سالام اليكيم

دهخدا تُرغی یا تُرغای را لغتی ترکی به معنی پرنده‌ای بزرگتر از گنجشک نوشته که فکر می‌کنم در فارسی به آن هوبره می‌گویند.

تلفظ صحیح نام این پرنده قهوه‌ای رنگ که در یونجه‌زارها لانه می‌کند تورغای و توراغای است. بختیار وهابزاده در شعری می‌گوید: «هئچ گؤروبسن توراغایی قارغا کیمی قاقا دئیه» آیا دیده‌ای که توراغای مانند کلاغ قارقار کند؟ پس من چرا به زبان دیگری آواز سردهم؟

تُرغای در گذشته نام محال بزرگی بوده که امروزه تنها درنام این کوه و پسوند فامیلی برخی از ساکنان آن منطقه مانند کاشی و سنگ محمد طُرغه به یادگار مانده است و همین حضور به عنوان پسوند فامیلی نشانگر آنست که این لغت درگذشته نام منطقه بوده است. دکتر پرویز عقلمند؛ استاد تاریخ دانشگاه اورمیه در کتاب مشاهیر علمی و فرهنگی آذربایجان‌غربی (ص8) می‌نویسد که محال تُرغای شامل چهارصد قریه از جغاتو تا حدود پیرانشهر بوده است.

از آنجا که تورغای/تورقای نام پرنده‌ای زیباست از این لغت برای نامگذاری دختران و پسران نیز استفاده شده است، علاوه بر آن لغتنامه‌های قدیم تورغای را نشان شریف همایونی دانسته‌اند که با نوعی خط تزیینی به صورت خطوط در هم پیچیده و معمولا قوسی شکل، نام و القاب خاقان ترک را در آن نوشته و امضا می‌کردند.
__