چای هستم. اکنون در شهر ساکنم و این مغازه ی عطاری را میگردانم. در دیزج باغ و باغچه دارم. میخواهم دور آنها دیوار بکشم. اگر موافق باشید پیشنهاد میکنم خا نواده را بردارید و به ده بروید. آنجا برایتان خانه ای میدهم که شروع به کار کنید. هر وقت هم کار دیوار تمام شد می توانید به کارهای دیگر من در روستا برسید. و حتی برای دیگران هم کار کنید. از طرف مزد خیالتان راحت باشد ، من شما را راضی میکنم.»
عباد و علی با تشکر از مرد پیشنهاد را پذیرفتند و قرار گذاشتند که فردای آن روز به دیزج حرکت کنند. آنها از بازار کتری و قوری و استکان و خوراکی خریدند و بخانه بر گشتند.
حالا گلزار در چایدان خودشان چایی درست کرده بود...
**
آنها در دیزج ساکن شدند.
و اعضای خانواده به چینه زنی دور املاک ولی آقا بئی مشغول شدند. به زنجیره پیغام دادند که گلزار میخواهد پدر و مادرش را ببیند. او بیشتر اوقات جلو خانه میایستاد و چشم به راه روستا میدوخت . خوره ی انتظار او را از درون میخورد و می تراشید. گلزار نیمه جان شده بود. با خود میگفت :
غم و غصه از سر گذشته،کسی چون من دردمند نیست.غربت جگرم را سوزاند، کسی از من یادی نمیکند...»»
علی رفته بود به شهر. از راه که رسید خبر داد پدر گلزار فوت کرده است. و مادرش در خانه برادر خود زندگی میکند. خانواده به سوگ نشست...
گلزار درکنار ردیف درختان بید و تبریزی نشسته بود و ظرف می شست.با خود اندیشید:
«انگار سرنوشت من این است که چون گلی در سرمای سوزان زمستان پرپر شوم. گلهای زمستان جز این سرنوشت دیگری هم دارند؟چرا زندگی چنین است و نمی تواند جور دیگری باشد؟»
سئوالی بود که همیشه ذهن او را بخود مشغول میکرد. از سوی دیگر مدتی بود که احساس میکرد بچه دار نمیشود:
«زندگی مثل سنگ سخت شده ؛ چهره ی فقر سیاه باد، هیچ پایانی ندارد...
پرندگان هم بچه دارند پس چرا من صاحب بچه ای نیستم؟...»
در این افکار بود که دید دختری مراقب اوست. گفت :« دخترزیبا، کی هستی؟»
دختر با صدای او دورشد و پشت درختی خود را قایم کرد. گلزار گفت:
« چرا فرار میکنی؟ این بار دوم است که ترا می بینم. بیا اینجا، ببینم کی هستی؟ پدر و مادرت کیست؟ اینجا چکارمیکنی، بیا ، نترس. میخواهم با تو آشنا شوم...
خیلی آشنا به نظر میرسد .سر و صورت، رفتار و قیافه اش ، نمیدانم شبیه کیست ... »
به طرف دخترک رفت . اما او دیگر نبود. ناپدید شده بود. گلزار هرچه جمع کرده بود برداشت و زود بخانه برگشت...
زیر لب تکرارمیکرد: «او شبیه ما بود. با موهای قهویی، صورت کوچک. و لباسهایش که مثل ما بود!...»
عموعباد که موضوع را دانست به گلزار گفت:"فرزندم ، غصه نخور تو صاحب بچه میشی."
یونس جوانی برومند شده بود. اما گوشهایش سنگین بود. عباد پیر شده بود. و علی و گلزار صاحب پسری شده بودند به نام " سفر".
گلزار تنهایی را فراموش کرده بود و سختی ها را جدی نمی گرفت. صداهای کودکانه سفر برای او امید میداد.دلش را پراز مهر می نمود و بر استقامتش میافزود.اکنون بزرگترین امیدش بچه بود. بمانند هر مادر شیفته ی فرزند.
هنگامی که به خانه برگشت، گلزار بقدری خوشحال بود که میخواست علی را در آغوش گرفته ببوسد. اما تنها نبودند.
آنها هیچ وقت تنها نبودند. مجبور بودند خیلی از احساسات و علائق شیرین خصوصی خود را سرکوب کنند.
فقر، سرکوبی احساسات درونی، فشار زندگی، سختی کارهای طاقت فرسای بدنی، بیسوادی آدمها را مثل چوب، خشک و خشن بارآورده بود.
«چرا زندگی چنین چرکین است و به هرکاری که دست میزنیم شکست میخوریم؟»
این موضوعات بی پاسخ روز به روز بیشتر اورا داغون میکرد...
اما بااین همه بچه زندگی خانواده را شیرین کرده بود.
رودخانه ی باراندوز چای
سفر: « پول» و مشتش را باز کرد.
زن:« ده شاهی!»
گلزار: « پسرم مشتت را چرا تو آب باز نکردی؟»
سفر:« پولم میرفت . پدرم دیگر پول نمیداد!»
خنده زنها.
نمیدانم شاید من نیز مثل آنها میشدم. و گرهی هم از مشکلشان نمی گشودم. چه میتوانستم بکنم؟ نمیدانم. تنها این را احساس میکردم که همه چیز عذاب بود و دیگر هیچ.
گلزار برای بچه لالایی میخواند.این زیباترین چیزی بود که بمن شور و شوق و آرامش میداد. به منی که خارج از دنیای آنها بودم. گلزارنه تنها برای بچه ی خود لالایی میخواند، حتی برای بچه همسایه هم که مادرش شیرنداشت شیر میداد ولالایی میگفت. و دریچه بسته ی زندگیم را باز مینمود.
لالایی،لالایی مادر. آیا زیباتر از این هم چیزی هست؟ زیباتر از این هم کاری هست که یاری کنی لالایی مادران با آرامش خاطر، همه جا طنین افکند؟ ...
صدای مهربان گلزار هنوز هم درگوشم هست که میخواند:
آفتاب به غروبگاه میرود
به جایی که پریها میخوابند
لای لای فرزندم لای لای
مادران قربان جایی میروند
که فرزندانشان میخوابند
لای لای فرزندم لای لای
لای لای گفتم بخوابی
غرق گلبرگهای گل سرخ بشوی
در میان گلبرگها
خواب نازی داشته باشی
لای لای فرزندم لای لای
لای لای، گهواره ی من، لای لای
خانه و کاشانه ی من، لای لای
تو برو به خواب شیرین
لای لای کشیگت ام لای لای
لای لای فرزندم، امیدم
لای لای فرزندم، نان و نمکم
مواظبت میشوم، بزرگ بشی
لای لای یاریت بینم، فرزندم.»
آنها سالها با سختی در دیزج زندگی کردند و عاقبت تصمیم گرفتند که به شهر برگردند.
علی و یوسف به عملگی پرداختند و عباد به پیله وری در روستاهای اطراف شهر. و خرید و فروش میوه روی گاری دستی ...
-توز قاتلاری - لایه های غبار ( قسمت اول : یار و دیار- یار و ؤلکه)
http://www.iranglobal.info/node/40742
-توز قاتلاری - لایه های غبار (قسمت دوم: دوماندا - درمیان مه)
http://www.iranglobal.info/node/40980
-توزقاتلاری (کؤچ؛ قسمت سوم-کوچ)
http://www.iranglobal.info/node/41324
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمیکند.
توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!
افزودن دیدگاه جدید