سرنوشت اندوهناک دولت های
آ. ائلیار
سرنوشت اندوهناک دولت های منطقه:
- دولت سومر توسط ایلام سرنگون میشود. مردم سومر گویا دو بخش می شوند. یک بخش به مسیری که آمده بود اور-آذزبایجان -خزر-قفقار بر میگردد. بخش دیگر که می مانند در میان مردمان محلی از سامی و غیر سامی ذوب می شوند. البته خود در این دو مورد اسناد قابل اتکاء تاکنون ندیده ام. آنهایی هم که این دو بخش را مطرح میکنند، اسنادی نشان نمی دهند.
1-ولی اینکه باقی مانده ها ذوب میشوند از تاریخ روشن است. این مردم بعدها هرگز به نام خود به قدرت نمی رسند.
2- از برگشتگان خبری نیست -یا هست من نمی دانم- اما نشانه های« احتمالی- از نام این مردم در آذربایجان این سو و آن سوی ارس وجود دارد. از جمله ما در آذربایجان - در دو طرف آراز-مردمانی به نام « Kən-gər-lu» داریم. و هم جاها و روستاهای زیادی به همین نام « کن-گر-لو»، در آذربایجان ما وجود دارند. آنها اکنون آذزبایجانی یا ترکی زبان اند. یعنی این نام هم اسم قوم و طایفه است و هم اسم روستا ها. احتمال اینکه این نام متعلق به باز گشتکان بعد از شکست عظیم تاریخی باشد بر اساس این اسم زیاد است. چرا که « Kən-gər-lu»به احتمال زیاد صورت تغییر یافته ی کلمه ی « Ki-en-gir-lu» می باشد. یعنی اهل و " آدم Ki-en-gir"(نام اصلی سرزمین سومر در زبان خودشان ). lu در سومری به معنی شخص و مرد است. و شکل دیگر آن در بعضی از زبانهای باستانی پسوند li یا bi یا pi باید باشد.( وندی که در آخر کلمات بیاید نه در اول). i میتواند ı نیز باشد. همان لی یا لو است که اکنون هم استعمال می کنیم.
-نظری هم وجود دارد که گویا آراتتا بعد ها با نام اورارتو ظاهر شده با اتحادیه های قبیله یی از جمله با هوری ها.
در مورد معنی نام اورارتو ، در زیر توضیح میدهم.
- سزانجام دولت ایلام توسط آشور از بین رفت. و دولت آشور توسط مادها حذف شد.
دولتها به کنار، حیف بیچاره مردمان! انسانها توسط جنگ همدیگر را از زندگی حذف میکنند.
Biai-nili
مردم Urartu خود را Biai-nili می نامیدند.تا جایی که دیده ام اروپایی ها نتوانسته اند
معنی دقیق Biai-nili را مشخص کنند.نوشته اند Biai اسم است.و nili آرتیکل ، حرف تعریف جمع. و معنی کلی اسم را « سرزمین هایBiai» قید کرده اند. واضح است که این جور معنی کردن نشانه بیگانگی با « کلمه و فرهنگ این اسم» است. و آنالیز دقیق معنی کلمه صورت نگرفته است. چیزی هم به خواننده نمیدهد. از سوی دیگر « آرتیکل» اختراع کردن، نشانه ی نگاه از پنجره ی زبان آرتیکل دار اروپایی ست.
به چیزی که راه نمی برند فکر میکنند « باید آرتیکل» باشد.چون آرتیکل « معنی خاصی» ندارد. پس مشکل حل است. در حالیکه«در زبانهای اتصالی بخش ترکی»هر جزئی از کلمه، عمل خاصی دارد و با ارتیکل خواندن یک جزء،مشکل حل نمیشود.
Biai چطور اسم شده، اجزاء آن چیست، با nili- چه ارتباطی دارد، و چه معنی میتواند داشته باشد؟
میکوشیم با احتمالات قریب به یقین به سئوالات جواب پیدا کنیم:
Bi-a-ini-li
bi/ed-ini, from the side of
طرفدن: از طرف
(a(i وند -اشاره به جا، مکان،
in-i, this
این، bu ، اینجا اشاره به «جا ، مکان»
li علامت جمع -سوم شخص
مثال: توجه به علامت جمع li در زبان اورآرتویی. خوانش از چپ:
nun+a+di „gəldim“, nun+a+bi „gəldi“, nun+a+li „gəldi-lər“
آمدم -آمد-آمدند.
پس:
Biai-nili یعنی : Bu-yan-li-lar
bu-yan این طرف= bi-yan در لهجه ها اکنون استعمال میشود
b-ian-i-lar =امروزه گفته میشود Bu-yan-li-lar
در فرهنگ ترکی برای تعیین خط و مرز: از کلمات tay , yan به معنی طرف استفاده میشود:
buyanlı , butaylı, otaylı , oyanlı این طرفی ، آن طرفی ( نیز با علامت جمع) .
با مرز قرار دادن رود و دریاچه و کوه و دره و چراه گاه و غیره ، طرف خود و دیگری را معین میکنند.
انتخاب نام Biai-nili یعنی : Bu-yan-li-lar به معنی« این طرفی ها» و «این کرانه ای ها» نام دوستانه و زیبایی ست.
اما اورارتویی ها با همسایه لولوبی خود به خاطر خاک، شوخی نداشتند. آنها را دشمن خود می دانستند: (KUR)Lulu(inili), enemy (land)
li در کلمه را با لی امروزی ترکی نباید اشتباه کرد: لی اورارتویی علامت جمع است.
-----
منابع :
-زبان اوراتویی
http://deacademic.com/dic.nsf/dewiki/1441068
* فرهنگ اورارتویی
https://web.archive.org/web/20070812075829
ادامه دارذ : افسانه ها:
-نظری هم وجود دارد که گویا آراتتا بعد ها با نام اورارتو ظاهر شده با اتحادیه های قبیله یی از جمله با هوری ها.
در مورد معنی نام اورارتو ، در زیر توضیح میدهم.
- سزانجام دولت ایلام توسط آشور از بین رفت. و دولت آشور توسط مادها حذف شد.
دولتها به کنار، حیف بیچاره مردمان! انسانها توسط جنگ همدیگر را از زندگی حذف میکنند.
Biai-nili
مردم Urartu خود را Biai-nili می نامیدند.تا جایی که دیده ام اروپایی ها نتوانسته اند
معنی دقیق Biai-nili را مشخص کنند.نوشته اند Biai اسم است.و nili آرتیکل ، حرف تعریف جمع. و معنی کلی اسم را « سرزمین هایBiai» قید کرده اند. واضح است که این جور معنی کردن نشانه بیگانگی با « کلمه و فرهنگ این اسم» است. و آنالیز دقیق معنی کلمه صورت نگرفته است. چیزی هم به خواننده نمیدهد. از سوی دیگر « آرتیکل» اختراع کردن، نشانه ی نگاه از پنجره ی زبان آرتیکل دار اروپایی ست.
به چیزی که راه نمی برند فکر میکنند « باید آرتیکل» باشد.چون آرتیکل « معنی خاصی» ندارد. پس مشکل حل است. در حالیکه«در زبانهای اتصالی بخش ترکی»هر جزئی از کلمه، عمل خاصی دارد و با ارتیکل خواندن یک جزء،مشکل حل نمیشود.
Biai چطور اسم شده، اجزاء آن چیست، با nili- چه ارتباطی دارد، و چه معنی میتواند داشته باشد؟
میکوشیم با احتمالات قریب به یقین به سئوالات جواب پیدا کنیم:
Bi-a-ini-li
bi/ed-ini, from the side of
طرفدن: از طرف
(a(i وند -اشاره به جا، مکان،
in-i, this
این، bu ، اینجا اشاره به «جا ، مکان»
li علامت جمع -سوم شخص
مثال: توجه به علامت جمع li در زبان اورآرتویی. خوانش از چپ:
nun+a+di „gəldim“, nun+a+bi „gəldi“, nun+a+li „gəldi-lər“
آمدم -آمد-آمدند.
پس:
Biai-nili یعنی : Bu-yan-li-lar
bu-yan این طرف= bi-yan در لهجه ها اکنون استعمال میشود
b-ian-i-lar =امروزه گفته میشود Bu-yan-li-lar
در فرهنگ ترکی برای تعیین خط و مرز: از کلمات tay , yan به معنی طرف استفاده میشود:
buyanlı , butaylı, otaylı , oyanlı این طرفی ، آن طرفی ( نیز با علامت جمع) .
با مرز قرار دادن رود و دریاچه و کوه و دره و چراه گاه و غیره ، طرف خود و دیگری را معین میکنند.
انتخاب نام Biai-nili یعنی : Bu-yan-li-lar به معنی« این طرفی ها» و «این کرانه ای ها» نام دوستانه و زیبایی ست.
اما اورارتویی ها با همسایه لولوبی خود به خاطر خاک، شوخی نداشتند. آنها را دشمن خود می دانستند: (KUR)Lulu(inili), enemy (land)
li در کلمه را با لی امروزی ترکی نباید اشتباه کرد: لی اورارتویی علامت جمع است.
-----
منابع :
-زبان اوراتویی
http://deacademic.com/dic.nsf/dewiki/1441068
* فرهنگ اورارتویی
https://web.archive.org/web/20070812075829
ادامه دارذ : افسانه ها: