همایون سنجری :

ب – آقای قابوسی مدعی است که به زبان علم و تحقیق می‌نویسد. در پاسخ باید گفت زبان علم ( برخلاف زبان آقای قابوسی ) زبان وقار و متانت است ، نه توهین .آقای قابوسی، از آنجا که به توهین و تحقیر ِدیگران عادت کرده است ( با همه ی خویشتن داری !) عنان قلم از دست می‌دهد و جا به جا ، به اهانت متوسل می‌شود. و شاهدش :

۱- «... وگرنه مشابه مدرک غلط کسروی در مورد "فارسی صحبت کردن مردم آذربایجان هزار سال پیش"، متضمّن "فارسی و عربی صحبت کردن ارمنیان در ارمنستان هزار سال پیش" خواهد بود. که مهمل است!»
۲ -« بسیاری لاطائلات را می توان بر "اساس" مدارک و منابعی نوشت، که صرفأ ناشی از ارزیابی غلط آن مدارک  و منابع اند.»
۳- «...و گرنه هرکسی می توانست برای هر نظر مهملی، منبعی در اینترنت پیدا و ارائه کند.»

۴- « آقای جوادی اصولأ طرز استدلال منطقی را نمی داند، و هنوز تفاوت میان زبان کتبی رایج در یک ناحیه و زبان شفاهی مردم آن ناحیه را نمی فهمد. یعنی اگر هم اکنون بعد از خرابی بصره متوجه شده است که در بحث علمی نیاز به مدرک است، اما فرق میان مدرک برای زبان کتبی رایج در ناحیه و مدرک صحبت شفاهی در آن ناحیه را نمی داند.»

آقای قابوسی که این همه مدعی علمی نویسی و منطق دانی است ، باید بداند که در عالم پژوهش ، خطای محقق دیگر را نشان می‌دهند. نه آنکه او را به « نفهمیدن‌» متهم کنند.

مواردی از این دست ، در همین نوشته ی کوتاه آقای قابوسی و در مورد مدعیات ایشان بسیار است که پرداختن به آن‌ها ، در فرصت تنگ بخش اظهار نظر ممکن نیست.

اما در مورد ترجمه ی عبارت عربی ابن حوقل : آقای قابوسی مدعی است که مرحوم کسروی و آقای احسان یار شاطر، عبارت ابن حوقل را ( عالماً - عامداً !! ) غلط ترجمه کرده‌اند! آن عبارت و ترجمه‌اش را می‌نویسم :

« و اما لسان اهل آذربایجان و اکثر اهل ارمنیه فالفارسیه تجمعهم (تجمعه) والعربیه بینهم مستعمله و قلمن بها ممن یتکلم بالفارسیه لا یفهم بالعربیه و یفصح بها من التجار و ارباب الضیاع … »

پیشتر گفتم که آقای فرهاد قابوسی، ترجمه ای را که آقای احسان یار شاطر ،سال‌ها پیش (از جمله ی معروف ابن حوقل ) کرده بود، به مثابه کشف زبان شناسانه خود! به خورد خواننده می‌دهد و طلبکار مترجم هم می‌شود!
بی انصافی و تحمیق خواننده ، تا کجا؟!
برای آنکه حرف بی سند نزده باشم، ترجمه آقای احسان یار شاطر و منبع آن را در زیر می‌آورم:
«زبان مردم آذربایجان و بیشتر مردم ارمنستان ایرانی (الفارسیه) است که آنها را بهم پیوند میدهد و عربی [نیز] میان آنان مستعمل است،و از آنها که به فارسی سخن میگویند کمتر کسی است که عربی را نفهمند و برخی از بازرگانان و زمین-داران در آن فصیح اند.»
http://ia601904.us.archive.org/14/items/AzariYarshater/Azariyarshaterfarsi.pdf

همانطور که می‌بینیم ، صحبت از زبان واسط و ارتباطی بین مردم آذربایجان و اقلیت ارمنی در همان آذربایجان است. ابن حوقل می‌گوید ، این زبان ارتباطی فارسی است.
اگر در آن زمان، زبان مردم آذربایجان ترکی می بود، برای ارامنه آسان‌تر بود که ( در محیطی ترکی زبان )برای ایجاد ارتباط، ترکی بیاموزند ، نه فارسی. که در این صورت ، زبان واسط و ارتباطی ترکی بود ، نه فارسی .
آیا فهم این موضوع این‌قدر سخت است؟ یا مشکل در بلندی دیوار حاشای آقای قابوسی است.
به علاوه ، ابن حوقل که از زبان‌های فارسی ، ارمنی و عربی در نوشته اش نام برده است ، حتی یک بار نگفته است که زبان مردم آذربایجان ترکی است.
ادامه دارد