رفتن به محتوای اصلی

Toz qatları 14 - Zamana لایه های غبار14 - زامانا
11.10.2015 - 22:32
 
 
 A.Elyar
Kimsə var yatanda şirin röyalar görər,‭ ‬kiməsə var kabus.‭ ‬Mən bir adamam ki gecə‭ ‬-gündüzü kabusdur...‭
‬Bütün səhnələr,‭ ‬simalar,‭ ‬qarma-qarışıq,‭ ‬bir dalğalı çay kimi məni götürüb.‭
‬Onların dalı-qabaqlığın,‭ ‬incəliklərin seçə bilmirəm‭; ‬çox çətindir biləmə.‭ ‬Bir sıra kölgə kimi,‭ ‬röya,‭ ‬kabus kimi zehnimə gəlirlər.‭ ‬Və hər şey qırılıb qovuşmada,‭ ‬yaranıb qaçışmadadır.‭
‬Huşa gəldiyim zamanlar gərək onları sıraya düzüb yadımda saxlayım,‭ ‬bəlkə qalalar.‭
‬Yox unuda bilmərəm‭; ‬maraqlıyam,‭ ‬məni çəkirlər. ‭  ‬ ‭ ‬ ‭ 
‬Dostlarımı,‭ ‬gəliş-gedişlərin,‭ ‬sözlərini sevirəm.‭ ‬Və içimdə bir gözəl dinc yaradırlar.‭
‬Varlığım axır.‭ ‬Hər anın,‭ ‬hər zərrənin bətnində... ‭ 
Missing media item. 
‬Səfər‭! ‬Dostum nəyi düşünürsən‭? ‬Sənnənəm‭; ‬səsimi eşidirsənmi‭? ‬Nədir bizim aramızdakı bu lənətlik duvar(divar‭)? ‬Gah uçub tökülür,‭ ‬gahda özün keçilməz göstərir.‭ ‬Gah ölüm-dirim arasındakı dərin dərə kimi aramızı kəsib uzaqlıq salır,‭ ‬gahda bizi bir-birə özgə edir‭?‬... ‭ 
‬Gahdan səndə əriyirəm,‭ ‬gahdan,‭ ‬bu‭ "‬Şüşə duvar‭"‬-ın dalında,‭ ‬bir avara qaraltı kimi gəzirəm.‭ ‬Nəmənədi bizi bir-birdən ayıran,‭ ‬bu lənətə gəlmiş duvar‭?‬... ‭ 
‬Hər irin,‭ ‬hər kir olur olsun,‭ ‬ancaq,‭ ‬mənim üçün,‭ ‬bir ürəyi,‭ ‬ikiyə bölən,‭ ‬bir qanı daman xəncərdir. ‭ 
Missing media item. 
‬Nəyi düşünürsən dostum‭? ‬Yox,‭ ‬mənə fikir eləmə.‭ ‬Lazım dəyil ölüyə fikir elliyəsən.‭ ‬Mən əldən çıxmışam.‭ ‬Bircə son nəfəsim gəlir-gedir.‭ ‬Onda ki həftələr boyu gəzmələr məni,‭ ‬o gizlin evdə saxlayıb,‭ ‬təcavüz etdilər,‭ ‬maşına qoyub şəhər qırağında yendirər kən gülləyə basıb getdilər,‭ ‬daha sən gərək məni ölülər cərgəsində sayasan.‭
‬Onlar gedəndə arxayın idilər ölmüşəm,‭ ‬yoxsa biləmi buraxmazdılar.‭
‬Onda ki başı kəsilmiş toyuq kimi qan içində çabalırdım,‭ ‬böyürümü təpiyə verib,‭ ‬leşimi sürüyüb,‭ ‬çuxura atdılar‭; ‬daha arxayın idilər ki mən ölmüşəm.‭ ‬Yalnız bir az iqbalsız oldular ki,‭ ‬yoldan geçənlər məni görüb tez mərizxanaya yetirdilər.‭ ‬ ‭ 
‬Pərəstar qadın deyir: ‭ 
"‬Bu möcüzədir.‭ ‬İndiyəcən bir belə yara inan,‭ ‬heç kim diri qalmayıb‭"‬.‭ ‬Əslində mən diri deyiləm.‭ ‬Hərdən bir huşa gəlib özümü tanıyıram,‭ ‬çox vaxt komadayam.‭ ‬Belə bir adam genə diri sayılarmı‭?‬... ‭ 
‬Yox,‭ ‬niyə,‭ ‬ancaq buda bir cürə yaşayışdır.‭ ‬Xas səni mən bu ölüm-dirim arasında tapmışam,‭ ‬eskizim.‭
‬Tapdalanmış arzularımı,‭ ‬yol və amacımı canlandıranı.‭
‬Yolum bura düşməsəydi,‭ ‬bəlkə heç vaxt səni tapmazdım.‭
‬Düzü,‭ ‬öyrənci zamani evdən qırıb sənlə oldum,‭ ‬kütlə içində.‭ ‬Öyrəndim əfi ilanları necə sevmək olar:
«Əfilərin içində,‬ilan kimi huşyar olmaq gərək,‭ ‬yoxsa biləyin çalarlar.‭ ‬Bunla belə,‭‬onların oyanmağı üçün zəhmətə dözməliyik‭ »‬-‭ ‬Səndən öyrəndim.
‬Yalnız xoşluğum sən idin.‭ ‬Mən sənin röyanla, ‭ ‬çevrənin ‭ ‬kabusuna dözdüm‭; ‬həyatın düşünüb gördüm və sənlə böyüdüm.‭
‬Sənə‭ "‬eskizim‭" ‬dedim.‭ ‬Həyə,‭ ‬bundan artıq gözəl bir ad tapa bilmədim.‭ ‬Düzdü,‭ ‬mən eskizimə vurğunam.‭ ‬Yadındadır birinci dəfə istədim biləyin öpəm:‭ «‬Narahat olmasan hələ döz,‭ ‬qoy zamanı gəlsin»‬-dedin‭? ‬Və onda ki dustaqdan çıxdın bir-birimizi basıb bağrımıza öpürdük,‭ ‬mən dedim:‭ «‬Döz qoy vaxtı gəlsin»‬-‭ ‬Sən güldün‭?‬... ‭ ‬ ‭ ‬ ‭ 
‬Yox,‭ ‬mənə fikir eləmə.‭ ‬Lazım deyil ölüyə fikir eliyəsən.‭ ‬Mən əldən getmişəm.‭ ‬Bircə ailəmə de məni bağışlasın.‭ ‬Yaşayışdır da‭; ‬hərə öz yolun getməlidir.‭ ‬De hamisini sevirəm...‭
‬Ax çəkmə‭! "‬Zamana Zamana‭" ‬Deyib qəmli-qəmli adımı təkrar eləmə‭; ‬qəmiyən dözümüm yoxdu.‭ ‬Əyə narahat olmasan döz qoy vaxtı gəlsin...‭
Missing media item. 
‬Ax‭! ‬Haradayam mən‭? ‬Qarışmış dalğalar aparır məni.‭
‬Mən axıram,‭ ‬hər anın,‭ ‬hər zərrənin bətnində:‭
‬Məhbəsdən sonra ‭  ‬Əli səni Bəhram-nan tanış elədi.‭ ‬O bir işçi ailədən idi.‭ ‬Kitaba maraq göstərirdi.‭
‬Buna görə də arada yoldaşlıq yaranmışdı.‭ ‬O oxuduğu kitabları ona da verirdi.‭
‬Əli öyrənci idi və bacısı Bahar məhəssil.‭ ‬Mən öyrənci zamani dağçılar içində sən və yoldaşlarınla tanış oldum.‭
‬Öyrəcilərin‭ ‬içində,‭ ‬Urmu-da‭ ‬,Tehran ‬və Təbriz-də bizim çoxlu yoldaşımız vardı.‭
‬Və müəllimlərin içində.‭ ‬Xəbərlər əlimiz dəydi.‭ ‬Yadıma gələn baharın əvvəlləri idi,‭ ‬Əli gəldi sizə.‭ ‬Sən mərizidin,‭ ‬yorğan döşəkdə yatmışdın:‭
Missing media item.
Araz
 
«Qalx ayağa‭! ‬Bəhram-nan gedirik Araza‭; ‬həm çayı görək,‭ ‬həmdə qırağındakı kəndləri‭»‬-dedi.‭
«‬Görürsən mən mərizəm,‭ ‬soyuq dəyib,‭ ‬təb içindəyəm,‭ ‬hər yerim ağrıyır‭; ‬ayaq üstə dura bilmirəm.»
«Bəs mən tək gedirəm.»
«‬Mən getməyən yerdə səndə getməzsən.‭»
«Amma mən istirəm gedib məntəqəni görəm.‭»
«‬İstirsən Səmədin nağılın mənim başıma gətirəsən‭?»
«‬Yox‭! ‬Bunun nə rəbti var Səmədin qəziyyəsinə‭?»
«Bəhram-nan gedirsən,‭ ‬neçə illik dostumuzdu,‭ ‬düz.‭ ‬Aydın fikir di,‭ ‬düz‭; ‬amma mən Araza getməyə heç kəsə etimad eləmərəm.‭ ‬Sən getdin başıyan bir bəla gəldi,‭ ‬mən ata-anaya,‭ ‬dostlara nə cavab verəcəyəm‭; ‬diyə bilərsən.‭ ‬Bəyə mənim yaxam-nan əl çəkərlər.‭ ‬Deməzlər niyə qoydun getsin‭?»
«‬Yox canim‭! ‬Bir şey olmaz.‭ ‬Bu qədər qara baxma.‭ ‬Bəhram məni gözlər.‭ ‬Uşaq dəyiləm ki.‭ ‬Oda yoldaşımızdı,‭ ‬mənim ona etimadım var.‭»
«‬Mənim Araza getməyə heç kimə etimadım yoxdur.‭ ‬İndi ki sözə qulaq asmırsan məjburam bu naxoş halım-nan səni tək buraxmayam.»
Missing media item.
 Tehran,1980, Fədai-lərin mitinqi
 
 
‬Getdiz.‭ ‬Bəhram‭ "‬sərbaz‭"‬-lıq dövrəsini keçirdirdi.‭ ‬Çay qırağında bir kəndə‭ "‬Supah-e-daniş‭" ‬-idi.‭ ‬Uşaqlara dərs verirdi.‭ ‬Kənddən çaya‭ ‬5-6‭ ‬dəqiqə yoludur. ‭ 
‬Kəndə yetişən günün axşamı,‭ ‬sən otaqda uzanmışdın.‭ ‬Bəhram-nan Əli hazırlandılar çay qırağına getsinlər.‭
‬Sən durdun onlarınan gedəsən:‭
«‬Sən mərizsən,‭ ‬qal dincəl‭ » –‬Bəhram dedi.‭
«Yox,‭ ‬yaxcıyam,‭ ‬gələ bilərəm‭» ‬-dedin.‭ ‬Və getdiz.‭
‬Çay qırağı.‭ ‬Hava qaranlıq.‭ ‬Araz çomurlu suyunan şaqqıldırdı.‭ ‬Elə ki öküzün ayağı suya dəysəydi getmişdi.‭ ‬Çaya yaxın‭ "‬əkiz‭" ‬saldız.‭ ‬Amma sən Bəhramın tələsik tərpəşmələrinə gözüdün.‭ ‬O hey deyirdi:‭
‬Oyana-buyana gəlin,‭ ‬belə-elə durun.‭ ‬Çalışırdı sizi çayın lab qırağına çəksin:‭
«Ağa can‭! ‬Sal qurtar‭! ‬Elə bura yaxcıdı‭» ‬-deyib sözünə baxmadın.‭
‬Bir az akiz salıb qayıtdız.‭ ‬Bir neçə gün ordaydız,‭ ‬gözün Əli-dəydi:‭ «‬Hüşün başında olsun,‭ ‬çay qırağına getməyəsən‭»‬-‭ ‬hey ona dedin.‭ ‬Çox yerə getdiz,‭ ‬amma həmişə çaydan ara saxladız. ‭ 
‬Səni Əli qatdı bu işə.‭ ‬Bəhram tək Əli-ni dəvət etmişdi.‭ ‬Ancaq sağ səlamət gedib gəldiz,‭ ‬və sənin soyuq dəyməndə toxdadı.‭
Missing media item. 
‬Ceyranlar-Bijən Cəzəni
 
1356-nin yayı gəldi.‭(1978)
‬Əli bir‭ "‬e`lamiyyə‭" ‬gətirdi,‭ ‬təksir edib yaymaq üçün.‭ ‬Bir‭ "‬əl-‭ ‬poly copy maşını‭"‬-düzəltdik.‭ ‬Amma mürəkkəb yoxumuzdu.‭ ‬Bazarda onu hər adama satmayırdılar.‭ ‬Qərar oldu Bahar onu alsın.‭ ‬Bahar bir az paltarın,‭ ‬qiyafəsini
dəyişib getdi bir kitab satan mağazaya ki‭; ‬bu şeylərdən satırdı.‭ ‬Bu adınan ki mədrəsə babasının qızıdır və mürəkkəbi mədrəsə üçün alır.‭ ‬Çətinlik qabağa gəlmədi,‭ ‬aldı.‭
‬E`lamiyyəni təksir elədik.‭ ‬Yayılmaq üçün,‭ ‬Əli bəstəni Bəhrama verdi.‭ ‬Bir neçə həftə ondan sonra,‭ ‬Savakin məmurları töküldü evə Əli-ni tutdular və sən qaçdın.‭
‬Əli mülaqat-da Bahara dedi:‭ ‬Bəhram Savakidi.‭ ‬Və bir neçə ay ondan sora ki məhbəsdən çıxdı:‭ "‬E`lamiyyələr‭" ‬bəstə-inən Savak da miz üstə idi‭" ‬-dedin.‭ ‬Elə ki Savakin məmurlarının ad listi nəşr oldu Bəhramın adı da orda idi.‭ ‬Son dəfə ki Bəhramı gördün‭ «‬Bu nə işidir sən gördün.‭ ‬Heç olmasaydı o əməkçi ata-anandan bir utanaydın‭» ‬-dedin. ‭ 
«Yaşayışdır da‭» ‬-cavab verdi.‭
‬Savak-inan Bəhram istəyirdi sizi ya heç olmasaydı Əlini Arazda boğsun‭?
‬Bu bir sualdır ki mən hələdə ona bir cavab tapa bilməmişəm.
Missing media item.
1979, İnqilab-İran
 
1357,‭ ‬qış.‭ ‬Bəhmən ayının‭ ‬21-22.‭ ‬si. ‭ 
‬Şahin hökuməti yıxıldı.‭ ‬Kütlənin və siyasi qüvvələrin əlilə.‭
‬İslamistlər öz qüvvələrin bütün alınan yerlərə tikdilər və onları saxladılar.‭ ‬Başqa qüvvələrin heç biri bu fikirdə olmadı.‭
‬Tərsinə bunlar özləri alan yerləri də Xumeyni-nin qüvvələrinə tapşırdılar.‭ ‬O günlər ki yaxından bu işləri gördüm
mənə aydın oldu ki inqilab əldən getdi.‭ ‬Öldü‭! ‬Bir iş görə bilmədik.‭ ‬Millətin yüzə‭ ‬70-şi savadsız,‭ ‬savadlıların çoxu da düşdü Xumeyninin dalına.‭ ‬Beləliklə İslamistlər milləti çəkdilər öz dallarınca.‭ ‬Hökuməti qapsadılar.‭
 
‬57-nin Bəhmən ayından Urmu universitetin qabaqcıl Öyrənciləri‭ ‬,‭ ‬çoxlu nitq bərnamələri qoydular.‭ ‬Pakdis karxanasının işçiləri,‭ ‬yeni azad olan siyasi məhbuslar,‭ ‬və sa...‭ ‬qruplar bu işlərdə çalışırdılar. ‭ 
‬Kütləyə ictimai ədalət və azadlıqlar uğrunda,‭ ‬və onların acil tələbləri barədə geniş məlumat verilirdi.‭
"‬Kar,‭ ‬həftəlik nəşriyyə dəftəri‭ "‬yarandı.‭ ‬Fədai gənclər(qız,‭ ‬oğlan‭) ‬oraya yığışdılar.‭ ‬58-də,‭ ‬yayın axır ayı‭ ‬,‭
‬İslamistlər və məscid camaatı hücum edib binasında yıxıb dağıtdılar.‭ ‬Gənclərin bir neçəsində yaxaladılar.‭
‬Onda ki Xumeyninin qüvvələri Kürdüstana,‭ ‬Türkmən-‭ ‬Səhraya,‭ ‬və siyasi qüvvələrin dəftərlərinə bütün şəhərlərdə hücum etdilər,‭ ‬boğultu,‭ ‬qırğın bütün məmləkətə hakim oldu.‭ ‬Gənclər Saysız hesabsız qırıldı.‭ ‬O gənclər ki ədalət azadlıqdan,‭ ‬hüquq bırlığın dən başqa bir şey istəmirdilər.‭ ‬Hamisi biçildi.‭ ‬Və o iş ki başımıza gəlməyəcək di gəldi.‭
‬Xumeyninin liderliyi ilə İslamistlərin dini Totalitar və Faşist hökuməti taun kimi məmləkətə qələbə elədi...‭
Missing media item.‬ ‭ 
    Kürdüstan, 1980; İslamist-lər mübarizləri edam edirlər‬
 
Ondakı minlər üzvü təşkilat sahibi etməyə,‭ ‬Milli Məclis üçün‭ ‬15‭ ‬min rəyə‭ ‬,‭ ‬Fədai qız və oğlanların gecə-gündüz ‭ 
‬xalq‭ ‬ ‭ ‬üçün çalışma larına fikir elirəm‭; ‬ondakı Fədai gızı Təhmin-i düşünürəm,‭ ‬və onun ana dilində nitqlərin,‭ ‬Dunxaniyat karxanasında savadsız,‭ ‬işçi qadınlara savad öyrətməsin‭; ‬və yoxsul əkinçilərə hasil götürməkdə yardımları,‭ ‬Urmu işçilər Heyətin yaratmağı,‭ ‬və bunların hədər getməsin‭ ‬,‭ ‬yoldaşların qırılmağın,‭ ‬dura-dura gözlərimdən yaş ələnir...‭
 
‬Ax‭! ‬Təhminm,‭ ‬əzizim,‭ ‬dostum,‭ ‬yadındadı dedim‭ «‬səni görəndə romanlardakı qızlar yadıma düşür‭?». ‬Və sən gülüb dedin‭:
« ‬Fikrin haradadır dostum bizlər yeni romanlar yazırıq...‭» ‬
Və yavaşca oxudun‭: «Əzizim Zamana-oxum gəlmir kamana-‭ ‬yolumuz azadlıq-düz demir zamana...»
Missing media item. 
 Rəsm: Səməd Behrəngi-  ‭Nümayiş 1979‬
 
Təhmin deyirəm,‭ ‬tək səni demirəm.‭ ‬Sənin adın hammının adının rəmzidir.‭ ‬Mənim o gücüm yoxdur hamının adın sayam,‭ ‬amma əyə
duruluq,‭ ‬igidlik,‭ ‬insaniyyət,‭ ‬təcəssüm tapsa olar Təhminlər.‭ ‬Oradakı gözəllik eyniyyəti tapır...‭
‬Adın haminin adının rəmzi...‭
‬Bu acı günlərdə bir anda sizi unutmamışam.‭ ‬Bəyə olar insan öz varlığın unutsun.‭ ‬Aman,‭ ‬Bu ağır günlərdə səndən də elim üzülüb.‭ ‬Hər şeydən qırılmışam.‭ ‬Eyə Səfər-də olmasaydı mən indi çoxdan ölmüşdüm.‭ ‬Söz yox ki,‭ ‬indidə diri deyiləm‭; ‬fəqət astanada dayanmışam...‭
‬Ax‭! ‬Səsim kimsəyə çatmır...‭
‬Sə...fər...‭! ‬Dostum,‭ ‬nəyə fikir elirsən‭? ‬Əzizim,‭ ‬niyə‭ ‬,niyə sınqın çıxdıq,‭ ‬səhvimiz haradandı‭?‬...‭
Missing media item. 
  Oxlanmış  Ceyran, B.Cəzəni
 
 
Ardı var
-------------
:Açıqlama
  Supah`e`daneş: Əsgərlik zamanı məllimlik edən gənclər
Fədai : Fadai təşkilatin üzvüləri
Yaxcı:Yaxşı
Əkiz:Rəsm
Ekiz: Ekiz tay
Savak:Şah zamanı əmniyyət idarəsi
Missing media item.

برخیها رؤیاهای خوش می بینند، برخیها کابوس. من شب و روزم کابوسه .
همه ی چهره ها و صحنه ها درهم، و آغشته بهم، مرا با خود می برند. انگار رودخانه ی خروشانی جاری ست. تشخیص تقدم و تأخر آنها و ریزه کاریهایشان برایم بسیار مشکل است. چون سایه ، چون کابوس و رؤیا به نظرم میایند. و همه چیز مدام قطع و وصل میشود، پیدا و پرش دارد و فرٌار است. در این دقایقی که گهگاه بیدار میشوم باید آنها را تا حدی تنظیم کنم، به خاطر بسپارم که برایم بمانند.نه نمی توانم فراموش شان کنم. به آنها علاقه دارم. مرا جذب میکنند.
آدمها و حرکات و حرفهایشان را دوست دارم و آرامش گوارایی حس میکنم.
هستی من جاری ست. در بطن هر ثانیه و هر چیز .

سفر دوست من، به چه میاندیشی؟ با توام ، صدایم را می شنوی؟ چیست این دیوار لعنتی بین من و تو، که گاه در هم میرزد، و گاه عبور ناپذیر خود نمایی میکند؟ گاه دستم را میگیری و سر به شانه ات می سایم، و در آرامش عمیقی فرو میروم؛ و گاه بمانند دره ی ژرفی، میان مرگ و زندگی،بین ما فاصله میافریند. و یا بهم بیگانه میکند...
گاه در تو ذوب میشوم، و گاه پشت این دیوار شیشه ای، چون شبحی ناآرام درگذشت و گذارم. چیست این دیوار لعنتی، که ما را از هم جدا میکند؟ هر گند و کثافتی که میخواهد باشد، مهم نیست .برای من خنجری ست خونچکان که قلبی را دونیمه میکند.

به چه میاندیشی دوست من؟ نه، به من فکر نکن. لازم نیست به مرده فکر کنی. من از دست رفته ام. تنها نفس های آخرم را میکشم. وقتی بعد از هفته ها نگهداری در خانه ی مخفی و بارها تجاوز، در کنار شهر از ماشین به بیرون پرتم کردند و به گلوله بستند و رفتند؛ دیگر مرا باید جزو مردگان بشماری. گزمه ها مطمئن بودند که من مرده ام و گرنه رهایم نمیکردند. با لگد هایی که به پهلویم زدند و خونی که از تن سوراخ-سوراخ شده ام می جهید ، و لاشه ام را که روی زمین سرداده و به گودال انداختند، دیگر مطمئن بودند که مرده ام. فقط کمی بد شانسی آوردند.  کسانی پیدا شدند و مرا به بیمارستان رساندند. پرستار میگوید :"معجزه است. کسی تا کنون با اینهمه زخم و گلوله زنده نمانده است". نه من زنده نیستم. کسی را که بیشتر اوقات در کماست و فقط لحظاتی بیدار است ، نمی توان زنده به حساب آورد.

اما چرا، بالاخره این هم یک نوع زندگی ست.مخصوصاً تو را که همزادم هستی ، در میان این "مرگ و زندگی" یافتم. تو را که تجسم آرزوهای سرکوفته ام، تجسم راه و آرمانهایم هستی. شاید اگر پایم به اینجا نمی رسید هرگز  ترا پیدا نمی کردم. درسته، در  دوره ی دانشجویی از خانواده ام دورشدم ، وقتم را با تو و در میان مردم گذراندم. آموختم چگونه له شدگان را که چون افعی خطرناک اند دوست بدارم.تو بودی که گفتی" در میان افعی ها باید چون مار هوشیار بود، در حالیکه به خاطر آگاهی شان میتوان سختی ها را به جان خرید".
تنها دلخوشیم تو بودی. در میان این کابوس و رؤیا من پا به پای تو بالیدم ؛ قصه ی زندگی ات را گوش دادم و با تو رشد کردم...
 همزادم، گفتم ات؛ آری ، نامی بهتر از این نمی توانم برایت پیدا کنم... درسته من شیفته ی همزادم هستم.
یادت هست اولین بار که میخواستم ببوسم ات گفتی :" اگه ناراحت نشی ، هنوز صبر کن،بگذار وقت اش برسه."
و وقتی از زندان بیرون آمدی همدیگر را در آغوش گرفته و غرق بوسه کردیم؛ و این بار من به تو گفتم "صبر کن، بگذار وقت اش برسه" و تو خندیدی...   
نه، به من فکر نکن. لازم نیست به مرده فکر کنی. من از دست رفته ام. فقط به خانواده ام بگو مرا ببخشند. زندگی ست دیگر. هر کس باید به راه خود برود. بگو که دوستشان دارم...
 آه نکش! نگو " زامانا!زامانا"! با لحن غم آلودی نامم را تکرار نکن ! تحمل اندوهت را ندارم... "اگه ناراحت نشی ، هنوز صبر کن،بگذار وقت اش برسه."...

آه! امواج آشفته مرا با خود می برد. من در بطن هر ثانیه و هر چیز جاریم:

بعد از زندان بود که علی، دوستت ، بهرام را به تو معرفی کرد. بهرام از یک خانواده ی فقیر کارگری بود.
برای مطالعه ی کتاب علاقه نشان میداد. این خصوصیت موجب شده بود که او و علی با هم دوست شوند.
 در این رابطه  علی کار کتاب رسانی به او را انجام میداد.

علی دانشجو بود و خواهرش بهار ، دانش آموز دبیرستان.
منه دانشجو در برنامه های کوهنوردی با تو و دوستانت آشنا و دوست شدم.
علی و تو دوستان زیادی در میان دانشجویان تهران و تبریز و اورمیه داشتید.  و همینطور در میان معلمان شهر.
مرتب در جریان  همه چیز بودیم. با بیشتر اعضای گروههای کوهنوردی  نیز دوستی و آشنایی داشتیم ...

اوایل بهار بود . علی به خانه ی شما آمد و به تو که در بستر بیماری بودی گفت:

« پاشو میخواهیم با بهرام برویم کنار ارس. میخواهم رودخانه و دهات اطرافش را ببینم.»
«می بینی که سخت سرما خورده و تب دارم. تمام بدنم درد میکند. نمی توانم سرپا وایستم.»
« پس من تنها بروم؟»
« وقتی من نمی توانم بیایم، معلوم است که توهم نباید بروی.» 
« ولی من دوست دارم بروم  منطقه را ببینم.»
« میخواهی فاجعه مرگ صمد را برای من تکرار کنی؟»
« نه ، چرا؟ این چه ربطی به ماجرای صمد دارد؟»
« تو میخواهی با بهرام بروی ، دوست چندین ساله است. درست.روشنفکر است. درست. رفت و آمد دوستانه داریم. درست. ولی من برای «ارس» به هیچکس اعتماد نمیکنم. رفتی و بلایی سرت آمد من چه جوابی به دیگران بدهم؟ دوستان، خانواده ها نمی گویند چرا گذاشتی برود؟ یقه ی مرا ول میکنند؟»
«نه جانم چیزی پیش نمی آید. بد بین نباش. بهرام مواظب من است. بچه که نیستم. خودش هم دوست ماست و بهش اعتماد داریم.»
« گفتم که برای رفتن به ارس به هیچکس اعتماد نمی کنم. حالا که گوش نمی کنی مجبورم با این حال بدم همراهی کنم .»
 رفتید. بهرام دوره ی خدمت سربازی را میگذراند. و در روستایی سپاهی دانش بود ، که با رودخانه 5-6 دقیقه فاصله داشت. 

عصر آن روزی که به ده رسیدید تو در اتاق بهرام استراحت میکردی. علی و بهرام آماده شدند بروند کنار ارس برای تما شا. تو  بلند شدی که همراهشان بروی. بهرام گفت:
« استراحت کن. مریضی. بعد که حالت خوب شد با هم میرویم.»
« نه، حالم زیاد بد نیست میتوانم همراهی کنم». و رفتید.

در کنار رود خانه بودید . هوا کمی تاریک شده بود. ارس با آبهای گل آلودش میخروشید. چنان قوی جریان داشت که اگر گاو نر پایش لیز میخورد و توی آب میافتاد کارش تمام بود. نزدیک رود خانه، درتاریکی عکس گرفتید. تو مراقب حرکات شتابزده ی بهرام بودی. او مدام میگفت اینجا وایستید-آنجا وایستید. سعی میکرد شما را به لب رودخانه بکشد.
 گفتی «آقا جان بگیر تمام کن، همینجا خوب است» و گوش به حرف او ندادی.
تعدادی عکس گرفتیدید و برگشتید.

در آن چند روز که آنجا بودید تو بارها به علی هشدار دادی و گفتی: «حواس ات باشد-نباید دم رودخانه بروی...»
 به همه جا رفتید. ولی همیشه مقداری با ارس فاصله داشتید.  بهرام تنها علی را به مسافرت دعوت کرده بود و او نیز تو را قاطی برنامه ی خود کرد.  سرانجام  بیماریت خوب شد. و ساغ و سلامت از مسافرت برگشتید.

تابستان 1356 از راه رسید.  
علی متن اعلامیه ای را آورد که برای پخش تکثیر کنیم. «ماشین پلی کپی دستی» را ساختیم. ولی مرکب آنرا
نداشتیم. خرید مرکب آزاد نبود.  قرار شد بهار  این کار  را انجام دهد.
او  به یک کتابفروشی که این چیزها را می فروخت مراجعه کرد و با این عنوان که دختر مستخدم مدرسه است و مرکب را
برای مدرسه میخرد ، و با تغییری که در لباس و قیافه ی خود داده بود، موفق شد کار را انجام دهد.
اعلامیه تکثیر شد و علی بسته را برای پخش به بهرام داد. چند هفته بعد ساواک ریخت به خانه ی علی که تو هم آنجا بودی. علی را گرفتند .تو  فرار کردی.
علی در یک ملاقات حضوری توسط بهار خبر فرستاد که بهرام ساواکی ست. او و قتی از زندان  آزاد شد گفت:«
«اعلامیه هایی که به او داده بودم - با بسته بندی مشخص- روی میز باز جویی بود» .
بعدها که  لیست نامهای ساواکی ها منتشر شد اسم بهرام  را هم دیدیم.
بار آخر که او را دیدی گفتی :
« این چه کاری بود که کردی؟ دوستی مان را از بین بردی. از ما شرم نکردی، حد اقل می تونستی از پدر و مادر زحمتکش ات خجالت بکشیدی و دنبال این کار نروی.» و او جواب داد:
« زندگی ست دیگر...»
آیا بهرام و ساواک میخواستند  علی و ترا و یا حد اقل علی را در ارس غرق کنند؟
سئوالی ست که من نتوانستم به آن جوابی پیدا کنم.

در 21 و 22 بهمن 57  حکومت شاه سقوط کرد . توسط مردم و نیروهای سیاسی. اسلامیست ها هر جا را که مردم
و نیروهای سکولار تسخیر کرده بودند با گماردن افراد مسلح به چنگ خود گرفتند. سکولار ها توجهی
به این نداشتند که جاهای تسخیر شده را در دست خود داشته باشند. و به فکر قدرت خود نبودند. وقتی در آن روزها در تهران اوضاع را از نزدیک دیدیم دانستم، انقلاب دارد شکست میخورد. نتوانستیم کاری بکنیم...

 سال 57  در دانشگاه ارومیه  دانشجویان پیشرو، کارگران  کارخانه پاکدیس و زندانیان سیاسی تازه آزاد شده
سخنرایی های زیادی ترتیب دادند . همه آنجا بودیم و مردم را با برنامه های عدالت و آزادی های اجتماعی آشنا میکردیم. «دفتر هفته نامه ی کار» تشکل شد و جوانان فدایی از دختر و پسر، در بین اقشار مختلف زحمتکش پیرامون آن گرد آمدند. که بعد ها در آواخر تابستان 58 با هجوم اسلامیست ها و مردم عامی مسجد به تلی از خاک تبدیل شد.
و عده ای از بچه ها را گرفتند...

زمانیکه هجوم نیروهای خمینی به کردستان و ترکمن صحرا  و دفتر های نیروهای سیاسی در شهر ها شروع شد
اختناق و کشتار و دستگیری بر سراسر ایران چیره شد. جوانان بیشماری که آرزویی جز آزادی و عدالت اجتماعی و رفع تبعیض نداشتند درو شدند. و آنچه نمی بایست برسرمان بیاید  آمد. حکومت تئوکراتیک و توتالیتر و فاشیست اسلامیست ها به رهبری خمینی چون طاعون بر مملکت مستولی شد...

وقتی به قصهء سازماندهی هزاران عضو، کسب 15هزار رأی مردم در انتخابات مجلس با تلاشهای شبانه روزی دهها دختر و پسر فدایی ، کار ارجمند دختر فدایی تهمین با زنان کارگر دخانیات برای سواد آموزی ، و سخنرانی های آگاهی بخش و پر شورش به زبان آذربایجانی، یاری سازمانیافته به دهقانان تهیدست به هنگام درو و برداشت محصول، متشکل ساختن کارگران در « هیئت نمایندگان کارخانه های ارومیه» فکر میکنم؛ و برباد رفتن همه ی تلاشها و درو شدن بسیاری از دوستانمان ، بی اختیار اشک از چشمانم فرو میریزد...
آه، تهمین من! یادت هست بهت گفتم تو و دیگر دوستانمان مرا به یاد دختران و پسرانی که در رمانها آشنا شده ایم میاندازید؟ و تو خندیدی و گفتی:« دوست من، کجای کاری ، می بینی که داریم رمانهای نوی خلق میکنیم...» و به آرامی
خواندی :« زمانا!عزیز من -تیرم بر چله  ی کمان نمی نشیند- راه ما آزادی ست- روزگار با ما نمیسازد. »

تو تنها خودت نیستی. نام تو سمبل نام همه ی بچه هاست. من توانایی شمردن همه نامها را ندارم. ولی از آنچه خوبی و پاکی و انسانیت و آزادگی گفته اند وجود عینی اش را در تو و دوستانت می بینم...نامت رمز همه نامهاست. در این ایام زهرآگین یک دقیقه، یک آن فراموشم نشده ای. مگر ممکن است آدم وجود خود را فراموش کند.
افسوس که در این روزهای سخت و طاقت فر سا دستم به تو هم نمی رسد.از همه و هر چیز قطع شده ام. اگر سفر هم نبود من مدت ها پیش مرده بودم. البته حالا هم زنده نیستم، تنها در آستانه  گیر کرده ام...

آه ! صدایم به گوش کسی نمی رسد. سفر! دوست من ، به چه میاندیشی؟ به من بگو چرا،
چرا شکست خوردیم، اشتباهمان در کجا بود؟...

-------

 ادامه دارد

 

--------

قسمتهای پیشین: Qabaqkı bölümlər

-توز قاتلاری - لایه های غبار ( قسمت اول : یار و دیار- یار و ؤلکه)
http://www.iranglobal.info/node/40742

-توز قاتلاری - لایه های غبار (قسمت دوم: دوماندا - درمیان مه)
http://www.iranglobal.info/node/40980

-توزقاتلاری (کؤچ؛ قسمت سوم-کوچ)
http://www.iranglobal.info/node/41324
-توز قاتلاری - لایه های غبار ( قسمت چهارم : قویو - چاه)
http://www.iranglobal.info/node/41630
-توز قاتلاری - لایه های غبار ( قسمت 5 رئزین داشی-"اوخ"-تیروکمان)
http://www.iranglobal.info/node/42056
-لایه های غبار-توزقاتلاری-قسمت ششم؛اولین نگاه-ایلک باخیش
http://www.iranglobal.info/node/42269
-توز قاتلاری - لایه های غبار ( قسمت 7 زخم - یارا )
http://www.iranglobal.info/node/42582
-توز قاتلاری - لایه های غبار ( قسمت 8 نامه )
http://www.iranglobal.info/node/42611
-توز قاتلاری - لایه های غبار ( قسمت 9 راه- یول)
http://www.iranglobal.info/node/42712
-توز قاتلاری - لایه های غبار ( قسمت 10، رو در رو- اوز به اوز)
http://www.iranglobal.info/node/42958
-
توز قاتلاری - لایه های غبار ( قسمت 11 شقایق-لاله)
http://www.iranglobal.info/node/44250
-
توزقاتلاری 12- لایه های غبار( پادگان)
http://www.iranglobal.info/node/47036
-
توزقاتلاری 13- باشقا دنیا: لایه های غبار-جهانی دیگر
http://www.iranglobal.info/node/48919
-Toz qatları 14 - Zamana لایه های غبار14 - زامانا
http://www.iranglobal.info/node/50800

--------

Hekayər
A. Elyar
آ. ائلیار: 
داستانها 
1- چشم آبی Göy göz
 http://www.iranglobal.info/node/36167
2- 
لیدر Lider
 http://www.iranglobal.info/node/33696
3- 
Kabus کابوس ( متن کامل- Bütün mətn)
 http://www.iranglobal.info/node/27160
4- 
چیچک اینن چوپان Çiçək inən Çoban
http://www.iranglobal.info/node/16667
5- 
"جان" Can (متن کامل)
http://www.iranglobal.info/node/10192
6-
 آیجان
 http://iranglobal.dk/I-G.php?mid=2-64632

آیجان -فارسی-PDF

7-متن آلمانی داستان آیجان PDF

8- غنچه Qonça (متن کامل )
http://www.iranglobal.info/node/36696
9- 
پنجره Pəncərə
http://www.iranglobal.info/node/17714

 بخشی از شعرهای آ.ائلیار: A.Elyar: Şerlər
Baxışın Rəngi (رنگ نگاه )
http://www.iranglobal.info/node/15740

 

 

 ‭ 
 

دیدگاه‌ و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.

آ. ائلیار

فیسبوک - تلگرامفیسبوک - تلگرامصفحه شما

توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد! 

افزودن دیدگاه جدید

لطفا در صورتیکه درباره مقاله‌ای نظر می‌دهید، عنوان مقاله را در اینجا تایپ کنید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.

لطفا نظر خودتان را فقط یک بار بفرستید. کامنتهای تکراری بطور اتوماتیک حذف می شوند و امکان انتشار آنها وجود ندارد.

CAPTCHA
لطفا حروف را با خط فارسی و بدون فاصله وارد کنید CAPTCHA ی تصویری
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید.