آذربیجان
آ. ائلیار
آذربیجان
---------
Hadrbaycan və Hadrbeycan
Hadır-beycan və
رحیم رئیس نیا تاریخدان در ص. 90 کتاب آذربایجان در سیر تاریخ مینویسد:
« آذربایجان، تلفظ فعلی. گاهی در زبان عواهم همزه ی آذربایجان تبدیل به ها گشته، هادربایجان، یا هادر بیجان تلفظ میشود.»
تلفظ آنرا من Hadır-beycan شنیده ام و در مقاله نیز قیده شده است.
متاسفانه رئیس نیا تلفظ واژه را با حروف لاتین قید نکرده که دقیق مشخص شود چگونه بیان میشد.
در هر حال برای مسئله ی من که طرح تبدیل ha به a بود؛ تأثیری ندارد.
----
آراز
-------
Araks ; Araz ; Uras ; Aras ; Araxes
---------------------------------------------
نام Araz ( در ترکی آذربایجان)
در یونانی Araxes در ارمنی Araks قید شده است.
Ur-as
سلطان شا آتانیازوف، محقق تركمنستانی در كتاب خود به نام توركمن دیلی‌نینگ سؤز كؤكی سؤزلوگی (فرهنگ ریشه‌شناسی واژه‌های زبان تركمنی) در باره‌ی این واژه مینویسد: در ضرب المثل «اوْد - اوْراز» (یعنی: آتش، بخت است) به این كلمه برمی‌خوریم. اصل این كلمه، «اوُراس/ Uras» است. در زبانهای جغتای، اویغور و قزاق به معنای «بخت، اقبال» است. در میان تركمن‌های آستراخان نام دخترانه «ریس‌لی خان/ Ryslyhan» به معنای «دختر خوشبخت، خانم خوشبخت» كاربرد دارد. كلمه‌ی «اوْراز» كه در زبان تركمنی امروز كاربرد فراوانی دارد، شكل تغییر یافته‌ی «اوُراس، ایریس/ Uras, Yrys» می‌باشد. (توركمن دیلی‌نینگ سؤز كؤكی سؤزلوگی، سلطانشا آتانیازوف، انتشارات میراث، عشق‌آباد، 2004، مدخل اوْراز».
نوشته اند .
مجبوریم از ریشه شروع کنیم:
kas کلمه ی سومری ( RUN) ( فرار و فرار کردن)
kaş ترکی
qaşآذربایجانی
------
K-as- pı نام قوم
---------تغییر صدای بن
Kas
Has
-------معرب
Xas
Xaz
Xəz
--------افتادن h -تبدیل به
AS
--------تبدیل به az
Az
------------
Ur-as ترکمنی ریشه ی اوراز یا آراز(معنی خوشبخت)
Ar-as ترکی
Ar-az آذربایجانی
Ar-aks ارمنی
Ar-axes یونانی
----------
As را در همه ی زبانها در کلمه محفوظ است.
تنظیم نسبت به قدمت: در نام جاها Ur کلمه ایست که ریشه اش به زبانهای باستانی مانند زبان لولوبی- قوتی( Ur-me-a یا Urumiyeh) و مخصوصا سومری Ur-ukمربوط میشود. Ur شهر و مسکن و محل سکونت.
بر حسب قدمت زبان وازه ها را ردیف میکنیم:
kasسومری
kasکاسبی که ریشه ی نام و لغت در زبان سومری دارد. نشانه ی نزدیکی دو قوم و زبان. تبدیل به نام جدید: مراحل تغییر در بالا آمده است.
As قوم
-----
Ur شهر -مسکن
Ur-as مسکن قوم
Ər -as یا aras فردی از قوم
Ur-as نام رود محل قوم
سه کلمه خیلی به هم نزدیک اند و طی زمان به راحتی میتوانند یکی شوند که شده اند و در آراز می بینیم.
تشکیل اسم از « شهر و رود »
--------
مانند : شهر چایی : که اکنون در اورمیه رودی به نام «شهر چایی» را داریم.
طرز ساخته شدن نام رود وگرفتن کلمه ی شهر را نشان میدهد.
در Ur-as واژه ی شهر هست، به جای رود، نام قوم را داریم. چون نام رود با شهر که بنام قوم است یکی ست.
------
این چهار کلمه دوران باستان را نشان میدهند که قوم کاسبی As نامیده میشد و مسکنی به نام Ur-as داشته. احتمالا شهری. که نام رود هم بود. یکی بودن نام رود و شهر . و نام قوم هم As در آن محفوظ است.
--------------------- نام رود بعدها به آراس و آراز دگرگون میشود.
Aras تبدیل به نام رود
Araz
----------
این بررسی نشان میدهد . Az در آذر بایجان و Araz چطور به هم مربوط اند. و کلید شده اند.
-----
نتیجه: قوم آس شهر و رود خانه ای به نام اور آس داشته اند .
ما اکنون نام رود خانه را به صورت آراز داریم.
این چیزی ست که بررسی لغات نشان میدهد. باقی به عهده ی علوم دیگر است. مثل تاریخ و باستانشناسی.
سلطان شا آتانیازوف، محقق تركمنستانی در كتاب خود به نام توركمن دیلی‌نینگ سؤز كؤكی سؤزلوگی (فرهنگ ریشه‌شناسی واژه‌های زبان تركمنی) در باره‌ی این واژه مینویسد: در ضرب المثل «اوْد - اوْراز» (یعنی: آتش، بخت است) به این كلمه برمی‌خوریم. اصل این كلمه، «اوُراس/ Uras» است. در زبانهای جغتای، اویغور و قزاق به معنای «بخت، اقبال» است. در میان تركمن‌های آستراخان نام دخترانه «ریس‌لی خان/ Ryslyhan» به معنای «دختر خوشبخت، خانم خوشبخت» كاربرد دارد. كلمه‌ی «اوْراز» كه در زبان تركمنی امروز كاربرد فراوانی دارد، شكل تغییر یافته‌ی «اوُراس، ایریس/ Uras, Yrys» می‌باشد. (توركمن دیلی‌نینگ سؤز كؤكی سؤزلوگی، سلطانشا آتانیازوف، انتشارات میراث، عشق‌آباد، 2004، مدخل اوْراز».
نوشته اند .
مجبوریم از ریشه شروع کنیم:
kas کلمه ی سومری ( RUN) ( فرار و فرار کردن)
kaş ترکی
qaşآذربایجانی
------
K-as- pı نام قوم
---------تغییر صدای بن
Kas
Has
-------معرب
Xas
Xaz
Xəz
--------افتادن h -تبدیل به
AS
--------تبدیل به az
Az
------------
Ur-as ترکمنی ریشه ی اوراز یا آراز(معنی خوشبخت)
Ar-as ترکی
Ar-az آذربایجانی
Ar-aks ارمنی
Ar-axes یونانی
----------
As را در همه ی زبانها در کلمه محفوظ است.
تنظیم نسبت به قدمت: در نام جاها Ur کلمه ایست که ریشه اش به زبانهای باستانی مانند زبان لولوبی- قوتی( Ur-me-a یا Urumiyeh) و مخصوصا سومری Ur-ukمربوط میشود. Ur شهر و مسکن و محل سکونت.
بر حسب قدمت زبان وازه ها را ردیف میکنیم:
kasسومری
kasکاسبی که ریشه ی نام و لغت در زبان سومری دارد. نشانه ی نزدیکی دو قوم و زبان. تبدیل به نام جدید: مراحل تغییر در بالا آمده است.
As قوم
-----
Ur شهر -مسکن
Ur-as مسکن قوم
Ər -as یا aras فردی از قوم
Ur-as نام رود محل قوم
سه کلمه خیلی به هم نزدیک اند و طی زمان به راحتی میتوانند یکی شوند که شده اند و در آراز می بینیم.
تشکیل اسم از « شهر و رود »
--------
مانند : شهر چایی : که اکنون در اورمیه رودی به نام «شهر چایی» را داریم.
طرز ساخته شدن نام رود وگرفتن کلمه ی شهر را نشان میدهد.
در Ur-as واژه ی شهر هست، به جای رود، نام قوم را داریم. چون نام رود با شهر که بنام قوم است یکی ست.
------
این چهار کلمه دوران باستان را نشان میدهند که قوم کاسبی As نامیده میشد و مسکنی به نام Ur-as داشته. احتمالا شهری. که نام رود هم بود. یکی بودن نام رود و شهر . و نام قوم هم As در آن محفوظ است.
--------------------- نام رود بعدها به آراس و آراز دگرگون میشود.
Aras تبدیل به نام رود
Araz
----------
این بررسی نشان میدهد . Az در آذر بایجان و Araz چطور به هم مربوط اند. و کلید شده اند.
-----
نتیجه: قوم آس شهر و رود خانه ای به نام اور آس داشته اند .
ما اکنون نام رود خانه را به صورت آراز داریم.
این چیزی ست که بررسی لغات نشان میدهد. باقی به عهده ی علوم دیگر است. مثل تاریخ و باستانشناسی.