تردیدی نباید داشت که تحمیل

در دبستان و دبیرستان، ادبیات فارسی را نسبتا خوب فرا گرفته واسامی و اشعار ده ها شاعر فارسی زبان را به خاطر می سپارد ، اما در باره ادبیات و فرهنگ و فولکلور زبان مادری خود، چیزی نمیداند. در ذهن این جوان تحصیل کرده آذربایچانی، اسامی شعرای فارسی گو نظیر رودکی، فردوسی، انوری، سعدی و حافظ چنان نقش می بندد که تا آخر عمر، آثار آن در خاطر باقی میماند. اما این جوان درس خوانده آذربایجانی، نه خواندن و نوشتن به زبان مادری خود را بلد است و نه کوچک ترین آشنائی با ادبیات ترکی آذری دارد. اگر اسم این فاجعه در ابعاد وسیع، ستم ملی نیست ، پس چیست؟ غلبه شوونیسم زبانی در ایران در طول ده ها سال گذشته، سبب شده است که در ذهن بسیاری از ایرانی های تحصیل کرده، زبان فارسی مترادف با کشور ایران باشد . حال آنکه، زبان فارسی در ایران تنها زبان یکی از ملت های ساکن این کشور می باشد . در این کشور، ملت های مختلف و زبانهای مختلف وجود دارند و هر ملتی طبیعته زبان خاص حود و ادبیات و شعرا و نویسندگان واهل قلم خود را دارا میباشد. شعرای فارسی گو نظیر فردوسی، سعدی، مولوی و حافظ نیز با وجود شهرت بسزائی که در دنیای هنر و دانش کسب کرده اند ، شعرای متعلق به همه ملت های ساکن ایران نمی باشند. در ایران چند ملیتی امروز ، هر ملت و خلقی، تاریخ ادبیات، شاعر و ادیب ومتفکر خود را دارد. غلبه طولانی یک زبان بر زبانهای دیگر در این سرزمین کثیر المله، سبب شده است که ادبیات و فولکلور و فرهنگ ملتهای غیر فارس در عین تحمل ضرر فراوان، به فرهنگ و ادبیات تبعیدی مبدل شوند. تا زمانی که در نتیجه تحولات سیاسی پر دامنه ریشه ای و سرنگونی رژیم جمهوری اسلامی به دست توده ها، ستم ملی از ایران رخت بر نه بسته است، یکی از راههای مبارزه علیه ستم ملی و شوونیسم زبانی، همانا کوشش در جهت اشاعه و ترویج ادبیات ملت های غیر فارس ایران می باشد. در مورد ادبیات ترکی آذری اینجا لازم میدانم در عین برجسته کردن ادبیات پر نفوذ منثور و منظوم سیاسی و اجتماعی این زبان در طول صد و پنچاه سال گذشته، به تاریخ طولانی شعر و ادب زبان ترکی در طول اعصار و قرون، اشاره کنم. سروده های شعرائی نظیر عماد الدین نسیمی، فضولی - که به سه زبان عربی، فارسی و ترکی آدری شعر می گفت، ملا واقف و نباتی ، تنها مشتی از خروار است.