مسعود پزشکیان کیست؟

روزپنجم ژوئیه 2024 درانتخابات ریاست جمهوری ایران که بلا فاصله بعد ازمرگ ابراهیم رئیسی درسقوط هلیکوپتر انجام گرفت، مسعود پزشکیان با کسب 16 میلیون رای به عنوان نهمین رئیس جمهورایران انتخاب شد و رقیب او سعید جلیلی با 13 میلیون رای بازنده اعلام گردید. ایران 85 میلیون جمعیت و 61 میلیون واجدین شرایط رای دادن دارد که آراء پزشکیان یک چهارم واجدین شرایط است و کمترین درصد رای یک رئیس جمهوردر45 سال گذشته می باشد لذا او نمی تواند ادعا بکند که نماینده قاطبه مردم ایران است اما می تواند بگوید که منتخب آذربایجانی هاست.

پزشکیان دراولین سخنرانی بعد از انتخاب گفت « اگرعنایات مقام معظم رهبری نبود نام ماازاین صندوق ها بیرون نمی آمد» وبه این ترتیب اعتراف کرد که منصوب رهبرجمهوری اسلامی ایران است . ازآقای حجازی ازمسئولین بیت علی خامنه ای نقل شده که می گوید ،علی خامنه درمسافرت به مشهد در دیداری با مسئولین از تحریم انتخابات توسط مردم نگران بوده و گفته باید کسی را کاندید به کنیم که مردم را به پای صندوق های رایبیاورد . یعنی مهندسی دقیق انتخابات قبل از رای گیری از مردم، با یاد آوری این نکته که در جمهوری اسلامی انتخابات بشکل بیعت اسلامی است و رای گیری از مردم بعد از انتخاب کاندید توسط شورای نگهبان صورت می گیرد ونوعی انتصاب است.

مسعود پزشکیان درسال 1954 از پدری ترک آذربایجانی ومادری کرد درمهاباد (سویوخ بولاغ )درآذربایجان غربی بدنیا آمده . نام فامیلی پدر پزشکیان « پوزیده » بمعنی عذرخواه بوده و زمانی که مسعود دو ساله بودهنام خانوادگی را به پزشکیان تغییر داده اند او درسال 1976 وارد رشته پزشکی دانشگاه تبریزشده وسال ها بعد تخصص جراحی قلب گرفته است.

شروع فعالیت سیاسی مسعود پزشکیان به سال 1978 وشرکت درقیام 29 بهمن 1356 تبریز(فوریه 1978) یک سال قبل ازسقوط شاه برمی گردد که همراه با برادرش درقیام تبریزعلیه شاه شرکت داشته . برادرمسعودپزشکیان درجریان تظاهرات زخمی و دستگیر شده وبعد ازبستری شدن ، زندانی شده است. این حادثه منجربه رفت وآمد پزشکیان به خانه آیت اله قاضی طباطبائی تنها مجتهد نزدیک به روح اله خمینی درتبریز شده وزمانی که دانشجوی سال دوم پزشکی بوده در دانشگاه تبریزفعال شده و بلا فاصله بعد ازانقلاب همراه با چند دانشجوی مذهبی، انجمن اسلامی دانشجویان را تشکیل داده است.

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تبریزازطرفداران سازمان مجاهدین خلق ، طرفدارن خمینی وطرفداران گروه فرقان تشکیل شده بود واصغرعبدی همکلاسی پزشکیان هم که اکنون درانگلستان ساکن است طرفدار گروه نهضت آزادی بود وی درانقلاب فعال تر و درتبریز معروف تراز پزشکیان بوداما پزشکیان بخاطر رابطه داشتن با هاشمی رفسنجانی در تهران ، قدرت بیشتری درمیان دانشجویان مسلمان تبریز داشت.

طرفداران گروه فرقان که مخفیانه فعالیت می کردند افراطی تراز سایر دانشجویان مسلمان بودند . اعضای گروه فرقان آیت اله قاضی طباطبائی اولین امام جمعه تبریز بعد از انقلاب را ترور کردند . رهبر گروه فرقان یک طلبه جوان بنام « اکبر گودرزی» اهل اورمیه بود . این گروه طرفدار جامعه بی طبقه بود و حکومت طبقه آخوند ها را قبول نداشت و در سال اول انقلاب 19 نفر از آخوند های جمهوری اسلامی را ترور کردند. گودرزی و شش نفر از یارانش درسال دوم بعد از انقلاب دستگیر و اعدام شدند.

در انقلاب سال 1979 طرفداران خمینی درتبریزخیلی کم بودند زیرا آذربایجانی ها عموما پیرو آیت اله شریعتمداری بودند که یک مجتهد اصلاح طلب بود و با روحانیون انقلابی ازجمله روح اله خمینی مخالف بود .برهمین اساس در دانشگاه تبریز نیز طرفداران خمینی یک اقلیت مطلق بودند و تنها کاری که می کردند حمله به جلسات سخنرانی های گروهها سیاسی غیرمذهبی دردانشگاه بود. در روز های انقلاب دانشگاه تبریزدر کنترل کامل دانشجویان چپ بود که با دعوت از زندانیان سیاسی زمان شاه وافراد شناخته شده ، جلسات سخنرانی چند هزارنفری ترتیب می دادند من هم یکی از سخنرانان این جلسات بودم و مسعود پزشکیان که یک حرب اللهی افراطی بود در بهم زدن سخنرانی ها در دانشگاه شرکت داشت وخواهر زاده من نیز دریکی ازحمله های حزب اللهی ها از ناحیه صورت با چاقوزخمی شده است .

اعضای انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تبریز چون نتوانستند همه دانشجویان غیر مذهبی را سرکوب نمایند و دانشگاه را کنترل بکنندهاشمی رفسنجانی را برای حمایت ازخود به دانشگاه تبریز دعوت کردند اما دانشجویان به رفسنجانی حمله کردند و مانع سخنرانی او شدند بدینجهت پزشکیان ودوستانش دردانشگاه بست نشستند و خواهان تعطیل دانشگاه تبریز شدند و باین ترتیب قبل ازاینکه درسال 1981 خمینی فرمان بسته شدن دانشگاه ها و شروع انقلاب فرهنگی را صادربکند، پزشکیان وانجمن اسلامی با حمایت هاشمی رفسنجانی، دانشگاه تبریز را بستند تا اینکه دوسال ونیم بعد دانشگاهها دوباره بازشدند ولی اینباراز وروداستادان و دانشجویان مخالف خمینی به دانشگاههایسراسرکشورجلوگیری کردند.

درمدتی که دانشگاهها بسته بود ، پزشکیان از طرف حکومت ، ماموراعزام نوبتی پزشکان شهر تبریز به جبهه های جنگ ایران وعراق بود و خودش نیز با اینکه دانشجوی سال سوم بود اما بعنوان پزشک در جبهه حضور می یافت و ازهمان زمان در جبهه با علی خامنه ای آشنا شده و روابط شخصی با وی برقرار کرده است .پزشکیان در این دوره در جهاد دانشگاهی نیز فعالیت داشته است و به برخی از روستا های آذربایجان مسافرت می کرده .

مسعود پزشکیان هرگزطرفدارحجاب اختیاری نبوده است و فقط با کتک زدن زنان ودختران در خیابان بخاطر رعایت نکردن حجاب اسلامی مخالفاست چون معتقد است که این نوع رفتارها آبروی اسلام را می برداودرجریان مبارزات انتخاباتی نیز مطلقا وعده آزادی حجاب نداده است .پزشکیان دریک مصاحبه با تلویزیون دولتی ایران درسال 2014 به طرفداری خود ازحجاب اسلامی افتخار می کند و می گوید :

« من اولین کسی بودم که حجاب اسلامی را اجباری نمودم و کادر پزشکی زن و مرد را دربیمارستان اصلی شهر که وابسته به دانشگاه بود، از هم جدا کردم واز ورود پزشکان مرد به بخش زنان جلوگیری نمودم که با مخالفت رئیس دانشکده و رئیس دانشگاه مواجه شد ، قرارشد پیش آیت اله ملکوتی امام جمعه تبریز ونماینده رهبرجمهوری اسلامی در تبریز یعنی آیت اله ملکوتی برویم .ایشان گفتند ازنظرشرعی اشکالی نداردکه پزشک مرد،بیمار زن را معاینه ومعالجه بکند ، اما من پافشاری کردم و گفتم ازنظراعتقادی نمی توانم به زن نا محرم دست بزنم که بالاخره آیت اله ملکوتی رو به رئیس دانشگاه کرد و گفت ، هرچه این جوان می گوید همانطورعمل بکنید».همکلاسی های پزشکیان همه خاطرات تلخی از رفتارو زور گوئی های او به دانشجویان دیگر دارند.

بلا فاصله بعد ازانقلاب ،آذربایجان صحنه رویاروئی حزب اللهی های طرفدارخمینی با طرفداران آیت اله شریعتمداری وحزب خلق مسلمان بود . رحمت اله مقدم مراغه ای اولین استاندارآذربایجان شرقی بعد ازانقلاب در گفتگو با یکی از اعضای سفارت آمریکا درتهران ، تعداد طرفداران آیت اله شریعتمداری را پنج میلیون نفر بر آورد می کند. طرفداران آیت اله شریعتمداری چون با ولایت فقیه مخالفت می کردند ، توسط پاسداران اعزام شده ازمرکزبا حمایت حزب اللهی های محل به صورت وحشیانه وخونینسرکوب شدند . در آن زمان پزشکیان یکی از سردسته های حزب اللهی ها بود که زنجیر وقمه دردست شعار می دادند « مرگ برضد ولایت فقیه» یا « خمینی عزیزم بگو تا خون بریزم» آنها برای منحل کردن احزاب سیاسی از جمله حزب خلق مسلمان که مورد تائید آیت اله شریعتمداری بود شعارمی دادند «حزب فقط حزب اله ، رهبر فقط روح اله».

پزشکیان در سال هائی که دانشگاهها بسته بود با هم دانشکده ای خود فاطمه مجیدی ازدواج کرد که صاحب دو پسر و دو دختر شدند اما همسرمسعود پزشکیان درسال 1994 همراه با یکی از دخترانش در حادثه رانندگی کشته شد و از آن تاریخ پزشکیان مجرد زندگی کرده است که حرف وحدیث های فراوانی در چرائی آن وجود دارد .

بعد ازانتخاب شدن پزشکیان بعنوان رئیس جمهور ، جمیله علم الهدی بیوه ابراهیم رئیسی ، رئیس جمهورسابق پیام تبریک معنی داری برای پزشکیان فرستاده ودربخشی ازآن نوشت که «مجرد بودن خلاف تعالیم اسلام است ودرشان رئیس جمهور نیست که مجرد باشد» .

مسعود پزشکیان هیچوقت عضوهیچ حزب سیاسی نبوده ومانند تمام حزب اللهی ها همیشه بصورت « آتش به اختیار» فعالیت کرده وگفته است راهنمای عمل من نهج البلاغه است . برخلاف پزشکیان ، رقیب انتخاباتی وی ، سعید جلیلی وابسته به «جبهه پایداری انقلاب اسلامی» است که یک تشکیلات مافیائی نیمه علنی است و از 20 سال پیش با موافقت علی خامنه ای برای مبارزه با اصلاح طلبان جمهوری اسلامی و گروههای مخالف در درون حکومت ،شکل گرفته و توانسته مدیریت اکثر وزارتخانه هارادرکنترل خود بگیرد.هم اکنون جبهه پایداری که دیدگاههای آخرالزمانی وفاناتیک دارند ومعتقدند که باید جامعه را برای ظهورامام زمان آماده بکنند، اکثریت پارلمان ایران را دراختیار دارند ومانع جدی برای تائید وزرای پیشنهادی برای تشکیل کابینه پزشکیان محسوب می شوند اما احتمال دارد که علی خامنه ای به اعضای پارلمان که ریاست آن را محمد باقرقالی باف یکی از رقبای انتخاباتی پزشکیان بعهده دارد ، توصیه بکند که مانع کارپزشکیان نشوند.

درمبارزات انتخاباتی ، وزارت اطلاعات از پزشکیان حمایت می کرد وسه نفر از وزرای سابق اطلاعات یعنی علی یونسی ، محمود دعائی ومصطفی پورمحمدی وهمچنین علی ربیعی ومحمد جواد آذری جهرمی که هر دو معاونان وزارت اطلاعات بوده اند از پزشکیان حمایت می کردند در مقابل سازمان اطلاعات سپاه پاسداران از جلیلی و قالی باف حمایت می کرد و علاوه بر نشریات وسایت های وابسته به سپاه پاسداران ، اعضای ستاد جلیلی فاش کردند که بعد ازکنار رفتن دونفر از کاندیدا ها تنها سه نفرکاندید باقی مانده بودند که آقایان جلیلی وقالی باف به مشهد سفر کردند ودر جلسه ای که اسماعیل قاآنی فرمانده سپاه قدس نیز حضور داشت در مورد کناررفتن یکی از دو کاندید اصولگرا بحث کردند و سردار قا آنی به جلیلی پیشنهاد کرده که ازرقابت کنار برود وبگذارد قالی باف رئیس جمهور شود ولی جلیلی با این استدلال که نظر خواهی ها بنفع اوست ، پیشنهاد قاآنی را قبول نکرده وبه رقابت ادامه داده وهمین امر باعث کشیده شدن انتخابات به دور دوم شده و پزشکیان برنده شده است . یعنی در جنگ قدرت درونی جمهوری اسلامی ، وزارت اطلاعات برسازمان اطلاعات سپاه پاسداران غلبه کرده است.

احزاب اسلامی اصلاح طلب درتبلیغات انتخاباتی ازپزشکیان حمایت کردند اما پزشکیان که قبلا 4 سال وزیربهداشت خاتمی و بیست سال نماینده مجلس بوده است نه اصلاح طلب است و نه اصولگرا او در باره موضع سیاسی خود حرف علی خامنه ای را تکرار می کند و می گوید « من اصولگرای اصلاح طلب هستم» گاهی نیز همین را خلاصه می کند ومی گوید من « اصول طلب هستم ». پزشکیان هیچ برنامه سیاسی منتشرنکرده وبارها تکرارکرده که من برنامه های نظام را اجرا خواهم کرد ومجری بیانات مقام معظم رهبری خواهم شد.

در استان های کرمان و یزد و اصفهان که پایگاه رای اصلاح طلبان می باشند، درانتخابات اخیراکثریت به سعید جلیلی رای داده اند واصلاح طلبان نمی توانند ادعا بکنند که حمایت آنان منجر به پیروزی پزشکیان شده است درعوض بررسی تفکیکی آراء استان ها نشان می دهد که عمده رای مسعود پزشکیان متعلق به ترک هاست . پزشکیان در آذربایجان شرقی 82% ، درآذربایجان غربی 55% در زنجان 64% و در اردبیل 85% رای آورده است یعنی آراء ترک ها ، عامل موفقیت پزشکیان بوده است واگر گفته شود که ترک ها پزشکیان را رئیس جمهور کرده اند سخنی به گزاف گفته نشده است.

تفاوت آرای پزشکیان با جلیلی دو میلیون وهشتصد هزار رای است و آمار نشان می دهد که همین تعداد رای اضافه برای پزشکیان ، در تبریز ، اردبیل ، اورمیه و زنجان حاصل شده است و صاف و ساده ،  آرای اتنیکی ترک ها عامل موفقیت مسعود پزشکیان بوده است هرچند که تئوریسین های حکومتی این آراء را آرای جغرافیائی وشهرستانی نام نهاده اند تا تعیین کننده بودن وزن سیاسی مسائل اتنیکی در ایران را انکار بکنند.

آذربایجانی ها برای انتخاب شدن مسعود پزشکیان سنگ تمام گذاشتند . تمام فعالین فرهنگی که خواهان آموزش به زبان مادری هستند و نیز طرفداران اصول 15 و19 قانون اساسی از پزشکیان حمایت کردند . چهره های شناخته شده حرکت ملی آذربایجان در داخل کشور با نام وامضای خود از پزشکیان حمایت کردند وازمردم خواستند که به پزشکیان رای بدهند . هنرمندان وعاشیق های آذربایجانی برای پزشکیان شعر وترانه سرودند وساز زدند و شعار: « ستار خان ، باقر خان ، مسعود خان » را رایج ساختند. حتی طنز پردازان و بزله گویان تبریز نیز سهم خود را ادا کردند و با شیرین کاری های خود از مسعود پزشکیان حمایت کردند. به باور من آذربایجانی ها نسبت به مسعود پزشکیان توهم ندارند و می دانند که او چندان اختیاری ندارد و نمی تواند کار زیادی انجام بدهد اما این حمایت ها بخاطرآن است که آذربایجانی ها درحکومت مرکزی ایران جایگاه شایسته خود را باز یابند تا شاید بخشی ازتبعیض هائی که علیه آذربایجانی ها اعمال می گردد ، کاهش یابند.

درآغاز انقلاب 1979 آذربایجانی ها در راس اموربودند ، مهدی بازرگان آذربایجانی نخست وزیر خمینی بود بعد ازآن میر حسین موسوی تبریزی نخست وزیر شد ، آیت اله مشگینی رئیس مجلس خبرگان بود ، آیت اله موسوی اردبیلی رئیس قوه قضائیه بود ، ظهیرنژاد اردبیلی همه کاره نیروهای مسلح بود وبسیاری ازمقامات و پست های مدیریتی دراختیارآذربایجانی ها قرار داشت و لشکرعاشورا که تماما ازآذربایجانی ها تشکیل شده بود ، خرمشهر را ازاشغال عراق آزاد کرد. طبیعی بود بعد ازمرگ خمینی موسوی اردبیلی که اعلم ترازهمه مجتهدین آن روز بود رهبر جمهوری اسلامی بشود اما رفسنجانی علی خامنه ای را رهبر کرد ودرهشت سال ریاست جمهوری خود تمام آذربایجانی ها را پاکسازی کرد واز قدرت کنار گذاشت زیرا اغلب آذربایجانی های مسلمان پیروآیت اله شریعتمداری و مخالف ولایت فقیه بودند و از نظر رفسنجانی نیزهمه ترک ها « ضد ولایت فقیه» بحساب می آمدند .

مسعود پزشکیان درهمان سال های اول بعدازانقلاب بعنوان یک حزب اللهی دو آتشه ، متوجه شده بود که عامل مذهب بعلت تبعیضات مذهبی شیعه شعوبی که جمهوری اسلامی اعمال می کند در میان ترک ها و در بین اهل تسنن ، نتایج منفی دارد و تبلیغات مذهبی جاذبه ای ندارد وبیشتردافعه ایجاد می کند ، بدینجهت بعد ازآن که پزشک متخصص شده با معاینه و معالجه مردم محروم مناطق پیرامون ، بدون پول گرفتن ازمریض ها کوشیده است با مردم همدردی کند و با کارهای خیریه ای، از ستم ملی که دراین مناطق وجود دارد بنفع خود بهره برداری سیاسی کند. او درمجلس دهم رئیس فراکسیون نمایندگان مناطق ترک نشین بود که از 103 نمایندهازمجموع 290 نفرنمایندگان مجلس شورای اسلامی تشکیل شده بود. یعنی بیش ازیک سوم نمایندگان مجلس از مناطق ترک نشین بودند وپزشکیان همان موقع خیلی خوب پتانسیل اتنیکی درایران را می شناخت و آنرا به سرمایه اجتماعی خود تبدیل کرده بود . پزشکیان به زبان های ترکی ، کردی و عربی تسلط دارد و در سال های اخیر سعی کرده است با فعالین فرهنگی کرد و ترک روابط دوستانه داشته باشد. حزب دموکرات کردستان وحزب کومله انتخابات ریاست جمهوری را تحریم کرده بودند اما فعالین فرهنگی کرد در داخل کشور رسما از پزشکیان حمایت کردند.

علیرغم حمایت همه جانبه آذربایجانی ها و جامعه مدنی آذربایجان از ریاست جمهوری مسعود پزشکیان ، شاهد بودیم که بخش بزرگی از فعالان حرکت ملی آذربایجان در داخل وخارج کشور ، مخالف حمایت بی قید وشرط آذربایجانی ها از مسعود پزشکیان بودند و انتخابات را تحریم کردند . اینان دلایل تاریخی محکم نیز برای موضعگیری خود دارند و می گوینددر150 سال گذشته هرموقع آذربایجانی ها برای نجات ایران پیشقدم شده وجانفشانی کرده اند ، بعد از پایان ماجرا، خود اولین قربانی حکومت مرکزی گشته و مورد تبعیض ، تحقیر و سرکوبی خونین واقع شده اند .آنان معتقد هستند که ساختار جمهوری اسلامی بمانند یک ساختمان کلنگی غیرقابل اصلاح است وهرگونه تلاش برای اصلاح آن ، هرچند با انگیزه های خیرخواهانه ، عمرجمهوری اسلامی را طولانی تر وعذاب مردم را بیشتر می کند.

با توجه به ابر بحران هائی که جمهوری اسلامی خود ایجاد کرده وگرفتار آنها شده ، بعید است که مسعود پزشکیان بتواند به وعده های خودعمل بکند وتغییردر جامعه ایجاد نماید مگر اینکه علی خامنه ای وهسته سخت قدرت به این نتیجه رسیده باشند که برای حفظ نظام بایداصلاحات صوری انجام بدهند واین اصلاحات را به رئیس جمهور منتخب ، نسبت بدهند. طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ، تصمیمات استراتژیک توسط رهبر جمهوری اسلامی گرفته می شود و پزشکیان که وعده حل مشکلات اقتصادی و برداشته شدن تحریم های بین المللی را داده است ، در این عرصه ها هیچ اختیاری ندارد.

ماشااله رزمی

هشتم ژوئیه 2024