من به جزئیات نمیپپردازم. ولی «روشنفکر»، صرف نظر از ترکیب آن که بسیار مغشوش کننده معنای «اندیشیدن» است، به کسی میگویند که در باره موضوعی با مغز خودش اندیشیده باشد و سپس از نتایج اندیشیدن خودش به پاسخی روشن در باره پرسش لازم دست یافته باشد و متعاقبش در کلام و استدلال متّقن خودش با دیگران سخن بگوید. در حقیقت، روشنفکری و روشنگری؛ یعنی سوختن در هیزم تفکّرات و ایده های شخصی که محصول آن میتواند دیگران را به شعله ور کردن تفکّرات و ایده های خودشان بیانگیزاند. بیرون از این دامنه، ادّعای روشنفکری و روشنگری کردن؛ یعنی حرف مفت زدن و باد آسیاب کردن است. با در غلتیدن و شبانه روز شنا کردن در دیگ مذاب نصوص مذاهب و ایدئولوژیها و مرام و مسلکها و نظریّه های اساتید باختری، هیچکس روشنفکر نمیشود و روشنگر مسئله ای نیز نخواهد شد.
فرض کنید کسانی بخواهند در باره موضوعات وطنی با اشخاص مدّعو گفت و شنودی داشته باشند. آنگاه باید برای نمونه، این موضوع را طرح کنند: «حکومت و دولت». سپس از حضرات مدّعو بخواهند که تعریف فردی خودشان را از این دو مفهوم ارائه دهند و آنگاه هر کدام از چشم انداز خودشان در باره «حکومت و دولت حاکم بر ایران» موضعگیری سنجشی کنند تا مردم بفهمند که آیا آنچه به نام «حکومت و دولت اسلامی» بر ایران و مردم، حاکمیّت اقتلویی دارد، اصلا و ابدا سر سوزنی با ایده «حکومت و دولت» همسویی و همخوانی دارد یا اینکه فقط حکومت مطلق غارتگرترین جنایتکاران الهی بر سرنوشت مردم است.
تمام اینگونه جرّ و بحثهایی که در شبکه های اجتماعی تا کنون اجرا شده اند و همچنان میشوند، فقط تا امروز کارشان و هدفشان «کتمان کردن موضوعات حاد ایران و استتار جنایتهای زمامداران وقت» است و کسانی نیز که به عنوان مدّعو حضور داشته اند، لام تا کام از موضوعات و معضلات جامعه و مردم ایران، خردلی سررشته و شناخت و آگاهی ندارند؛ بلکه فقط به تکرار و بازخوری و دفاع از چیزهایی میپردازند که پشیزی ارزش ندارند و اصلا و ابدا از محصول «تفکّرات و کنکاویها و تامّلات فردی» خودشان نیست. بنابر این، اینگونه معرکه گیریها راه به هیچ دهکوره متروکه نیز نمیبرند؛ سوای اغتشاش ایجاد کردن در ذهنیّت مردم برای دوام و استقرار ابدی حاکمان بی لیاقت فعلی.
کسانی که نمیتوانند به تن خویش در باره «موضوعیات و مقولات» بیندیشند و به زبان خودشان با استدلالی متّقن به سخن درآیند، صدها سال نیز اگر بنشینند و خودشان را در پس کلمات و مفاهیم دهن پُرکن و اصطلاحات برخاسته از مسائل و معضلات کشورهای باختری پنهان کنند، آخر و عاقبت کلکل کردنهایشان هیچ چیز دیگری نیست سوای باد هوا را آسیاب کردن و خود را و دیگران را مدام فریب دادن. انسانی که نمیتواند یک تعریف گویا و سلیس و روشنی را از دو مفهوم «حکومت و دولت» با استدلالی منطقی بر زبان و قلم براند و سپس از خاستگاه تعریف به سنجشگری واقعیّت حاکم بر جامعه تلاش انتقادی و سر راست و دلاورانه کند، آن انسان، یک تبهکار است؛ ولو استاد دانشگاه باشد با صدها اتیکت و تیتل مدالی.
شاد زیید و دیر زیید!
فرامرز حیدریان