صادق ملکی در یادداشتی برای

آنکارا یا خواب است یا خود را به خواب زده است. به همراه ترکیه همه کشورهای دارای جمعیت کرد باید بدانند که عفرین سقوط هم بکند، باز کردها برنده اند.

سقوط عفرین در نقطه نهایی، نه چاره ای برای رفع نگرانی امنیتی ترکیه و نه عامل برتری ژئوپلتیک این کشور خواهد شد. کردها و جهان امروز، کردها و جهان دیروزنیستند. سیاست های سرکوب کردها چه در داخل ترکیه چه خارج از مرزهای این کشور خود عامل پیروزی کردها خواهد بود.

قبل از بحران سازی در سوریه، کردهای این کشور نه نشانی و نه نامی از خود در سوریه داشتند. بحران در سوریه در واقع بسترساز احیای هویت انکار شده آنان شد. اگر گفته شود کردهای سوری برنده ترین عنصر بازیگر معادلات سوریه هستند، سخنی به دور از واقع نخواهد بود.

ترکیه با رؤیای نوعثمانی گرایی و در تقابل با ایران و از دید خود جبران باخت ژئوپلتیک در عراق با رویکرد سلبی سوریه و عراق را ناامن کرد و علیرغم پیش بینی داود اوغلو، بشار اسد نه تنها دو ماهه سقوط نکرد، بلکه امروز اسد مانده و داوداوغلو رفته است. کاش هزینه ترکیه و حتی منطقه در محدوده رفتن داوود اوغلو می ماند اما اردوغان همچنان ناآرام است و اخیراً دولت خود را در تداوم دولت عثمانی اعلام کرده و اظهار داشته است که مناطق عملیاتی شاخه زیتون، صد سال پیش خاک آنان بوده که با اشک چشم از دست داده اند. این نوستالوژی می تواند ترکیه را از جغرافیای امروز نیز محروم کند همان گونه که یک قرن پیش ترک های جوان را از رؤیاهای احیای امپراتوری رو به افول عثمانی محروم کرد. اظهارات اردوغان به عنوان بالاترین مقام ترکیه افشاکننده عقبه ذهنی و نگاه آنکارا به سوریه و در نگاهی کلان تر، به خاورمیانه است.

سوریه به صحنه بازیی پیچیده، چند لایه، با اهداف مختلف و با کارگردانی بازی سازان متعدد در منطقه تبدیل شده است. منافع پایدار، اتحادهای ناپایداری را در سوریه سبب شده که محاسبات معادلات چندوجهی آن، خود عامل مهم تداوم بحران و آینده مبهم شده است. صلاح مسلم، متحد دیروز آنکارا، به دشمن امروز تبدیل شده و برای سر او ترکیه جایزه تعیین کرده است. داعش و کردها رنگ و صف عوض می کنند و همچنان بیش از آن که بازی ساز باشند، بازیگر نقش های تعیین شده می شوند.

اردوغان ناجی قدس، با نابودی زیرساخت های دفاعی سوریه امنیت را به تل آویو هدیه داده است تا خاکی نه از اسراییل برای مسلمانان بلکه از مسلمانان خاک و سهمی برای خود بگیرد. اما این خیال اوست. او وارد توری شده که خود نیز نه بازی ساز بلکه بازیگر نقش کارگردانان است. امروز امریکا، روسیه، اروپا و... در گزینه انتخاب میان ترکیه یا کردها، حتماً آنکارا را انتخاب خواهند کرد، اما این انتخاب امروز بوده و تمامی ماجرا نیست. بازی با کارت کرد جدی ترین بازیی خواهد بود که موضوع فلسطین را به حاشیه برده و همه منطقه و بیش از همه ترکیه را درگیر آن خواهد کرد. نگاه جهان به کردها همچون نگاه به اسرائیل نیست. کردها در سرزمین های متعلق به خود به دنبال مطالبات بوده و اسرائیلی ها در سرزمین های اشغالی به دنبال پذیرش خویش و تثبت اوضاع هستند. یکی جایگاه متجاوز و نامشروع دارد و دیگری در سرزمین خود و از منظری، مطالبات مشروع دارد. اگر ظهور اسراییل ها حاصل توطئه، تجاوز و عدم مشروعیت تلقی شود، ظهورکردها به عنوان یک عامل تغییرات ژئوپلتیک در جغرافیای متعلق به خویش در خاورمیانه (حتی به فرض پذیرش تحریکات فرامنطقه ای) صدور مجوز سرکوب مطالبات آنان را از منظر حقوقی سخت و پرچالش می کند.

ترک های جوان با زیاده خواهی و رؤیاهای خویش بسترساز سایکس- پیکو شدند و اردوغان نیز با رویکرد نوعثمانی گرایی خویش می تواند عامل ظهور خاورمیانه جدید با محوریت کردها و تغییرات ژئوپلتیک آن باشد. سقوط یا عدم سقوط عفرین چندان مهم نیست. دیروز کردها در جزره، دیاربکر،