زبان اتصالی (Aggutinative)
در زبان پیوندی یا التصاقی که زبانهای ترکی شاخه ای از آن است، واژه های دستوری مختلف در یک کلمه گرد میایند:
-مانند : əl-lər-in-dən
əl اسم-lər علامت جمع-in ضمیر مالکیت-dən مفعوله عنه (حالت از)- را میرساند. در این کلمه هر یک از چهار وند جداگانه مفهوم یک واژه را بیان میکند. آنها با هم تفاوت دارند و در یکدیگر اذغام نشده اند. از این زاویه سومری مانند ترکی ست. برخیها آنرا جزو زبانهای اتصالی می شمارند.
- زبان پیوندی ممکن است یک هجایی یا چند هجایی - پیشوندی یا پسوندی باشد. که ترکی از گروه پسوندی ست.
در گروه ترکی توالی پیوندها-هماهنگی اصوات-عدم علامت جنس-نظم و تنوع افعال از خاصه های آن است. (برای توضیح بیشتر رجوع شود به گرامر زبان ترکی).
- زبان سومری را با اینکه بخاطر پیوندی بودن از گروه اتصالی حساب میکنند -با این وجود آنرا «منفرد» شمارند. یعنی فاقد «خویشاوند.
«A Manual of Sumerian Grammar and Texts»
که از نوشته های جدید در این مورد است چنین نظری دارد.
- اتصالی بودن سومری- و وجود زبانهای اتصالی کنونی، در تضاد است با «تز منفرد بودن سومری».
ایده ی تز منفرد بودن سومری که خلاف وجود زبانهای اتصالی اورال آلتایی موجود است، مثل همیشه بر پایه ی
«دیدگاه و ملاحظات سیاسی» عنوان میشود که دنیای اول با آن سابقه ی «شرق شناسی» سیاه، چهره ی علمی مثبتی در جهان ندارد. نوشته ی «شرق شناسی-ادوارد سعید» منبع روشنگرانه ی خوبی در این زمینه است.
تشخیص خویشاوندی:
من نمیدانم سومری با ترکی خویشاوند است یا نه. در مقاله ی «چه پیوندی بین زبانهای سومری و ترکی هست؟»
http://www.iranglobal.info/node/47164
موضوع را جهت کند وکاو طرح کردم و بعد از ذکر مثالها به این نظر رسیدم که بین این دو زبان «نزدیکی» وجود دارد.
اکنون در ادامه ی موضوع مسایل مکمل را مطرح میکنم.
John L. Hayes در کتاب خود دلیلی برای منفرد بودن سومری ذکر نکرده است. روشن است که بدون دلیل اثباتی چیزی را
نمی توان پذیرفت.
دو چیز می تواند خویشاندی دو زبان را اثبات کند:
1- گرامر
2- روح زبانها
موضوع دوم چیزی ست که جستجوگران -بخواهند یا نخواهند- به آن توجه نمی کنند.
روح زبان چیست؟
آن تشکیل شده : طرز خاصی از
- اندیشه ، احساس، نگاه زیبایی شناسانه، واژه ها، فرهنگ و فولکلور در یک زبان و مقایسه اش با زبان دیگر . که میتواند نزدیکی و دوری را نشان دهد.
-برای مثال اگر بخواهیم فرضا «خاستگاه» زبان اتصالی اسپرانتو را مشخص کنیم با اینکه این زبان منفرد است و قوم و خویشی ندارد، و طبق آخرین اخبار چند ین میلیون نفر با آن آشنا هستند، و در در سراسر جهان پراکنده اند؛ اما با مراجعه به « گرا مرو روح زبان» راحت میتوان به نتیجه ی علمی «خاستگاه اروپایی »بودن آن رسید.
پس دو عامل مذکور برای تشخیص خویشاوندی زبان می توانند ما را در رسیدن به پاسخ نسبی درست یاری کنند. اگر در چهار چوب دید سیاسی خود زندانی نباشیم و تعصب را کنار بگذاریم.
کند و کاو در این زمینه بوده-هست-و خواهد بود. تا علم بدون دخالت سیاست پاسخ درست را بدهد. چه جستجوهای ما بیهوده باشد و چه اثبات شوند، مهم نیست؛ مهم آن است که شخص مستقل ، بیطرف، میکوشد قضیه ی پیش رو را شخصا حل کند.
و نمی خواهد چشم و گوش به «دهن مجتهدان» بدوزد- که دوران آن به سرآمده است.
ما چاره ای جز این نداریم که مسایل خود را شخصا کند و کاو کنیم. مهم نیست از صفر شروع کنیم ، مهم آن است که دوست داریم با «مغز خود و نه با مغز دیگران» حرکت کنیم. فریب حرکات مجتهد -مقلد گرایانه و مرید مابانه، و نخبه گرایانه که زهر فرهنگ مسلط و منحط است ، دیگر کافی ست. «شکستن ساختارهای تفکر کهنه نیاز بهزیستی در زمان ماست».
در اینجا به صورت تگرافی به دو موضوع گرامر زبان سومری و روح آن در ارتباط با ترکی نگاه میکنم ، و دنباله ی مطلب
را به علاقمندان می سپارم که پی گیرند. چرا که حلاجی موضوع نیاز به کتابها دارد و کار همگان است.
گرا مر:
گرامر سومری مثل چهارچوبه ی عمومی زبانها : حروف صدادار-بیصدا؛ ضمایر-زمانها؛نامها، صفت و قید و غیره و غیره را دربرمیگیرد. از آنچه در این میان برای نوشته ی ما لازم است مثالهایی ذکر میشود:
Enlil=یک اسم است به معنی سرور باد . Enlil lugal-kur-kur-raشکل کلمه در کتیبه با آوا نویسی امروزی خط سومری. معنی
«برای انلیل، شاه سر زمینها».
lugal=شاه. دستوری اسم
kur-kur=سرزمین ها. دستوری جمع اسم. توضیح در پایین.
ra «وند» است که به اسم چسبیده.