ترامپ در پاسخ به روحانی: ممکن است تهدیدها برگردند و شما را بگزند

رئیس جمهوری آمریکا در مطلبی در توییتر خود به این اظهارات پاسخ داده است. آقای ترامپ نوشته است: "ایران همین حالا هشدار جدیدی را صادر کرده است." وی افزوده است: "روحانی می‌گوید اگر توافق جدید هسته‌ای نباشد، آنها اورانیوم را تا 'هر میزانی که بخواهیم ' غنی سازی می‌کنند. ایران، مراقب تهدید کردن‌ها‌ باشید. ممکن است تهدیدها برگردند و شما را آن طور بگزند که تا کنون کسی گَزیده نشده باشد!"

طبق برجام، ایران تنها مجاز به غنی‌سازی اورانیوم تا خلوص ٣.٦٧ درصد و ذخیره‌سازی این نوع اورانیوم تا سقف سیصد کیلوگرم است. پیش از توافق هسته‌ای، دولت محمود احمدی نژاد در واکنش به سختگیری‌های بین‌المللی علیه برنامه اتمی جمهوری اسلامی، دستور غنی‌سازی تا خلوص ٢٠ درصد و ذخیره کردن آن را داد اما در پی برجام، این فعالیت متوقف شد. ادامه غنی‌سازی برای افزایش خلوص می‌تواند به تولید اورانیوم با خلوص لازم برای کاربرد در ساخت بمب اتمی منجر شود.

آقای روحانی تا شانزدهم تیرماه به کشورهای باقی‌مانده در برجام فرصت داده است تا عواقب اقتصادی خروج آمریکا از برجام را جبران کرده و با تحریم‌های ایالات متحده، به خصوص در زمینه تحریم نفتی و بانکی به طور موثر مقابله کنند. در غیر اینصورت، ایران نیز "همکاری" خود در برجام را کاهش خواهد داد. او همچنین گفت: "از ۱۶ تیر اگر طرف‌های مقابل به تمامی تعهدات خود طبق زمان‌بندی عمل نکنند، رآکتور اراک به شرایط سابق یعنی شرایطی که آنها ادعا می‌کردند خطرناک بوده و می‌تواند پلوتونیوم تولید کند، بازخواهد گشت؛ مگر اینکه در مورد رآکتور اراک آنها به تمامی تعهدات خود عمل کنند."

حق نشر عکسTWITTER.COMImage captionترامپ در توییتر به "تهدید" روحانی پاسخ داده است

اوایل این هفته نیز تایید شد که جمهوری اسلامی به تهدید قبلی خود عمل کرده و به خاطر برآورده نشدن خواسته‌هایش در چارچوب برجام، محدودیت ذخیره‌سازی اورانیوم را نادیده گرفته است.

اگرچه مقامات جمهوری اسلامی تاکید دارند که اقداماتی که انجام داده یا در نظر دارند انجام دهند در چارچوب توافق هسته‌ای مجاز است و به معنی نقض تعهداتشان نیست، تخطی از محدودیت ذخیره‌سازی اورانیوم و اظهارات روز گذشته حسن روحانی ابراز نگرانی و هشدار کشورهای باقی‌مانده در برجام، به خصوص کشورهای غربی را در پی داشته است. این کشورها از ایران خواسته‌اند که به تعهدات خود پایبند بماند.

در صورتیکه جمهوری اسلامی به آنچه که مقامات حکومتی "کاهش همکاری با برجام" خوانده‌اند ادامه دهد، این احتمال وجود دارد که کشورهای باقی مانده در این توافق آن را به منزله تخطی جدی ایران از تعهداتش محسوب کرده و براساس این توافق، موضوع را در نهایت به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهند.

حق نشر عکسEPAImage captionروحانی گفته است که غنی سازی به هر میزانی که لازم باشد انجام خواهد شد

در ژوئیه سال ٢٠١٥ و پس از چندین ماه مذاکره بین نمایندگان جمهوری اسلامی با نمایندگان پنج قدرت جهانی - آمریکا، بریتانیا، چین، روسیه و فرانسه - و آلمان با نظارت و مشارکت اتحادیه اروپا، طرف‌های مذاکره بر سر یک رشته تعهدات به توافق رسیدند. این توافق هرگز به صورت معاهده بین طرف‌های مذاکره امضا و تصویب نشده اما مبنای صدور قطعنامه شماره ٢٢٣١ شورای امنیت قرار گرفت.

این قطعنامه در ماه ژوئیه سال ٢٠١٥ صادر شد و در آن، ضمن تایید محتوای توافق هسته‌ای - برجام - مقرر شد که با اجرایی شدن این توافق، اجرای قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت علیه برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی متوقف گردد. این قطعنامه‌ها از جمله شامل تحریم‌های بین‌المللی تجاری و مالی علیه ایران بود.

قطعنامه ٢٢٣١ در عین حال شامل بندهای مربوط به عدم اجرای تعهدات کشورهای عضو برجام و روند و مراحل رسیدگی به آنها در شورای امنیت است. اگرچه در این بندها مشخصا به طرف خاصی اشاره نشده، اما آمده است که در نهایت، شورای امنیت می‌تواند قطعنامه‌های قبلی مربوط به فعالیت هسته‌ایران را احیا کند اما صراحتا به تبعات خروج کشورهای دیگر عضو برجام از این توافق نپرداخته است. ایران گفته است که در صورت احیای قطعنامه‌های قبلی، خود را ملزم به اجرای تعهداتش در برجام نمی‌داند.

حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionعدم همکاری ایران با برجام ممکن است باعث بازگشایی پرونده ایران در شورای امنیت و در نهایت اجرایی شدن قطعنامه‌های قبلی شود

در سال ٢٠٠٦، شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پس از صدور چند قطعنامه حاوی درخواست از جمهوری اسلامی برای توقف غنی‌سازی اورانیوم، پرونده هسته‌ای ایران را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع داد. شورای امنیت نیز پس از هشدار اولیه در قالب بیانیه رئیس شورا، در ماه ژوئیه همان سال قطعنامه شماره ١٦٩٦ شامل دستور به ایران برای توقف غنی‌سازی اورانیوم را تصویب کرد اما ایران از عمل به این قطعنامه خودداری ورزید.

این قطعنامه تحت ماده هفت منشور سازمان ملل صادر شد که به اقدام شورای امنیت برای صیانت از صلح و امنیت جهانی ارتباط دارد و به شورا حتی اجازه استفاده از اقدامات نظامی برای تحقق این منظور را می‌دهد.

با نادیده گرفتن مصوبات شورای امنیت در سال‌های بعد تعدادی قطعنامه دیگر شامل مجازات‌های مختلف از جمله قطعنامه ١٩٢٩ در مورد منع فعالیت موشکی علیه جمهوری اسلامی ایران صادر شد.

در حالیکه ایران این قطعنامه‌ها را غیرقانونی، بلااثر و بی‌نتیجه دانسته و از اجرای آن‌ها خودداری می‌کرد، مذاکرات هسته‌ای قدرت‌های جهانی با ایران نیز ادامه داشت و نشست‌های مختلفی بین نمایندگان آنها، از جمله ایالات متحده، و ایران برگزار شد. این مذاکرات نیز بدون نتیجه ماند و باعث شد تا مقامات غربی حکومت ایران را به "وقت کشی" به منظور پیشبرد برنامه تسلیحاتی اتمی متهم کنند.

در نتیجه، در کنار تحریم‌های بین‌المللی مصوب شورای امنیت، چند کشور دیگر به خصوص آمریکا و اتحادیه اروپا، یک رشته تحریم‌های سختگیرانه یکجانبه و چند جانبه اقتصادی از جمله تحریم نفتی و بانکی را هم علیه ایران به اجرا گذاشتند. اگرچه تحریم‌های بین‌المللی محدودیت‌هایی را برای جمهوری اسلامی ایجاد کرده بود، اما فشار تحریم‌های یکجانبه و چندجانبه بر اقتصاد ایران به مراتب بیشتر بود. سرانجام دور جدید مذاکرات ایران در پائیز سال ۲۰۱۳ (۱۳۹۲) آغاز شد و به توافق موسوم به برجام منجر شد.

در حال حاضر، در صورتیکه باقی‌ماندگان در برجام اقدامات ایران در "کاهش همکاری" با برجام را به منزله عدم اجرای تعهدات این کشور تلقی کنند، ممکن است آن را به شورای امنیت ارجاع دهند و روند رسیدگی به آن را در شورا به جریان اندازند. در صورت اجرایی شدن قطعنامه‌های قبلی، در میان محدودیت‌های دیگر بین‌المللی، ایران به توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم هم ملزم خواهد بود.