Skip to main content

ســـالام دوســـلار

ســـالام دوســـلار
lachin
عنوان مقاله:
هوارد باسکرویل...« بیشعور امریکایی » که زمان انقلاب مشروطیّت در تبریز کشته شد.

ســـالام دوســـلار..
آقای باریش نصیریان...
همانطور که قبلآ اشاره شد, تاریخ پر از « بی شعور های » است که شما خطاب میکنید. یکی از این « بی شعور » ها , هوارد باسکرویل , معلم امریکایی است که در انقلاب

مشروطیّت در تبریز کشته شد. در باره این آزاد مرد که بوسیله (( به اصطلاح روشنفکران چپ )) « بی شعور » خطاب می شود این چنین میخوانیم....

هوارد باسکرویل (به انگلیسی: Howard Conklin Baskerville) (زادهٔ ۱۰ آوریل ۱۸۸۵ در، نبراسکا، ایالات متحدهٔ آمریکا؛ درگذشتهٔ ۱۹ آوریل ۱۹۰۹ در تبریز، ایران)
معلم آمریکاییِ مدرسهٔ مموریال در تبریز بود که در جریان جنبش مشروطه و تلاش برای شکستن محاصرهٔ تبریز در این شهر کشته شد. از او اغلب به عنوان «لافایتِ آمریکاییِ ایران» و «شهیدِ آمریکاییِ جنبشِ مشروطهٔ ایران» یاد می‌شود.

هوارد باسکرویل، در پاییز ۱۹۰۷ جهت تدریس تاریخ به تبریز آمد. ورود او به ایران مقارن با دوره‌ای بود که محمدعلی‌شاه در تهران مجلس را به توپ بسته و اساس مشروطه را برچیده و دورهٔ استبداد صغیر را در ایران حاکم کرد. در همان دوران، مردم تبریز به رهبری ستارخان و باقرخان برای اعادهٔ مشروطیت به پا خاسته و به دنبال آن، نیروهای طرفدار شاه، اقدام به محاصرهٔ تبریز کردند. پس از ۱۱ ماه محاصره و بر اثر کمبود دارو و غذا، دسته‌ای در تبریز به نام فوج نجات به رهبری باسکرویل، برای شکستن محاصره تشکیل شد. باسکرویل، که دورهٔ سربازی را در آمریکا دیده بود، به قول خودش به‌جای نقالیِ تاریخِ مُردگان، تصمیم گرفت مشق نظامی به جوانان بیاموزد. در همین ایام، مرگ سیدحسن شریف‌زاده، دوست و یار نزدیک باسکرویل، چنان او را منقلب کرد که در جواب همسر کنسول آمریکا در تبریز، که از او خواسته بود از صف مشروطه‌خواهان جدا شود، ضمن پس‌دادن پاسپورتش گفت:

تنها فرق من با این مردم، زادگاهم است، و این فرق بزرگی نیست.

در جریان نبردی که در شام غازانِ تبریز بین گروه فوج نجات به رهبری باسکرویل و محاصره کنندگان به وقوع پیوست، باسکرویل بر اثر گلوله‌ای که به سینه‌اش اصابت کرد، کشته شد. پس از مرگ وی، مراسم تشییع جنازه‌ای با حضور گستردهٔ مردم در گورستان آمریکایی تبریز برگزار شد که به گفتهٔ «آلبرت چارلز راتیسلاو»، کنسول وقتِ انگلیس در تبریز، مراسمی بسیار تأثیرگذار بود. چندی بعد، ستارخان، تفنگ باسکرویل را که در هنگام کشته‌شدن در دست داشت، با حک کردن نام و تاریخ کشته‌شدنش در پرچم ایران پیچیده و برای خانواده‌اش در آمریکا فرستاد.

در حال حاضر، مجسمهٔ نیم‌تنه‌ای از او در خانهٔ مشروطهٔ تبریز نصب شده‌است. عده‌ای در آمریکا پیشنهاد کرده‌اند، ۱۹ آوریل، سالروز کشته‌شدن هوارد باسکرویل را به‌عنوان «روز دوستی ایرانیان و آمریکایی‌ها» بنامند. در حال حاضر، برخی از علاقه‌مندان ناشناس به‌طور متناوب سنگ مزار وی را در «گورستان آشوری‌های تبریز» با گل‌های زرد و تازه تزیین می‌کنند.
.........................................
دوستان.............قبر این آزاد پرست قبلآ در ( ارمنی لر قبرستانی... قبرستان ارمنی ها ) چندی بالاتر از کنسولگری امریکا واقع در خیابان شهناز تبریز بود. چندین بار با دوستان از قبر این (( بی شعور امریکایی )) که سهمی از خاک ایران نداشت ولی در تبریز کشته شد , بازدیدن کرده بودیم. چنانکه مادرم تعریف میکرد ( اجداد مادرم مثل تمام جمعیّت تبریز در آن زمان در این جنبش شرکت داشتند ) و کسروی هم در کتاب تاریخ مشروطیّت به خوبی نشان میدهد , بدستور شیخ محمد خیابانی فرش زیبایی که تصویر این آزاد مرد را داشت بوسیله «« زنان قالی بافان ماهر » تبریز , بافته شود که بوسیله سفارت امریکا به والدین باسکرویل فرستاده شود. آنچه که گفته میشود این است که این قالیچه بافته شد ولی متاسفانه این قالیچه هرگز بدست مادر باسکرویل نرسید.
...................................................................
به گفته احمد کسروی به تصمیم انجمن ایالتی آذربایجان چندی بعد، ستارخان تفنگ باسکرویل را که نام و تاریخ کشته شدنش روی آن حک شده و در پرچم ایران پیچیده شده بود، به انضمام عکسی از افراد فوج نجات، برای خانواده‌اش فرستاد. گفته شده است که پنج روز بعد سردار ملی تلگرافی برای پدر و مادرش در شهر اسپایسر در ایالت مینسوتا به شرح زیر ارسال کرد: «ایران در غم از دست رفتن پسر عزیزتان در راه آزادی سوگوار است و ما قسم می‌خوریم که ایرانِ آینده همواره از او، چون لافایت، در تاریخ به بزرگی یاد خواهد کرد و به مزار شریف او احترام خواهد گذاشت.»
....................
متاسفانه ستارخان هرگز فکر نمی کرد که این انقلاب باشکوه بوسیله رضا پالانی معروف به رضا میر پنجه برانداخته و خودش هم در طهران ترور خواهد شد....

.