ائلیار گرامی، نکته ای را که

امروزه مردمان ترکیه یا جمهوری آذربایجان نمی توانند ارتباطی بی واسطه با منابع تاریخی- سیاسی سرزمینهایشان برقرار کنند. دانشجویانی که در پی مطالعه متون تاریخی - سیاسی و ادبی ترکی هستند باید با زحمت و مشقت فراوان الفبای عربی - فارسی - ترکی را بیاموزند و اینها عده ی قلیلی هستند. روشنفکرانی از ترکیه هم (نه از موضع اسلامیستی و واپسگرایانه) به این باخت بزرگ فرهنگی ادغان دارند که پیامد "مدرنیزاسیون" الکن و ناقص الخلقه ی آتاتورکی بود. کسانی که دست بر مشکلات الفبای زبان فارسی یا عربی می گذارند، دیگر نمی گویند که مثلا خط در زبان فرانسوی با همین الفبای لاتین چقدر دشواریهای نگارشی و آوائی دارد، چنانکه املای زبان فرانسه آنقدر سخت است که حتی خود فرانسویان را هم دچار مشکلات می کند. این مشکل برای خود فرانسویان آنقدر بزرگ است که در تلویزیون مسابقه ی درست نویسی (املاء) می گذارند. پس چنین هم نیست که الفبای لاتین برای زبانها معجزه کند و همه ی مشکلات آنها را حل کند. در مسئله ی ساده نویسی به خط لاتین و دشوارنویسی به خط فارسی / عربی مبالغه می شود و در پس آن منافعی هم نهفته است که ارتباطی با پویائی و رشد یک زبان ندارد.