ادامه:
مانند: xumar göz-dən yaş gəlır خمار گؤز-دن یاش گلیر: از چشم خمار اشک میاید
pəncərə-dən daş ləlir پنجره-دن داش گلیر: از پنجره سنگ میاد
1خمار- 2 گؤز دن-3 یاش -4 گلیر
1خمار-2 از چشم -3اشک-4میاید
خمار نسبت به چشم و چشم نسبت به اشک به ترتیب از جز به کل قرار گرفته اند. این ترتیب میتواند کمی عوض شود:
یاش خمار گؤز دن گلیر. اشک از چشم خمار میاید. یا سنگ از پنجره میاید.
در جملات سومری هم مانند این ترتیبات و اندکی تغییر وجود دارد: اما اساسا مثل جملات ترکی با فاعل-مفعول-فعل S-O-V
ردیف میشوند. مگر اینکه « تکیه» ی خاصی، روی کلمه ای وجود داشته باشد و ترتیب تغییر کند.
aşak-da -gal جمله سومری. ترکی ekin geniş´dir مزرعه گسترده و بزرگ است - دور. فعل در آخر قرار گرفته است.
منبع:01 Hübner & Reizammer „Inim Kiengi 2-2, Sumerisch in Wort und Schrift“
Marktredwitz-1987 s. 74-75
Nanna´ya Urnammu evini tikibdi´برای ناننا ، او رامو ، خانه اش را ساختته است.
e-a(k) en-ki, ke temenmu-si-ge بنای خانه را انکی گذاشت. ( ص. 146 ب.کری- سومریان)
ev´in en-ki temelini goydu
مفعول خانه پیش از فاعل آمده.
ama Ba-u
e Sil-bu-bu-ta
Gu-de-a
nam-ti mu-na-si
ص 142 .F. Delitzsch
-----------------
ترکی
ana Bu-a
(ev-də, (Sil-bu-bu ev-in-də
Gu-de-a ya
dirilik yaratdi
1-عناصر فرعی- 2-عناصر اصلی
مادر Ba-u در معبد Sil-bu-bu برای Gu-de-a زندگی بخشید
نگاه دو زبان به ضمایر:
تلفظ برخی حروف:
ğ= ng=نگ
z= ts=تس
ma-e=ğe =me من mən
ze =تو sən
ene= ane = او o
an-ene =en-ene = آنها onlar
Csöke, Sandor „The Sumerien and Ural-Altaik elements in the Old Slavic Language” München-1979, s. 36-38
این نزدیکی و مانندگی کم و بیش در قسمتهای دیگر دستور زبان نیز وجود دارد.
این نزدیکی ها و گاها یگانگی ها بعد از پنج شش هزاره اهمیت ویژه دارد.
add-am پدرام
atam در ترکی
e-mu خانه ام
ev-im درترکی
add-ani پدرش
ata -ni= atasi در ترکی
En-lil-la به طرف انلیل
En-li-lə در ترکی
فعل هستن و بودن
en= بودن- هستن - وجود داشتن var olmaq
en که in نیز نوشته و خوانده میشود : هستم - هستی- هست : var-am
eş هستید var- sız
ena , یا en هستندvar-dı-lar
am وan هستند
Delitzsch ص 93
وقتی از زاویه ی نگاه دو زبان به فنومنها می نگریم یگانگی آنها شگفت انگیز است. علت مسئله پیوند ریشه ای دو زبان است.
22.
/ d \ utu kur-kur-ra di-bi-še 3 kud- / de 3 \
(منبع EPSD = Die Pennsylvania sumerischen Wörterbuch)
Utu who decrees judgments for all countries
Utu اسم
kur:
mountain, land
di=law قانون
kud :
kəsmək= to cut = qit-maq قطع کردن - بریدن .
kud [CUT] wr. kud; gur5 "to break off, deduct; to separate, cut off; to cut; to incise; to decide; to make clear" Akk. harāşu; napādu; parāsu; harāşu; parāsu; harāşu
معنی جمله:
(Utu yer-yer qanun kəsdi(qitdi
اوتو به همه سرزمین ها قانون وضع کرد.
32.
igi]-ni kur-ra bi2-in-la2]
gözün dağ-a saldi منظور
He has lifted his gaze over the mountains
o baxışın çölə dağlara saldı
معنی جمله:
او چشم به کوهستان دوخت. نگاه خود را متمرکز کوهستان و سرزمین کرد.
igi = گوُز eye چشم
kur سرزمین- کوهستان -کوه
la = آسماق-تاخماق = to hang آویزان شدن-کردن -نگاه انداختن و دوختن - باخیش تیکمک-گؤز سالماق- نظاره کردن.
bi2-in-la2 = نظاره کردن . چشم دوختن به اطراف -یا با نگاه خود اطراف را تحت تسلط در آوردن.
منبع EPSD
زاویه نگاه به پدیده ها قابل اندیشه است.