اژدر گرامی، به نظر من بحث

برگردیم، صرف نظر از اینکه زبان ساکنین آذربایجان در هزار سال پیش چه بوده است، یک نکته در این بحث غایب است. نظریه سه زبانه بودن ایران یک نظریه بی پایه و عوامانه است. بخصوص اختصاص زبان ادب به فارسی هیچ پایه تاریخی و زبانشناسی ندارد. علت گسترده شدن زبان فارسی در سرتاسر خاورمیانه (در واقع از آلبانی تا هند) "دیوانی" بودن این زبان بوده است. به این معنی که کشورداری در آن دوران بدون زبان فارسی امکان پذیر نبود و همان نقشی را که زبان آرامی در دوره هخامنشی و اشکانی و تا حدی هم ساسانی بازی می کرد، فارسی در دوران پس از اسلام بازی کرده است. بدین معنی فارسی زبان فرهیختگان و نخبگان حامعه بود و باسواد به کسی اطلاق می شد که زبان فارسی بداند. در دربار عثمانی همیشه معلمانی بودند که به شاهزادگان فارسی می آموختند. دلیل اینکار هم در درجه اول فراه کردن امکان دستیابی به گنجینه بزرگی از آثار ادبی (دیوان شاعران) و سیاسی (سیاستنامه ها) و علمی(دانشنامه ها) و ... بود، که بکار ملکداری می آمدند. ادب و ادبیات هم مسلما مختص طبقات فرودست جامعه نبودند و باید بدست کسانی می رسیدند که قادر به خواندن و نوشتن یا "باسواد" باشند و همانطور که گفتم زبان باسوادان، فارسی بود. به نظر من سؤال شما در باره مهستی ( و همچنین نظامی و قطران و ...) بسیار سؤال دقیقی است که فقط از منظر آکادمیک باید به آن نگاه کرد. همه این بحثها نباید این واقعیت را تحت الشعاع قرار دهد که امروز زبان اکثریت قریب به اتفاق مردم آذربایجان ترکی آذری یا آذربایجانی است و مبنای همه بحثهای حقوقی و سیاسی باید این واقعیت باشد.