دستکاری' بودجه ۱۴۰۰ ایران؛ بودجه نظامی در مجلس یک‌ونیم برابر شد

ررسی‌های بی‌بی‌سی فارسی نشان می‌دهد که مجلس ایران در جریان تصویب لایحه بودجه سال ۱۴۰۰، بودجه جاری درنظرگرفته‌شده برای نیروهای مسلح را تقریباً یک‌ونیم برابر کرده و از ۱۶۱ هزار میلیارد تومان به ۲۳۳ هزار میلیارد تومان افزایش داده است.

پیش‌تر هم گزارش‌هایی درباره "دستکاری چند هزار میلیارد تومانی" کمیسیون تلفیق مجلس در بودجه امسال منتشر شده بود؛ گزارش‌هایی که نشان می‌داد مجلس بودجه خودش و بسیاری از نهادها و دستگاه‌های زیر نظر رهبر ایران از جمله صداوسیما، قوه قضائیه و سازمان تبلیغات اسلامی را بالا برده است.

از بررسی اعداد و ارقام مصوب مجلس این طور برمی‌آید که تغییرات در بودجه نظامی بسیار گسترده‌تر از آن چیزی است که قبلاً منتشر شده بود و می‌تواند به جنجال‌ها پیرامون بودجه سال ۱۴۰۰ دامن بزند.

"ادای دین" مجلس به نظامیان

دولت ایران در لایحه اولیه بودجه سال ۱۴۰۰ روی هم ۱۳۴ ردیف مختلف برای هزینه‌های جاری وزارت دفاع و نیروهای مسلح در نظر گرفته بود.

پس از رد لایحه در مجلس، دولت لایحه را با اصلاحاتی دوباره به مجلس فرستاد و پس از تغییرات قابل توجهی، قانون بودجه ۱۴۰۰ در آخرین روزهای اسفندماه به تصویب نهایی رسید.

ولی اواخر فروردین، تقریباً یک ماه پس از تصویب بودجه بود که محمدباقر قالیباف رئیس مجلس در نامه‌ای صد صفحه‌ای، ریز تغییرات مصوب مجلس در لایحه بودجه را به دولت ابلاغ کرد.

با بررسی این تغییرات، مشخص می‌شود که تعداد ردیف‌های بودجه نهادهای نظامی و انتظامی از ۱۳۴ ردیف در لایحه اولیه به ۱۵۱ ردیف افزایش یافته است.

از این ۱۵۱ ردیف، ۱۷ ردیف بعداً اضافه شده، اعتبار ۱۰۶ ردیف مختلف افزایش پیدا کرده، مبلغ یک ردیف (مربوط به تأمین اجتماعی نیروهای مسلح) کاهش پیدا کرده و ۲۷ ردیف دیگر هم بدون تغییر مانده است.

در مجموع دولت ایران در لایحه اولیه بودجه سال ۱۴۰۰ روی هم ۱۶۶ هزار میلیارد تومان برای هزینه‌های جاری وزارت دفاع و نیروهای مسلح در نظر گرفته بود که این رقم ۲۱ درصد نسبت به قانون بودجه ۱۳۹۹ و ۱۱۱ درصد نسبت به هزینه این نهادها در سال ۱۳۹۸ افزایش داشت.

در پی مخالفت نمایندگان با کلیات لایحه بودجه و اصلاحاتی که دولت در آن اعمل کرد، مجموع اعتبارات نهادهای نظامی و انتظامی از ۱۶۶ به ۱۸۹ هزار میلیارد تومان رسید.

ولی ابلاغیه مجلس به دولت درباره قانون بودجه نشان می‌دهد که مجلس باز هم این بودجه را بالاتر برده و روی هم به ۲۳۳ هزار میلیارد تومان رسانده که ۴۵ درصد بیشتر از لایحه اولیه بودجه ۱۴۰۰ و ۷۵ درصد بالاتر از بودجه سال ۱۳۹۹ این نهادهاست.

بخشی از این افزایش‌ها ناشی از اضافه کردن مبالغی بود که در بخش‌های دیگر بودجه برای نهادهای نظامی در نظر گرفته شده بود؛ از جمله ۲۰۰ میلیون یورو (حدود پنج هزار میلیارد تومان) که قرار است برای تقویت بنیه دفاعی نیروهای مسلح از صندوق توسعه ملی برداشت شود.

در مقایسه، ۲۹۵ ردیف مختلف بودجه‌ای که برای وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی در نظر گرفته شده، روی هم از ۱۲۵ هزار و هشتصد میلیارد تومان در لایحه اولیه به ۱۲۷ هزار و پانصد میلیارد تومان در مصوبه نهایی رسیده است. به عبارت دیگر این بودجه تنها یک و سه دهم درصد در فرآیند تصویب آن بالا رفته است.

علی مزروعی، نایب‌رئیس کمیسیون برنامه و بودجه در مجلس ششم با اشاره به ارتباط نزدیک نمایندگان فعلی مجلس ایران با نهادهای نظامی و انتظامی، معتقد است آن‌ها تلاش کرده‌اند 'دینشان را به این نهادها ادا کنند.'

به گفته آقای مزروعی "اگر به ترکیب مجلس فعلی نگاه کنید، می‌بینید که نظامی‌ها در آن حضور فعالی دارند و غیرنظامیانشان هم تقریباً به نظامی‌ها می‌مانند. یعنی یک اکثریت غالبی در مجلس فعلی نظامی-انتظامی-امنیتی فکر می‌کنند و طبعاً هوای رفقای خودشان را داشته‌اند."

بودجه سپاه پاسداران چه تغییری کرد؟

بین بخش‌های مختلف نیروهای نظامی و انتظامی، سپاه پاسداران و بسیج از افزایش بودجه بیشتری هم بهره‌مند شده‌اند.

دولت در لایحه اولیه‌اش ۵۵ هزار میلیارد تومان برای هزینه‌های جاری سپاه پاسداران و زیرمجموعه‌هایش در نظر گرفته بود. این مبلغ در مجلس ۶۲ درصد افزایش یافت و به ۸۹ هزار میلیارد تومان رسید.

این رقم، تقریباً دو برابر بودجه سال ۱۳۹۹ این نهاد و بیش از چهار و نیم برابر هزینه‌های سپاه پاسداران و زیرمجموعه‌هایش در سال ۱۳۹۸ است.

با در نظر گرفتن اثر تورم و با فرض تورم ۳۹ درصدی در سال ۱۴۰۰ (طبق تازه‌ترین گزارش صندوق بین‌المللی پول) باز هم مشخص می‌شود که ارزش بودجه سپاه پاسداران عملاً ظرف دو سال، ۱۴۴ درصد بالا رفته و به عبارت دیگر دو و نیم برابر شده است.

چه کسی بودجه ۱۴۰۰ را "دستکاری" کرد؟

پس از انتشار جزئیات تغییرات بودجه، عده قابل توجهی از نمایندگان مجلس، کمیسیون تلفیق و شخص الیاس نادران، رئیس این کمیسیون را به دست بردن گسترده در جداول بودجه متهم کردند.

صد نفر از نمایندگان در نامه‌ای به محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس نوشتند تغییرات جداول بودجه 'توسط رئیس، یکی دو نفر از اعضای کمیسیون و دوستانی از بیرون مجلس و بدون اطلاع حتی اعضای کمیسیون تلفیق صورت گرفته است.'

این نمایندگان در نامه‌شان به رئیس مجلس هشدار دادند "مطمئن باشید طی سه سال آینده کسب کرسی در کمیسیون تلفیق بودجه و به دست آوردن ریاست آن به یک رانت بزرگ تبدیل [...] خواهد شد."

ولی رحیم زارع، سخنگوی کمیسیون تلفیق اتهام دستکاری در بودجه را رد کرد و گفت این کمیسیون بودجه جاری و اعتبارات هزینه‌ای دستگاه‌ها را "حتی یک ریال" هم تغییر نداده است.

آقای زارع گفت" "تغییراتی بر اساس درخواست نمایندگان بوده است. اگر پیشنهاد‌هایی در بودجه، چه در تبصره‌ها و چه در جداول برای بخش‌های مختلف داده شده، در خصوص بحث‌های عمرانی بوده است."

از ابلاغیه رئیس مجلس مشخص است که صدها ردیف بودجه جاری دستگاه‌های مختلف اجرایی تغییر کرده است؛ چیزی که به گفته علی مزروعی غیرعادی است: 'میزان تغییراتی که هر ساله در لایحه بودجه در مجلس داده می‌شد، معمولاً بین سه تا پنج درصد بود.‌ آن‌چه که حالا اتفاق افتاده، با روند معمول چندان انطباقی ندارد.