نام الاهه کودکان
Nin-ḫursanga
----------------
ḫ/x/خ
در ترکی خ( x) به صورت ها( h ) نیز تلفظ میشود. در برخی لهجه ها یا خانواده زبانهای ترکی.
xor/xur/xır
اسم دخترانه :خور-سانا Xor-sana\ Xur-sanaخور سنه Xor-sənə\خئر سنهXır-sənə ؛ در ترکی آذربایجان:
در فرهنگ سومری، الهه کودکان :خانم(نین) خور-سان-گا: Nin-ḫursanga/ Nin-ḫursaĝa
گفته شده. این اسم را به شکلهای دیگر هم گفته اند:
Ninḫursanga/Ninmaḫ, Nintu/ninki
مادر همه کودکان\ الاهه ی کودکان
-nin برابر nım- در xa-nım است.تبدیل شدن n به m یا برعکس قانونمند می باشد.
معنی لغوی آن ظاهراً به"دشتی که سنگ و کوه دارد" اشاره میکند.
در ترکی آذربایجان، در مناطقی،
نام خورسانا Xur-sana\ Xor-sana\،خور سنهXor\Xu-sənə ،خئر سنهXır-sənə
برای دختران رایج است.و به مادرانی که این اسم را دارند" آنا\ننه خورسانا\ننه خئر/خور سنه گفته می شود.
دیدگاه دیگر:
نظر دیگری مطرح میکند که:
خور-سانا Xur-sana\ خور سنه Xor-sənə\خئر سنهXır-sənə تلفظ ترکی واژه عربی " خیرالنساء" به معنی " بهترین زن" است.
نام Xey-rən-sə با خیرالنساء عربی شباهت زیادی دارد و همینطور با :
خور-سانا Xur-sana\ خور سنه Xor-sənə\خئر سنهXır-sənə
در شناسنامه ها نیز " خیرالنساء" قید میکنند.
و گویا تلفظ Xey-rən-sə در گویش های مختلف به صورت Xur-sana\ خور سنه Xor-sənə\خئر سنهXır-sənə در آمده است.
Xey-rən-sə با خیرالنساء می تواند یکی باشد ولی Xır-sənə/Xır-sana با آنها یکی نیست ، با توجه به نکات زیر:
به نظر میرسد کلمه سومری و کلمه عربی، در زبان ترکی ( شفاهی و گویشها) به هم آمیخته شده اند.
و خطای رایجی پدید آمده است.
احتمالاً املاء و کلمه درست و ریشه نام مورد بحث " خورساناXur-sana» ، همان واژه ی سومری ست.
به معنی "دامنه کوه و دشتی که شن و قلوه سنگ دارد".
نگارش درست اسم نیز (Xur-sana / Xır-sənə (sanaاست. و نه Xor-sana
این معنی با این باور کهن که " زن به دنیا آورنده کودکان است، همانطور که دشت و صحرا و کوه به دنیا آورنده گیاهان می باشد، و دشت و کوه حتی میتواند انسان را هم بزاید و به وجود آورد"، مطابقت دارد. در داستان گیلگمیش نیز " ان-کی-دو En-ki-du" دوست گیلگمیش از دشت و زمین بر می خیزد و زاده میشود.
یعنی " دشت و صحرا مادر انسان می نماید". از اینرو ḫursanga ، دشتی که سنگلاخی ست و دارای کوه و تپه و دامنه، به عنوان مادر و الاهه کودکان خوانده شده، طبیعی به نظر میرسد.
معنی این اسم( ان-کی-دو En-ki-du ) نیز ، " آقایی که از زمین در آمده " می باشد. شاید بهتر است بگوییم " خاکزاد" . معانی دیگر برای این نام درست نیستند:
[توضیح معنی " ان-کی-دو En-ki-du"
en بن en-li به معنی böyük اینجا منطور ağa
و ki بن qi-r به معنی جا و مکان yer است.
q ، شکل جدید همان k در ترکی قدیم می باشد؛
ki در ترکی به معنی جا yer استعمال شده.
ki همان ki مصطلح در ترکی ست که غالباً با "که " ی فارسی اشتباه گرفته میشود.
و در اصل به معنی " جا مکان و yer است.
du بن فعلهای زیادی ست مانند (du/ -gəl(get که معنی آمدن و شدن و رفتن دارد، و برابرِ بن do ( شدن ol) در do-ğul ( زاده شو) است.در واقع این اسم از سه بن که در ترکی رایج اند و قدیمی می باشند، درست شده است. با توجه به این سه بن، معنی اسم همان است که در بالا قید شد. در ترکی میتوان آنرا
yerdən doğulan(gelən/çıxan) ağa
معنی کرد ]
---
در برخی مسایل لازم است " انتخاب" کرد. چون راه دیگر ی برای تشخیص باقی نمی ماند. معمولاً سه حالت پیش میاید" این، آن، هر دو".
در مورد نام الهه کودکان( یا خورسانا) و خیرالنساء" میتوان گفت احتمالاً در هم آمیختگی رخداده است.
در ادامه ریشه سومری xır-sənə=xır-sana =ḫursanga را نشان میدهیم.
ادامه دارد.