رفتن به محتوای اصلی

از نادر شاه تا علی خامنه ای از پیروزی تا شکست
گفتگوی کیانوش توکلی با یوسف کر
15.07.2018 - 23:00

نگاهی به کنگره مغان وشکست انقلاب واصلاحات رُخ داده وتداوم ناکامیهای مردمان ایران وافغانستان
کنگره مغان یکی از مهمترین رویداد تاریخی ایران ومنطقه ویک میراث فرهنگی وتاریخی گرانبهاست
کنگره مغان که امسال 280مین( 1736-2016=280) سالگرد آن است، دراوضاع متلاطم سده ی 18 میلادی و در اواخر ژانویه 1736 برابر با اوایل بهمن 1114 خورشیدی آغاز شده وتا اواخر مارس 1736 نزدیک به سه ماه طول کشیده است. به تخمین صد هزار نفر شرکت کننده داشته که نزدیک بیک چهارم آن ازطرف برگزارکنندگان سکولار ِسنتی آن زمان دعوت شده بودند.
شرکت کنندگان فعال این تجمع بزرگ تاریخی بدنبال نزدیک به یکماه بحث و گفتگو شرطهای فرماندهی کل قوا برای توانمند شدن ارتش و کشورایران از راه برطرف نمودن موانع برقراری دوستی میان گروه های مذهبی وقومی را پذیرفته، امضای عهد نامه ای معروف به وثیقه نامه( سند، قطعنامه) کنگره موغان را نمایندگان هیأتهای شرکت کننده ازنواحی مختلف شروع میکنند.
کنگره با کوشش مبتکرانه ی نیروهای سکولار سنتی ایران با بهره گیری عاقلانه از ابزار دیالوگ و گفتگو با همدیگر که ابزار اصلی جامعه مدنی امروز نیز میباشد، برای پاسخ به الزمات زمان وبا اهدافِ زیر برگزار شده بود:
1-برای ازبین بردن ریشه های خشونت و دشمنی درمیان گروههای مختلف مذهبی، قومی واجتماعی درایران ودرمنطقه،
2-برای تحکیم دوستی، اخوت واتحاد اقشار مختلف اجتماعی، دربرابرتجاوزات وتوطئه های شوم استعمارگران جهت محافظت کشورومنطقه.
برگزاری موفقیت آمیز کنگره، که م.کیوان نویسنده بخش عصرافشاریان درجلد 11م. کتاب 20جلدی تاریخ جامع ایران، انقلابی دموکراتیک دانسته، برای مردمان ایران ومنطقه یک میراث فرهنگی وتاریخی ارزشمندی محسوب می شود. بنابراین نسلهای امروزی برگزار کنندگان وشرکت کنندگان فعال آن موظف به ادای دین با ارجگذاری ومیراث داری ازآن واقعه ی تاریخی هستند.
درباره چگونگی تنظیم وتدوین عهد نامه ی کنگره مغان وچگونگی پیدا شدن آن، درصفحه145 "ترجمه و اقتباس مشفق همدانی" از کتاب "نادرشاه" اثر لکهارت، چاپ دوم درچند ماه قبل از انقلاب بهمن1357، اطلاعات قابل توجه بسیار کوتاهی درج شده است. ولی چون رژیم پهلوی، کنگره مغان را بطور عمدی بیک مراسم مجلل و پرشکوه تاجگذاری محدود نموده و معرفی می کرد، در مطلبی با عنوان "سند تاجگذاری نادرشاه" ارائه شده است:
متن اصلی عهد نامه دشت مغان که به وثیقه نامه نیز معروفست بطورغیرمترقبه درمنزل علی خان یکی ازخوانین دره گـز که اجدادش در رکاب نادر بوده اند کشف گردید. این سند با آنکه متجاوز از بیست هزار دولار قیمت پیدا کرد ازطرف آقای بزرگ دانش نیا خریدار آن در مقابل چهل هزار ریال به موزه ایران باستان اهدا گردید. این سند اصل صورت مجلس مذاکرات مغان است که به خط میرزا مهدی خان استرآبادی منشی نادر برشته تحریر کشیده شده وازطرف حضار به امضا رسیده است.
نوشته های یک روحانی تورکمن درباره ی کوششهای نادرشاه برای برقراری روابط مدنی برادرانه میان أهل سنت( تجربه گرایان) وأهل تشیع( پیروی گرایان) ازطریق گفتگوی روحانیون نیز اهمیت خاص خود را دارد.
درادامه ی تعقیب اهداف کنگره مغان، ارتش ایران دربازگشت ازهندوستان درپائیز1739 ازشمال افغانستان با رودخانه جیحون به آسیای میانه میرود. نادرشاه درآنجا ابتدا با دولتمردان اهل سنت بخارا همانند هند طبق مصوبه کنگره مغان ازموضع شیعه معتقدی که اصل امامت را نفی کرده وبضرورت دوستی و وحدت ایمان دارد، رفتار میکند. سپس از خان خیوه میخواهد سیاست دوستی وبرادری شاه ایران برطبق اصلاحات مذهبی مورد توافق مردمان ایران را پذیرفته از جنگ اجتناب کند. ولی ایلبارس خان متعصب جنگ با أهل تشیع( پیروی گرایان )را وظیفه دینی واجتناب ناپذیراعلام میکند. نادر درژانویه 1740 به خیوه میرسد ودرمدتی که آنجا بوده ازیکطرف به گفتگو پرداخته سیاست دوستی واخوت برمبنای مصوبات کنگره مغان را توضیح میدهد. ازطرف دیگر بدنبال ترتیب دادن ضیافت بزرگی با دعوت ازعلمای شیعه و سنی ازآنها میخواهد برای پایان دادن به اختلافات مذهبی ازطریق گفتگو طی سه شبانه روز راه حلی پیدا کنند. نوشته ی عبدالغفور آخوند آهنگری درباره این گفتگو درمطلبی با عنوان "بیان گفتگوی شیعه و سنی، زمانی که نادرشاه درخیوه بود" درصفحه 133 یکی از اثرهایش بنام "تاریخ ترکمنها " درج شده، بیانگر ایمان و اعتقاد صادقانه نادرشاه برای برقراری روابط مدنی ومناسبات دوستانه دربین مسلمانان تجربه گرا( أهل سنت) وأهل تشیع( پیروی گرایان) برای پایان دادن به خشونت و خونریزیهاست.
کتاب تاریخ تورکمنها، سال1381/ 2002ازجانب موءسسه فرهنگی وانتشاراتی ایل آرمان درشهر گنبد قابوس( گرگان تا 1315هـ. شمسی) انتشار یافته ونویسنده کتاب که ساواک مانع چاپ آن شده بود می نویسد: نادرشاه جمعی ازعلمای أهل سنت وأهل تشیع را به خیوه دعوت کرد و ضیافت باشکوهی ترتیب داد وسپس آنها را بیک طرف جمع کرد وگفت: مسلمانان، یک خدا، یک کتاب قرآن ویک پیغامبر دارند. پس مذهب تان راهم یکی کنید تا اول خدا، بعد پیامبرش و... از شما راضی شوند سپس من هم ازشما راضی شده انعام های فراوانی بدهم. مهلت بحث و گفتگو را سه روز اعلام داشت. قابل یادآوری است که نادرشاه درنقاط مختلف محدوده ی قلمرو خود ازجمله هرات، خیوه، نجف( عراق)وغیره نیزاجلاس مشترک علمای أهل سنت وأهل تشیع ترتیب داده تا با برقراری تفاهم ازراه گفتگو، توطئه های شومی چون تفرقه افکنی های استعمارگران وهمکارانش را خنثی نماید.
مردمان ایران از1502میلادی تا کنون نتایج شوم سیستم حکومتی "مرید و مرشدی"( امام و امتی امروزی)را درحکومت 220 ساله طریقت صفوی تجربه کرده برای رهایی از پیامدهای شومش دوبار به انقلاب روی آوردند: بار اول بابرگزاری کنگره مغان در 1114 خورشیدی- 1736میلادی که 60سال بعد با روی آوردی آقامحمد خان قاجار به سیستم حکومتی" طریقت صفویه" بشکست کشیده شد.
بار دوم "انقلاب قانونیت" مشهور به "انقلاب مشروطیت" در1285خ.-1906م. که ایران صاحب قانون اساسی، پارلمان و رژیم حکومتی مدرن شد. ولی با برقراری دیکتاتوری پهلوی بدنبال کودتای اسفند 1299خ. بشکست کشیده شد.
متاسفانه این بار مردمان ایران شاهد پیامدهای شوم روز افزونی از شکست انقلاب ضد دیکتاتوری بهمن1357خورشیدی خود هستند و راهی جز اجرای تدبیرهای ضروری برای ممانعت از تداوم آن ندارند.%
یادآوریها
1- این مطلب برای طرح ضرورت توجه به کنگره مغان وبا استفاده ازداده های ص553 تا675 جلد11.کتاب20جلدی تاریخ جامع ایران چاپ1394 ونیزازص593 تا609 تاریخ ایران ازباستان تا آخرسده18م.چاپ 1354ترجمه کریم کشاورز( اثری سیاسی از آکادمی علوم شوروی چاپ1953)، ونیز کتاب "دولت نادرشاه افشار" اثر مشترک.ز.اشرقیان با م.ر.آرونوا، ترجمه چریک فدایی زنده یاد حمید مومنی، نوشته شد. امید است درآینده بعلتهای برگزاری ومضمون کنگره بطور جمعی بپردازیم.
2-مردمان ایران ومنطقه براثر توطئه های شوم استعمارگران کهنه و نو، ازکنگره ومضمون واقعی آن نسبتاً بی خبر و بی تفاوت ماندند. بنابراین توجه باین رویداد تاریخی باهدف آشنایی همه جانبه و عمیق برای ارجگذاری ومیراثداری جمعی ازمیراث فرهنگی وتاریخی اقدامی ضروری برای زدودن یکی ازآثار شوم فرهنگی استعمارگران باید محسوب شود.% > ی.کج

دیدگاه‌ و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.

انتشار از:

کیانوش توکلی

فیسبوک - تلگرامفیسبوک - تلگرامصفحه شما

افزودن دیدگاه جدید

لطفا در صورتیکه درباره مقاله‌ای نظر می‌دهید، عنوان مقاله را در اینجا تایپ کنید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.

لطفا نظر خودتان را فقط یک بار بفرستید. کامنتهای تکراری بطور اتوماتیک حذف می شوند و امکان انتشار آنها وجود ندارد.

CAPTCHA
لطفا حروف را با خط فارسی و بدون فاصله وارد کنید CAPTCHA ی تصویری
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید.