حکومت های شیعی فارس تبار در

یکی از قیام‌های تاثیرگذار شیعی در سده میانی ایران سلسله سربداران بود . این حرکت که از
روستای باشتین شروع شد، برگرفته از تعالیم شیخ خلیفه و شاگرد او شیخ حسن جوری بود و از آموزه‌های شیعی 12 امامی بهره می‌برد.
حکومت سربداران دو دوره داشت. در دوره اول صبغه مذهبی این حرکت بازتاب بیشتری داشت و
بانیان آن بر یکی از مهم‌ترین مولفه‌های اصلی تشیع یعنی ترویج فرهنگ انتظار تاکید می‌کردند و چنانچه در منابع آمده، سربداران نام امام مهدی را بر سکه‌های خود ضرب می‌کردند اما در اواخر دوره، این حرکت تا حدودی دچار انحراف و افراط شد.
درباره بنیان فکری سربداران مطالب گوناگونی روایت شده است. حسن جوری با اتخاذ نوعی ایدئولوژی که هسته مرکزی اعتقادی آن ظهور قریب‌الوقوع امام دوازدهم بود و این‌که تمام مسلمین باید خود را برای کمک به حضرت مهدی و کار عظیم او آماده سازند تشکیلاتی مرکب از پیشه‌وران و تجار که معتقد به این آیین بودند ایجاد کرد که احتمالا الهام گرفته از نهاد فتوت و سرسپردگی به یک ماموریت مذهبی بوده است. این تفکر البته ادامه پیدا نکرد. خواجه علی موید آخرین امیر سربدار، دستور خراب کردن قبور شیخ حسن جوری و شیخ خلیفه را هم صادر کرد و به این ترتیب حکومت سربداران از بنیان‌های اولیه خود فاصله گرفت. در نهایت این‌که سربداران به جهت اهمیت و تاثیرگذاری بی‌نظیری که در شکل‌گیری جنبش‌های مردمی پس از خود دارد همواره یکی از نقطه‌های عطف مطالعات تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران میانه است.