ابراهیم رئیسی؛ از 'لوکوموتیر' تا 'شیخ طوطی'

در صد روز گذشته خبرهای زیادی درباره سخنان ابراهیم رئیسی بارها در رسانه ها منتشر شده است. او پس از اعلام پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری در ۳۱ خردادماه مقابل رسانه‌های داخلی و خارجی حاضر شد اما از ‌۱۰۰ روزی که از ورودش به پاستور می‌گذرد، با رسانه ها مصاحبه مطبوعاتی نداشته و آنچه از او منتشر شده بیشتر در سخنرانی‌های عمومی و اداری، جلسات هیات دولت و سفرهای استانی بوده و بطور مشخص به صورت یکطرفه حرف‌های او از تلویزیون دولتی ایران پخش شده است. البته او دو مرتبه در شهریورماه و مهرماه با تلویزیون دولتی ایران گفت‌وگوی اختصاصی داشته‌است.

در این مدت دو تصویر متفاوت از ابراهیم رئیسی در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی مننتشر شده، تصویری شسته و رفته از رئیس جمهور جدید ایران که از طرف رسانه‌های دولتی ارایه می‌شود و دیگری رئیس جمهوری است که کلمات را درست تلفظ نمی‌کند، جملات نامفهوم می‌گوید و در شبکه‌های اجتماعی سطح دانش علمی و آگاهی او مورد سوال قرار می‌دهند.

دوربین‌های بی‌رحم

سیاستمداران در مقابل دوربین‌های خبری به اصطلاح کم "گاف" نمی‌دهند. مربوط به این کشور و آن کشور نیست اما گاهی شمار اشتباهات و خطاهای یک فرد از میزان معمول فراتر می‌رود و حساسیت رسانه‌ها و مردم به اشتباهات او بیشتر از گذشته می‌شود.

به نظر می‌رسد رهبران و سیاستمداران جدید بیشتر از گذشته اشتباهات کلامی و گفتاری دارند شاید بخاطر پایین آمدن پختگی سیاسی یا دانش آنها باشد یا شاید هم با انقلابی که در رسانه‌های دیجیتالی و شبکه‌های اجتماعی صورت گرفته این خطاها بیشتر از گذشته بازنشر می‌شود و عالم و آدم در کمتر از چند ساعت از اشتباه گفتاری و کلامی یا رفتاری سیاست‌مداری مطلع می‌شوند و دستمایه جوک و طنز می‌شود.

ابراهیم رئیسی در ۱۰۰ روزی که سکاندار قوه مجریه شده از جمله روسای جمهوری است که اشتباهات کلامی و گفتاری او در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شده است. اشتباهات گفتاری او در حالی تکرار می‌شودکه وب سایت شخصی آقای رئیسی و بعضی از رسانه‌های نزدیک به حکومت او را پیوسته با القاب "دکتر" و آیت‌الله" و گاهی "آیت‌الله دکتر" خطاب می‌کنند و بطور طبیعی این درجه‌های علمی به این معنی است که فرد از تسلط کافی به زبان، نوشتار و ادبیات برخوردار است.

کلمات و جملات دردسرساز

گاهی کلمات در دهان به اصطلاح جفت و جور نمی‌شود و زبان نمی‌چرخد و این مساله برای همه اتفاق می‌افتد و گاهی ساده‌ترین واژه‌ها به سختی ادا می‌شود و گاهی کلمه خارجی است و فرد نشنیده یا تلفظ درست آن را نمی‌داند مثل نماینده مجلسی که می‌خواست موزه "لوور" پاریس را بخواند اما بعد از ده بار تکرار سرانجام آن را درست تلفظ نکرد، گاهی کسی می‌خواهد دانش انگلیسی‌اش را به رخ بکشد مثل نماینده‌ مجلس که کلمات ساده "هرزمان و هرکجا" را به زبان انگلیسی غلط تلفظ کرد.

ابراهیم رئیسی کلمات زیادی را در زمان تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری و بعد از آن به غلط خوانده مانند لِکنت (لُکنت)، لکوموتیر (لوکوموتیو)، گاماباتا (مگابایت)، پرپکانی (پروپاگاندا)، آمگوزمان (آمبودزمان) شیخ طوطی (شیخ رمضان البوطی) و...

جملات عجیب و غریب ابراهیم رئیسی از زمان تبلیغات انتخاباتی‌ و پس از آن نیز کم نیست. او در اول تیرماه امسال در نخستین سخنرانی پس از پیروزی در انتخابات در جمع هواداران‌اش درمشهد گفت: " آنچه از واکسن‌هایی که تولید داخلی است ضرورت داشت تولید خارجی، سریع، فوری، انقلابی، مردم احساس آرامش کنند".

ماه گذشته پیش از سفربه تاجیکستان برای شرکت در اجلاس شانگ‌های گفت "آسیا، جایگاهی است که مدنیت منطقه آسیا در جای‌جای این منطقه قابل بحث و مذاکره است".

او در همین اجلاس از روی متنی که می‌خواند نیز اشتباه داشت و در بخشی از سخنانش درباره اهمیت آسیا گفت " دو ابتکار اوراسیایی و جاده ... کمربند.... می‌تواند تحقق عینی بخشی از این رویکرد باشد".

رئیس جمهور ایران در سفر به استان اردبیل در اول آبانماه، در بیان مفاخر این استان از دو فرد نام برد که در واقع یک نفر بودند و گفته بود "اردبیل مفاخر بسیاری دارد، ما در زمان خود نه محقق اردبیلی را درک کردیم و نه مقدس اردبیلی را". او در جلسه شورای اداری همین استان نیز جمله نادرستی بیان کرد و گفت "آقایونِ بانک‌ها، من هم به بانک‌های محترم استان می‌گم هم به سراسر کشور. به هیچ عنوان نباید هیچ بانکی که بانک می‌خواد تملک بکنه موجب تعطیلی بانک بشه".

خبرگزاری فارس که نزدیک به حکومت است در دوم آبان‌ماه در واکنش به خطای آقای رئیسی، با اشاره به القاب متفاوت مقدس اردبیلی، آن را " بسیارطبیعی" دانست ونوشت "بنا نیست که او بدون خطا باشد".

در نخستین سخنرانی آقای رئیسی در سازمان ملل که ۳۰ شهریورماه بصورت مجازی در آن شرکت داشت. روح‌الله انصاری فعال رسانه در تحلیل ویدئو سخنرانی آقای رئیسی در توییتر نوشته بود آقای رئیسی در یک سخنرانی ۱۵ دقیقه و ۳۳ ثانیه‌ای نمی‌تواند متن از پیش تهیه شده را هم بدون تپق بخواند. در این سخنرانی، ۶۸ کات دوربین زده شده که حداقل ۳۴ کات آن به خاطر ادیت کردن تپق‌های آقای رئیسی است.

واکنش رسانه‌ها و نمایندگان مجلس

محمود احمدی بیغش عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس در سه‌شنبه ۱۱ آبان ماه، در نطق میان دستور از ضعف شدید در ادبیات گفتمانی آقای رئیسی انتقاد کرد و گفت "این ایراد به هیچ وجه قابل توجیه نبوده و ... زیبنده کشور نیست" و از او خواست هرچه زودتر نسبت به اصلاح این روند اقدام نماید"..

روزنامه اعتماد در سوم آبان‌ماه در یادداشتی با عنوان " پس لرزه اشتباهات لفظی ابراهیم رئیسی" می‌نویسد اشتباهات آقای رئیسی در سفر به تاجیکستان "فاحش" بود و ضرورت تمرین و حتی شبیه‌سازی اجلاس و تجزیه و تحلیل آنها را یادآوری می‌کند.

این روزنامه در نمونه دیگر به مراسم استقبال از او در فرودگاه شیراز اشاره دارد که وقتی دختربچه‌ای پس از معرفی خود متنی را خواند، آقای رئیسی دوباره نام دختر بچه را می‌پرسد و نتیجه می‌گیرد "تکرار سوتی اعتماد به نفس رئیس جمهور را از بین می‌برد" و امکان تکرار آن را بیشتر می‌کند.

سایت "وقایع روز" در پنجم آبانماه در یادداشتی با عنوان "اشتباهات کلامی دکتر سید ابراهیم رئیسی و انحراف مسیر نقد" می‌نویسد سخنور بودن رئیس جمهور یک "الزام" است و رئیس جمهور باید سطحی از سخنوری داشته باشد و روسای جمهور ایران از چنین حدی برخوردار بوده‌اند اما " ابراهیم رئیسی سخنور نیست. دایره واژگانش کم است. گاهی در تلفظ الفاظ اشتباه می‌کند و کلمات را می‌خورد" و نتیجه می‌گیرد دست به دست شدن این اشتباهات "عامه پسند" مسیر نقد دولت را می بندد.

از عبای خاتمی تا رئیسی

سیاستمداران مثل سلبریتی‌های هنری و ورزشی‌اند.کلمات را هدفمند و سنجیده انتخاب می‌کنند، معمولا لباس شیک و مرتب می‌پوشند، گاهی بوتاکس تزریق می‌کنند تا جوانتر دیده شوند،رژیم لاغری می‌گیرند، روی حرکات بدن و دست‌شان کار می‌کنند و تلاش می‌کنند چهره مردم پسندی از خودشان به نمایش بگذارند.

در این میان رسانه‌ها گاهی بیش از آنکه به گفته‌ها توجه کنند به خوش پوشی و عبای محمد خاتمی توجه می‌کردند، گاهی به عبای حسن روحانی گیر می‌دادند که پارچه‌اش ایتالیایی است یا به تغییر چهره محمود احمدی‌نژاد و کت و شلوارش توجه داشتند چنانکه در اواخر سال ۱۳۹۲ ماجرای بوتاکس او شایع شده بود که داماد آقای احمدی‌نژاد ماجرا را تکذیب کرد اما ابوالحسن فقیه، یکی از نزدیکان آقای احمدی‌نژاد که رئیس سازمان بهزیستی بود در گفت‌وگو با "تماشاگران‌امروز" تأیید کرده بود که او تغییراتی در صورتش داده بود.در کنار شکل ظاهری روسای جمهور که معمولا تغییر می‌کند،زبان و گفتار آنها نیز تغییر می‌کند و تلاش دارند که ادبیات و لحن‌شان را متناسب با مقام و جایگاه‌شان ارتقا بدهند. شاید این تجربه در مورد آقای رئیسی هم تکرار شود.

در زمانی که او به تولیت آستان قدس رضوی منصوب شده بود تلاش‌ها براین بود که سوابق قضایی او کمرنگ شود از این رو تصاویری که از او منتشر می‌شد با عبا و عمامه مشکی و شال سبز رنگ بود تا چهره مذهبی و معنوی از او ترسیم شود و این روند با "آیت‌الله" خواندن او در مسند ریاست قوه قضاییه تقویت شد اما گفتار او همچنان پاشنه‌آشیل او است و شاید حضور کمتر او در گفت‌وگو با رسانه‌ها یکی از همین راههای کنترل خطاهای گفتاری رئیس جمهور باشد. با این وجود علاقه آقای رئیسی برای حضور در مکان‌های عمومی و مواجه شدن با شرایط مختلف، درصد خطاهای او را همچنان بالا نگه می‌دارد.