جناب لوایی در این نوشتار از

جمعی کوچک ازروشنفکران سکولار _ دمکرات این دو کشور و همچنین منافع و مصالح غرب حکم می کردکه این دوکشور مهم منطقه نه تنها با انان همراه نماید بلکه وابسته و پیرو غرب باشد. .تناسب قوا جهانی پس از پایان جنگ جهانی اول چنین ایجاب می کرد که خاورمیانه بسوی سکولاریسم همچون غرب حرکت نماید . در ان زمان جنبش های اسلامی هویت مستقل و توان چندانی نداشتند . گرایش عمومی هم پیشرفت و توسعه و مدرنیسم بود . مقاومت چندانی در مقبابل سکولاریسم نبود . جنگ سردی هم در کار نبود . سید جمال‌الدین اسدآبادی؛ اولین متفکر مدرن و فعال اجتماعی بود که در مقابل قدرتهای غربی اسلام گرائی را تبلیغ نمود. اما او توسط ناصرالدین شاه کشته شد. روحانیت شیعه در ایران ، مخالف جمهوری بودند. ظاهرا مقابله با روحانیت و مذهب در ترکیه جوان جدی تر وریشه ای تر صورت گرفت . این مقابله جویی رضا شاه و اتاتورک با روحانیت و اسلام گرایی سطحی و بشدت سرکوب گرانه بود . امروز پس از گذشت ،یک قرن بر طبق نوشته لوایی :«ساختار فكرى اكثريت (مردم ترکیه)، دينى است و مبارزه با اين ساختار مبارزه اى منسجم و با برنامه را طلب مى كند .» خوب اگر پس از گذشت یک قرن ، برقراری حکومت سکولار _ دمکرات در ترکیه ساختار فكرى اكثريت مردم این کشور، دينى است و تازه خیلی زمان می برد که این ساختار تغییر کند. پس چگونه ادعا می کنید :«عقل تركى آتاتورك تركيه را از چنبره ى عقل سنتى - اسلامى به در آورد» ..... ولی همگان می بینند که پس از گذشت یک صد سال ؛ بازیگران اصلی سیاست ترکیه، اسلام گرایان اردوغانی و فتح الله گولن است و کودتا و ضد کودتا حول این دو شخص ویا دو طرز تفکر صف ارایی کرده اند. . پس برای درک امروز بایستی دید بلند مدت تر و استراتژیکی داشت. ... این مبحث ادامه خواهد داشت و از دوستان می خواهم در این بحث شرکت نمایند. این یادداشت ها ادامه دار خواهد بود