● ادبیات

دختر زیبای وطنمان، ای شاهین، به آفتاب- نگاه کن، نگاه کن
ستاره پرفروغ خلقمان، ای گل من، به خلق نگاه کن ، نگاه کن

تاکی عزیزان، در بند و زنجیر؟
تاکی جوانان، بر چوبه دار؟
تا چند حبس وتاکی شکنجه؟
تاچند اعدام، تا چند کشتار؟
در پاسخ این ظلم و تعدی
از این رژیم منفور و خونخوار
خلق ستمکش، راهی ندارد
جز پایداری، جز راه پیکار!

‏kən-gər-lu
‏çon-qa-ra-lu
kən-gər
لوحه‮ ‬هایی‮ ‬هست‮ ‬که‮ سومریان‮‬ عنوان‮ ‬صد‮ ‬شغل‮ ‬را‮ ‬ ‬نوشته‮ ‬و‮ ‬به‮ ‬یاد‮ ‬گار‮ ‬گذاشته‮ ‬اند

اما میبینم همین جا
در برابر چشم همه
هستند کسانی که
تن کوهستان و
تن دشت و بوستان و
تن آفتاب و باران را
فروخته اند و با وقاحت تمام
بر صندلی شرافت این سرزمین تکیه زده اند

من که نامم گشته زن سازنده ی یک کشورم//
چرخ این دنیا بچرخانم جهان را رهبرم
//
در بلندای زمین و آسمان جای من است//
پس نگوئیدم نگوئیدم ز مردان کمترم

با مشق های ناتمام چه بايد کرد؟
ای همکلاس ساکت مغموم
با دست های سرد!

اكنون پس از سالها كه از تاريخ نگارش مقاله عباس اقبال و تذكار پيش بينانهء وى سپرى شده مى بينيم، تعليمات اجبارى و برنامه آموزشى كشور به گونه اى كارساز و بار آور اجراء نشده، كه موجب بصيرت عامه شود. يا به تعبير، آن عالم فاضل دور انديش، خشت پابرجائى نبوده، كه بنيان سعادت ايرانى بر آن استوار گردد. بتواند زنگ نادانى از صفحه دلها بزدايد.

آینده ای برای خدایان زور نیست //جز ننگ و تیره روزی و نابودی و شکست!



:

جاده بن بست است
نور آفتابى نمى تابد براين راه خراب
در محيط وحشت و آشفتگى
چشم ها را بست بايد،  چون حباب .

Ölüm bizi - Tuta bilməz - Əli bizə çata bilməz
مرگ نمی تواند ما را بگیرد- دستش به ما نمیرسد...

در یخبندانِ شرافتِ ملا

استقلال ایران در درجه اول مرهون ادب اوست ! زیرا عامل وحدت از شمال به جنوب واز مشرق به مغرب ، همین زبان شیرین و وحدت تفاهم وادبیاتش است که چون زنجیرى زرین دل هاى مردم را به هم پیوسته است ! تبریزى و سیستانى ، اهوازى و لاهیجانى، کرمانشاهى وخراسانى ، بالهجه ها وگاه بااعتقادات مختلف همه از خواندن شاهنامه غرق افتخار و دستخوش هیجان مى شوند ! تا آن جا که حاضرند جان بدهند وایران را ندهند !

زندگی با آنهمه سختی
بهر ما رزمندگان، زیباست
آنچه ما را میدهد نیرو
جلوه زیبائی فرداست!

در 150 سال اخیر نیز که جنبش پیشرفت اجتماعی در کشور ما در جریان است، اکثریت نظریه پردازان و فعالین سیاسی و اجتماعی ایران از نظریه های اقتدارگرا و دیکتاتور خواه پیروی کرده اند و "آزادی" را که ارزشی عام و معنا بخش به زندگی اجتماعی متدنانه است، جز به عنوان وسیله ای برای دست یابی به قدرت درک نکرده اند و از آن سودی جسته اند

Bu yola ayaq basan
Geri‭ ‬qayıtmaz‭ ‬yolçu‭

محيط طباطبائى طى هفتاد سال كوشش علمى و پژوهش فرهنگى متجاوز از صد ها مقاله نوشت . ده ها خطابه ايراد كرد . به تدوين كتابهاى متعدد پرداخت ٠ با تخلص ( بقا) و ( محيط) بيست هزار بيت شعر سرود كه بيشتر جنبه سخن دانى و سخنورى دارد تا جنبه شور وشوق و سخن آفرينى شاعرانه ! بانى برنامه پر بار مرز هاى دانش در راديو ايران شد . كه ويژه ى فرهنگ وادب وتاريخ ايران زمين بود ٠

از او به عنوان نویسنده و پژوهشگر برجسته در تاریخ و ادبیات یاد می‌کنند که طی سال‌های ۱۳۲۸ تا ۱۳۷۲ یعنی به مدت چهل و پنج سال آثار ماندگاری به جا گذاشت.
اما سعیدی سیرجانی فقط به خاطر پژوهش‌هایش شهرت ندارد، این نویسنده دست از جان شسته با زبانی گزنده و اعتراضی با حاکمان سخن می‌گفت.

نقد کلاسیک، سینمائی و روشنفکرانه آن را بر عهده منتقدان سینمائی می‌گذارم که مسلما بهتر و تخصصی‌تر می‌توانند برخورد کنند. فیلمی ساده در گویش و نمایش که برای من قابل درک بود.در جمعی فیلم را دیدم و پهلو دستی من هم نگفت که من هم می‌توانم با دو روز رفتن به کلاس فلیم‌نامه نویسی، کارگردانی و هنرپیشگی بهتر از این بسازم.

خانواده من همیشه برای من از ایران بسته می فرستند. این بسته ها مرهمی است برزخم همیشه تازه غربت. غم غربت نه تنها با زمان کاهش نمی یابد، بلکه ژرفتر و جانکاه تر می شود. زیبائی و آرامش بیکران شمال اروپا هم مرهمی نیست، برای همین همیشه بسته ای که بوی ایران، بوی مادر، بوی برادر و خواهران، برادرزاده ها، خواهر زادها را به خانه می آورد، از غم جدائی می کاهد.
این بار همراه مغزگردو، زیره، فندوق، کنجد عسلی (پشت زیک خودمان) و توت، یک کتاب هم بود: قائم شهر قطب صنعت مازندران: سوادکوه، قائم شهر، کیاکلا و جویبار.

O buludlarla doğulub‭
‬Buludlar cada
Yaşayacaq‭

ز شیح و واعظ و ملای بدکار
عموم خلق، بیزار است اینجا
مصمم، پر توان، خلق مبارز
علیه دشمن هار است اینجا
ز یک سو، لشکر جهل و چپاول
ز یک سو، لشکر کار است اینجا

این ترانه ی امیدِ شبانِ بلندِ بشریتِ محروم
این حسرت بدلِ برابری، خاموش شد.

سبک انقلابی کاراواجوبر بسیاری از هنرمندان از عکاسان مدرن گرفته تا مارتین اسکورسیزی تاثیر گذاشته است. اما زندگی او نیز به اندازه آثارش تحریک آمیز بود.
آیا زندگینامه هیچ هنرمند دیگری به اندازه نقاش ایتالیایی میکل‌آنجلو مریسی دا کاراواجو (۱۵۷۱-۱۶۱۰) تاثیرگذار بوده است؟ او به شورشی گستاخ و تندخوی تاریخ هنر شهرت دارد که در دهه‌های پایانی قرن شانزدهم دنیای هنر را با آثار و رفتارش شوکه می‌کرد.

ولى هنگامى كه تاريخ ايران را فرا ياد مى آورد ، اين دغدغه را تا حدى از خاطر مى زدود . و مى گفت تاريخ ما تمامش داستان تلاش پايان ناپذيرى است كه در پر آشوب ترين نقطه تلاقى اقوام جهان ايران و ايرانى را با يك فرهنگ كه مايه ى امتياز وتعيُّن او بوده وحدت وقوام بخشيده است. ودر واقع سى قرن تقلا وتلاش مخاطره آميز و پر ماجرا فرهنگ و حيات ايران وايران زمين را در گذشته ها از عناصر انسانى سرشار كرده وهمين گذشته هاست كه ريشه بقاى آنرا در فراخناى جهان آينده هم استوار مى سازد واز خطر ايمنش مى دارد

موزه‌ی هنرهای معاصر، اکتبر سال گذشته، قراردادی با دولت آلمان امضا کرد که بر اساس آن قرار است در آذرماه امسال (۴ دسامبر ۲۰۱۶)، ۶۰ اثر هنری گنجینه -‌ ۳۰ اثر غربی و ۳۰ اثر ایرانی- را در برلین و رُم به نمایش بگذارد. این نخستین نمایشگاهی است که توسط موزه در خارج از ایران برگزار می‌شود. به همین مناسبت در این مقاله، شکل‌گیری موزه هنرهای معاصر و روزهایی که بر آن رفته را مرور می‌کنیم.

Ağızlar bağlanar kən
Könüllər itirdi
Söz-‭ ‬sözcüyün
بدانگاه که دهانها بسته شد
دلها کلمات را گم کردند...

سال‌ها از آن روز می‌گذرد... سرپرست گروه سال پنجاه و شش در یک درگیری خیابانی کشته شد. تعدادی از رهنوردان آن روز بعد از انفلاب به دست جوخه‌های اعدام سپرده شدند. از جلودار حاجی خبری ندارد. تعدادی به اجبار تن به زندگی زیر لبه تیغ حاکمیت سپرده‌اند و تعدادی به غربت ناخواسته تسلیم. عقب‌دار نیز کشان کشان هنوز در انتهای صف با کاسه‌ای بر دست روزهای تلخ غربت را ره می‌سپارد. کاسه‌ای که حال هزاران کودگ آواره و جنگ‌زده نیز بر دست دارند!

سبک هنری اکسپرسیونیسم انتزاعی در اواخر دهه چهل میلادی ظهور کرد و شهر نیویورک را به مرکز هنری جدید جهان بدل نمود. اما برخی معتقدند هنرمندان این سبک سلاحی در دست سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، سیا در دوران جنگ سرد بودند.

کمتر از دو هفته‌ی پیش قرار گفت‌وگویی را با محسن نامجو گذاشتم تا درباره‌ی آخرین آلبوم لئونارد کوهن «تو این را تلخ‌تر می‌خواهی» و به‌طور مشخص‌تر ترانه‌ای به همین نام در آن مجموعه، با هم صحبت کنیم. قرار گفت‌وگوی ما اما به دلیل سفرهای متعدد و کنسرت‌های پی‌درپی او از آمریکا به اروپا، بارها لغو شد. سرانجام وقتی که روز ۱۱ نوامبر با هم صحبت کردیم، کوهن چند ساعتی قبل‌تر درگذشته بود و از این رو گفت‌وگوی ما تنها به آن ترانه و آن آلبوم محدود نماند.

به دستی کودک
و به دست دیگر جهانی دارم
مادر است
مادر همه نیروها
مادر است مادر کاینات
Bir əlimdə uşaq
Bir əlimdə cahan
Belə dolanır nəzm-e kainat
Ana-dır, ana
Bütün Me-lərə
Ana-dır, ana
Bütün kainata

نیمه شب مسیح بیدار بود. داشت با دمپایی یا هر چه دم دست‌اش می‌آمد سوسک‌های دور تشک‌ و روی بالش‌اش را تار و مار می‌کرد. می‌دانست از سر و صدا مادرش بیدار می‌شود ولی چاره‌ای نداشت، سوسک‌ها تر و فرز یک جا بند نبودند مجبور بود تند تند ترق توروق این طرف آن طرف بکوبد. و در این بکوب بکوب باید حواس‌اش می‌بود که ضربه به سر و کلۀ سگ‌اش – اسپارکی که همیشه تو رختخوابش می‌خوابید، اصابت نکند. هم باید سریع عمل می‌کرد هم باید مواظب می‌‌بود

فیلم محمد رسول الله، تولید ایران، که زندگی پیامبر را روایت می‌کند پس از آنکه در سال ۲۰۱۵ در برخی کشورها به نمایش در آمد، جمعه گذشته در ترکیه هم روی پرده رفت.
این فیلم که با بودجه چهل میلیون دلاری‌اش، پرهزینه‌ترین فیلم تاریخ ایران است، امضای مجید مجیدی را بر خود دارد که سینماگری است با شهرت جهانی و کارگردان فیلم‌هایی همچون بچه‌های آسمان، رنگ خدا، آواز گنجشکها و باران

- هی شما سه نفر بگیرین این تعهد نامه ها رو امضا کنید. اگه یک بار دیگه ابنجا ببینمتون، یه راست می فرستمتون اوین.
- چشم جناب سروان. گو خوردیم به خدا، غلط کردیم.

باورم نمی شد که بتوانم به همین سادگی به آرزویم برسم و"عزت" سینمای ایران را از نزدیک ببینم. اکنون که مدت ها ازآن دیدارفراموش نشدنی می گذرد، به نظرم می رسد که آن دیدار باورنکردنی، درخواب و رویا گذشته است...

از یادمبر،
دامنِ این قوم، از دیرگاهان آلوده پلشتی ست.