میزگرد در برلین: بررسی ریشه‌های بحران کنونی خاورمیانه

روز شنبه ۱۸ اکتبر (۲۶ مهر) میزگردی با عنوان "بحران، تضادها و درگیری‌ها در منطقه خاورمیانه" در شهر برلین برگزار شد. اتحاد جمهوری‌خواهان ایران در برلین و سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت) شاخه برلین، برگزارکنندگان این برنامه، از پروفسور محسن مسرت، استاد علوم سیاسی دانشگاه اوزنابروک آلمان و دکتر عصام حداد عضو جبهه دموکراتیک برای آزادی فلسطین برای شرکت در این میزگرد دعوت کرده بودند.

این برنامه به زبان آلمانی برگزار شد و شمار زیادی مخاطب آلمانی در آن حضور داشتند. فرهاد فرجاد گرداننده این جلسه بود.

در ابتدای این میزگرد، عصام حداد به توضیح موقعیت کنونی منطقه خاورمیانه و درگیری‌های جاری پرداخت. وی بیش از همه بحران کنونی خاورمیانه را جدال بین هلال شیعه به رهبری ایران و هلال سنی به رهبری عربستان دانست. به گفته او ایران، سوریه، حزب‌الله لبنان و شیعیان یمن بازیگران اصلی هلال شیعی و ترکیه و عربستان نقش‌آفرینان هلال سنی در منطقه هستند.

حداد نقش ترکیه در دفاع از کوبانی را مورد انتقاد قرار داد و تصریح کرد تا زمانی که مشکل حکومت بشار اسد در سوریه برای ترکیه حل نشود، اردوغان در جنگ با داعش در کنار کردها قرار نخواهد گرفت.

عصام الحداد عضو جبهه دموکراتیک برای آزادی فلسطین

وی درباره سیاست ترکیه در مقابله با "دولت اسلامی" اظهار داشت که پس از پیروزی اخوان‌المسلمین در مصر، سودای تشکیل حکومتی نزدیک به خط فکری اخوان در سوریه در ذهن اردوغان تشدید شد و به همین دلیل او دوستی دیرین خود با اسد را کنار گذاشت و به فکر سقوط حکومت او افتاد.

به نظر عصام حداد، ترکیه با سقوط اسد به دنبال برقراری هژمونی خود در سوریه است در حالی که به گفته وی شکست اخوان‌المسلمین در مصر، رویاهای اردوغان را بر باد داده است.

این فعال سیاسی فلسطینی، درباره نقش اسرائیل در بحران کنونی خاورمیانه به این نکته اشاره کرد که بلافاصله پس از جنگ اسرائیل در غزه، جنگ کنونی آغاز شد و این را برای اسرائیل بد ندانست. وی همچنین اظهار داشت که اسرائیل تمایل زیادی به سقوط اسد و نیز قدرت گرفتن کردها البته به رهبری بارزانی دارد و به همین دلیل در مقابل "دولت اسلامی" فعلا سکوت کرده است.

«این جنگ از سال ۲۰۰۶ آغاز شده است»

پروفسور محسن مسرت سخنانش را با چگونگی شکل‌گیری گروه‌های تندرو در خاورمیانه آغاز کرد. به عقیده او جنگ میان شیعه و سنی در خاورمیانه از اواخر سال ۲۰۰۶ و دوران زمامداری جورج بوش در آمریکا آغاز شد. وی به سخنان بوش در آن زمان اشاره کرد که معتقد به ظهور یک کمربند شیعی در خاورمیانه به رهبری جمهوری اسلامی ایران بود، در واکنش به عربستان سعودی که می‌خواست کمربندی سنی در این منطقه برای مقابله با ایران به وجود آورد.

بیشتر بخوانید: مجموعه مطالب درباره کوبانی

به نظر دکتر مسرت، عربستان از اواخر سال ۲۰۰۶ به تقویت مالی و نظامی گروه‌های سنی در منطقه شروع کرد. وی همچنین به نظریه برژینسکی اشاره کرد که معتقد به تقویت هژمونی آمریکا در منطقه خاورمیانه در برابر قدرت‌گیری روسیه است و اظهار داشت که نومحافظه‌کاران آمریکایی و پیش از همه دولت جورج بوش، این تئوری برژینسکی را به مرحله عمل درآوردند.

پروفسور محسن مسرت، استاد علوم سیاسی دانشگاه اوزنابروک

محسن مسرت از این مقدمه چنین نتیجه‌گیری کرد که شکل‌گیری گروه‌های تندروی سنی در خاورمیانه نتیجه سیاست‌های آمریکا و به طور مشخص دولت جورج بوش و نیز حمایت‌های مالی عربستان سعودی است. وی "دولت اسلامی" را بخشی از بدنه مالی و فکری عربستان سعودی دانست.

مسرت سیاست کنونی ایران در مقابله با "دولت اسلامی" را نقد کرده و آن را منفعلانه خواند و گفت: «شخصا از سیاست ایران در بحران کنونی خاورمیانه انتقاد می‌کنم. ایران تنها منتظر مانده و هیچ اقدامی به عنوان مثال در کوبانی انجام نمی‌دهد و این به نظر من شرم‌آور است».

وی سیاست ترکیه در مقابله با "دولت اسلامی" را متاثر از سیاست کلی خارجی این کشور دانست که به نظر او "استراتژی بدون چالش با همسایگان" است. مسرت اظهار داشت که ترکیه از موقعیت خطیر کنونی کوبانی برای پیشبرد سیاست خارجی "متحجرانه و احمقانه" خود سوءاستفاده می‌کند. وی اما تاکید کرد که ترکیه از به کارگیری این سیاست زیان خواهد دید چرا که "هیچ نقشه درازمدتی ندارد و سیاست کنونی‌اش اصلا واقع‌بینانه نیست". به نظر او شرایط کنونی در کوبانی یک موقعیت و فرصت برای ترکیه بود که آن را تا کنون از دست داده است.

این برنامه با پرسش و پاسخ بین مخاطبان و سخنرانان پایان گرفت.