سالام اليكيم

اگر کسی در ایران تورک هست ولی آذربایجانی نیست، این مسئله با تورک بودن و آذربایجانی بودن دیگران منافاتی ندارد، چرا که اکثریت مطلق تورکان ایران در جغرافیای بهم پیوسته « آذربایجان تاریخی» زندگی می کنند که این « آذربایجان تاریخی » به تورکهای داخل ایران هویت و خصوصیت ملت شوندگی می دهد.
« آذربایجان تاریخی » هم به دو استان آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی به مرکزیت تبریز و اورمیه و حتی به مجموع دو استان یاد شده و استانهای زنجان و اردبیل هم ختم نمی شود، بلکه «آذربایجان تاریخی» بنا به نوشته مورخین ده قرن گذشته و سیاحان خارجی از همدان، ساوه، قم، کاشان، فیروزکوه ، دماوند و تهران گرفته، از قزوین ، ابهر و زنجان و تبریز گذشته تا به دربند ( دمیر قاپی) قفقاز می رسد.
ما به خارج از مرزهای سیاسی ایران کاری نداریم اما اکثریت مطلق تورکان ایران در داخل این جغرافیای وسیع و بهم پیوسته‌ای زندگی می کنند که اقلیتهایی چون تاتها، تالشها، ارامنه و کردها را هم در خود جای داده است.
برای ملت شوندگی مردمی که از یک زبان، فرهنگ و تبار هستند جغرافیای اتنیکی بهم پیوسته ای لازم است که اکثریت مطلق و یا اکثریت نسبی جمعیت آن جغرافیا را در خود جای داده باشد.
مردمی هر چند انبوه، بدون جغرافیای مشخص زبانی- فرهنگی برای زندگی، شبیه خانه بدوشان و قره چیهایی هستند که با ملت شوندگی فاصله زیادی دارند و نام ملت بر آنها نمی توان نهاد، در حالی که تورکها قرنهاست از سدّ ملت شوندگی گذشته اند.
درست است تورکها با بیش از سی و سه میلیون نفر و حداقل چهل درصداز کل جمعیت ایران، اکثریت نسبی جمعیت کشور را تشکیل میدهند، اما ایران کشور کثیرالمله‌ای است که در آن تورکها، فارسها، عربها، بلوچها، کردها، لرها، گیلک ها، مازنی ها و غیره ساکن هستند و هر کدام از اینها هم در جغرافیای مشخصی که قسمتی از ایران است اکثریت دارند، اکثریت مطلق تورکها هم در «آذربایجان تاریخی» زندگی می کنند هر چند که در استانهای فارس، خراسان شمالی، گلستان و دیگر مناطق ایران هم ساکن هستند.
ما در ایران چه تورک آذربایجان تاریخی باشیم و چه تورک قشقایی، خراسانی و غیره، جزئی از «ملت تورک» هستیم که فقط محل جغرافیای زندگیمان متفاوت است و برای متمایز شدن از «ملت بزرگ تورک» ( بؤیوک تورک ملّتی) دنیا، و بخاطر تمرکز اکثریت مطلق تورکان ایران در جغرافیای وسیع و تاریخی آذربایجان آنرا «آذربایجان تورک ملّتی» ( ملت تورک آذربایجان)می نامیم.
تورک بودن فقط و مختص کشور ترکیه نیست که بعضیها چنین تصور می کنند؛ در تاریخ ده قرن گذشته نیز همه مردم ساکن کشورهای آسیای میانه کنونی و تورکستان قدیم چون قزاقستان، ازبکستان، قیرقزستان، اویغورستان، تورکمنستان و مردم کشور ترکیه و اهالی آذربایجان شمال و جنوب ارس، تورکهای عراق و سوریه را هم تورک و گاهی تورکمن نامیده اند.
همه تورکهای دنیا بخشی از « ملت بزرگ تورک» هستند اما به علت گستردگی جغرافیای محل زندگی آنها و تمایز آنها از همدیگر به تورک ترکیه،تورک آذربایجان، تورک قزاق، تورک ازبک و غیره تقسیم می شوند.
در مورد گستردگی جغرافیایی آذربایجان تاریخی هم به چند نمونه از اسناد تاریخی مورخین و نوشته های سیاحان خارجی می پردازیم:
آذربايجان در آستانة حملة اعراب سرزمينهاي بين همدان، زنجان و دربند (در جمهوري خودمختار داغستان امروزي در شمال جمهوري آذربايجان) را شامل مي¬شده است، چنانکه در تاريخ بلعمي در مقدمة «خبر گشادن آذربايگان و دربند خزران» حدود آن چنين ترسيم شده است:
«¬. . . اوّل حد از همدان درگيرند تا به اَبهَر و زنگان بيرون شوند و آخرش به دربند خزران، و بدين ميانه اندر هر چه شهرها است همه را آذربايجان خوانند.». -[ آذربايجان در سير تاريخ ايران, رحيم رئيس¬نيا, جلد سوم ۱۳۷۹ ص ۳۶۵/ تاريخ نامه طبری, جلد يک, ص ۵۲۹. ]
« پیترو دلا واله» جهانگرد ایتالیایی که در سال1614 میلادی و در 28 سالگی سفر به شرق را آغاز کرد مدتی در قسطنطنیه، مصر و بغداد ماند و در ادامه سفر به دربار صفوی رسید و شش سال در دربار شاه عباس بزرگ و همراه وی در اردبیل، قزوین، اصفهان و فرح آباد مازندران به سر برد. وی در نامه ای که به دوستش «اسکیاپینو»در مورد سفرش از فرح آباد مازندران به قزوین و برای رسیدن به اردوی شاه عباس می نویسد، چنین نقل می کند:
ادامه در كامنت بعدى......