"قرارداد اجتماعی"

 حقیقت دارد که انسان آزاد بدنیا آمده است اما همه جا در زنجیر است، انسانها زمانی بسیار دور بدون قوانین و آزاد زندگی میکردند اما بدلایل مختلف ولی همیشه برای نفع شخصی قراردادهایی را با هم به امضا رسانده اند.از طرفی عده ای بر این باورند که حاکمیت، هیچ قدرتی بغیر از استفاده از قانون را ندارد.

اروپا در زمانهای بسیار دور میپنداشت پادشاهان قدرت الهی قانون گذاری را در دست دارند اما با سقوط قدرت واتیکان در روم و به دلیل پیدایش جنگهای خونین مذهبی اروپا  در قرون ۱۶ - ۱۷ میلادی, پیشنهاد قرارداد اجتماعی در میان اروپاییان شکل گرفت.

خاورمیانه در حال حاضر درگیر جنگی مذهبی و خونین میان فرقه های مختلف اسلام شده است. دلایل آغاز و پیشبرد این جنگ خارج از موضوع نگارنده برای این مطلب میباشد. خارج شدن از چنین جنگی هم اکنون برای بسیاری از این جوامع مهم بشمار میاید و یافتن گفتمانی که بتواند ما را به صلح برساند وظیفه هر صلح دوستی میتواند باشد. رهبری مذهبی در ایران با پشتیبانی از یک گروه کوچک درآخرین انتخابات رییس جمهوری عملا رسمیت خود ساخته و جعلی را نیز از دست داده است و تلاش دارد با درگیر شدن در جنگ قدرت مذهبی و به بهانه جنگ با دشمنان خارجی به سرکوب و قتل عام مردم کشور تحت حکومت خود بپردازد تا شاید از این  راه بعد از نابودی زیر سازه های ایران با ایجاد کار و باز سازی ویرانه ها و فراهم ساختن امکانات رفاهی روبنایی بازماندگان جنگ را راضی سازد.  اشتباه حاکمان و جنگ افروزان در این است که خود را با قدرتهای بزرگ مقایسه میکنند، غافل از اینکه قدرتهای بزرگ هیچگاه از مردم خود هزینه نکرده اند بلکه این مردم دیگر نقاط بوده اند که قربانی بلندپروازی و جاه طلبی  آنها شده اند. قدرتهای بزرگ با به رسمیت شناختن اقشار مختلف کشورهای خود حمایت آنها را بدست آورده اند و با اعتبار رای آنها است که به جنایت و غارت دیگران مشغول هستند. با چنین پیش دانشی میتوان اینگونه حدس زد که  کشورهای عربی نیز تصمیم دارند در عصر اطلاعات با حربه مذهب به یک قدرت جهانی تبدیل گردند و رفرم سیاسی در بهار عرب نیز در همین راستا است تا بتوانند از اعتبار رای مردم استفاده کنند. در این میان حکومت سوریه با کشتار مردم، رسمیت عرفی خود را از دست داده است و در خلا حمایت رای اقشار مختلف مردم میرود تا قدرت سیاسی را نیز به فرقه دیگری از مذهب واگذار کند. در این دایره قدرت اخوان المسلمین نقشی بسیار مهم را بازی میکند و گویا در ایران انجمن حجتیه است که  آن را نمایندگی میکند. از طرفی ترکیه به عنوان یک کشور اسلامی و غیر عرب با بازار اقتصادی شکوفا دیگر کاندیدای تصاحب این قدرت اسلامی میباشد و رویای امپراتوری عثمانی را میخواهد به اجرا بگذارد. 

پرسش امروز این است که آیا ایران و مردم آن نیازی برای زیرمجموعه بودن در یکی از این قدرتها را دارند. آیا امکان بوجود آوردن قدرت اسلامی جدید فرقه شیعه توسط ایران وجود دارد؟ رکود اقتصادی، استفاده از اهرم خشونت و سرکوب بجای مدیریت و نداشتن حمایت اقشار مختلف ایرانی نشانه هایی هستند از بی برنامه بودن حاکمان تهران برای حضور در دایره اصلی قدرت. 

انتخاب دیگر ما ایرانیان میتواند مانند بسیاری از کشورهای غیر متعهد بیطرف ماندن و خروج از بازی قدرت های جهانی باشد. در این صورت ما نیازمند قرارداد جمعی جدیدی هستیم 

"قرار داد اجتماعی"  

اجرای قرارداد اجتماعی آنگونه که روسو در سال  ۱۷۶۲ میلادی تشریح کرده  بسیار ساده است: هر کدام از ما هویت شخصی و اقتدار خود را تحت نظارت و اراده عمومی گروه خود قرار میدهم. سپس گروه هر فرد به عنوان بخش تفکیک ناپذیر جامعه شناخته میشود. این گروه ها برای ما با نام احزاب و سازمانهای سیاسی شناخته شده تر هستند. حال اگر به این توافق برسیم که احزاب و سازمانهای سیاسی هر چند که ما با آنها مخالفیم بخش تفکیک ناپذیر جامعه ایران میباشند آنگاه میتوانیم یک قرار داد اجتماعی ایرانی را ایجاد کنیم. نقاط مشترک بسیاری میان همه ایرانیان وجود دارد. بوجود آوردن امکانات اجتماعی مانند کشورهای مترقی برای همگان، انتخابات آزاد و  امکان شکوفایی اقتصادی نمونه هایی ازاین مشترکات است که بدون در نظر گرفتن مدل حکومتی میتوان روی آن به توافق رسید. 

انتخاب ما میتواند شرایط خاورمیانه را تغییر دهد و خونریزی جنگ را به آبادانی و پیشرفت ایران تبدیل سازد. 

حمیدرضا برهانی

 بلژیک 

سه شنبه ۱۳ تیر ماه ۱۳۹۱