ناسری گرامی، برای هر پیشرفتی در زندگی انسانها - حتی خیلی کوچک ، وجود «شرایط دموکراتیک» ضروری ست. فاشیسم با دموکراسی آشتی ناپذیر است و دیکتاتوری را می پسندد و اعمال میکند. برای حل مسئله ی ملی شرایط دموکراتیک ضرورت دارد ولی «شرط کافی» نیست. اما این شرایط اساس و پایه ی دیگر گامها ست و لازم است که آنرا تدارک دید. کیفیت و میزان دموکراسی را توازون نیروها و شرکت زحمتکشان و نیروهای مترقی در مبارزه تعیین میکنند. بگذریم که در سرمایه داری دموکراسی ایده آل نمی تواند وجود داشته باشد. اما در حد رئال میتوان آنرا تدارک دید و عمق آن هم بستگی به میزان شرکت زحمتکشان و نیروهای حامی آنها در امر مبارزه دارد. شرایط داخلی و خارجی نیز پارامتر دیگری ست که تأثیر خود را در دموکراسی و چگونگی حل مسئله ملی میگذارد. در مقالاتم این مسایل را توضیح داده ام. در ایران راه دموکراسی از حل مسئله ی ملی میگذرد.
ناسری گرامی، برای هر پیشرفتی
ناسری گرامی، برای هر پیشرفتی
آ. ائلیار
آنان که علاقه ای برای حل درست و ریشه ای مسئله ملی در ایران ندارند نمی توانند دموکرات باشند. اینکه مسئله ملی برخی ملتها در دموکراسی های جهانی هنوز حل نشده است دلیلش « توازون نیروها»ست ، که به زیان حل مسئله است.