۵ نکته درباره مقبره لنین در صدمین سال ساخت آن

آندری کوزنکو

اول اوت ۲۰۲۴، مقبره لنین در میدان سرخ مسکو صدمین سالگرد خود را جشن گرفت.

این مقبره از زمان افتتاح، محل برگزاری مراسم و رژه‌های نظامی متعددی بوده است. در طول سال‌ها، بدن مومیایی شده لنین چندین بار از آن خارج شده و دوباره بازگردانده شده است. مدتی هم بدن ژوزف استالین نیز در آنجا دفن شده بود، اما بعداً خارج شد.

در دهه ۱۹۷۰، شیشه ضدگلوله‌ای روی تابوت لنین نصب شد تا از آن در برابر تلاش‌ برای تخریب و آسیب رساندن محافظت کند. در دهه ۱۹۹۰، درخواست‌های زیادی برای دفن بدن لنین وجود داشت.

در اینجا پنج نکته را می‌خوانید که احتمالا درباره مقبره لنین نمی‌دانستید.
نظر چه کسی بود؟

مورخان توافق دارند که فکر حفظ بدن لنین برای اولین بار در تابستان ۱۹۲۳ به ذهن ژوزف استالین رسید.

بنای اولیه مقبره لنین، که تنها سه متر ارتفاع داشت، در کمتر از سه روز برای مراسم خاکسپاری او برپا شد. معمار این بنا الکسی شچوسوف بود که نمونه‌های بعدی را نیز طراحی کرد.

لنین در ۲۱ ژانویه ۱۹۲۴ درگذشت و مراسم وداع با او تا پایان مارس ادامه داشت. گمان می‌رود که میلیون‌ها نفر در طول آن مدت از مقبره اولیه بازدید کردند.

تا تابستان ۱۹۲۴، فکر مومیایی کردن لنین و نمایش جسد او برای بازدید عموم به طور کامل در حال اجرا بود. شچوسوف طراحی یک ساختمان جدید را آغاز کرد، و دو دانشمند به نام‌های الکسی وروبیوف و بوریس زبارسکی بر روی فرآیند مومیایی کردن کار می‌کردند.

در ۱ اوت ۱۹۲۴، مقبره به روی عموم باز شد. این مقبره از چوب ساخته شده بود اما در اندازه و شکل به نمونه کنونی‌اش شباهت داشت. مقبره گرانیتی تا پاییز ۱۹۳۰ تکمیل شد. شکل آن که شبیه به معبد بود، به دیدگاه استالین نزدیک‌تر بود و بر منحصر به فرد بودن و بزرگی اتحاد جماهیر شوروی تأکید می‌کرد. مردم در صف‌های طولانی می‌ایستادند تا با وقار و احترام از کنار جسد رهبر پرولتاریا جهانی عبور کنند.

لنین و استالین در یک مقبره بودند
در سال ۱۹۵۳، پس از مرگ استالین، تصمیم گرفته شد که جنازه او نیز در مقبره لنین دفن شود.

از ابتدا مشکلاتی وجود داشت: پوست بدن استالین، به‌ویژه در ناحیه صورت، در وضعیت بسیار بدی بود که فرآیند مومیایی کردن را پیچیده کرد. کتیبه جدیدی با عبارت «لنین استالین» بر روی کتیبه قبلی قرار داده شد، اما گاهی باران آن را می‌شست و حروف اصلی «لنین» را زیر آن نمایان می‌کرد.

پس از مهار شخصیت‌پرستی استالین و سرکوب‌های گسترده در دوران او توسط رهبری شوروی، جنازه استالین در سال ۱۹۶۱ از مقبره خارج شده و در نزدیکی دیوار کرملین دفن شد.

وقتی لئونید برژنف در سال ۱۹۸۲ درگذشت، شوخی معروفی در حال پخش بود که حالا نوشته LENIN بر روی مقبره با LЁNIN (بازی با حروف نام برژنف: Leonid) جایگزین خواهد شد.

مکانی برای پرستش ایدئولوژیک و خرابکاری
پس از جنگ و تا زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، مقبره به مکانی برای زیارت تبدیل شد که هم مقامات خارجی ازآن بازدید می‌کردند و هم دانش‌آموزان شوروی.

در ماه مه ۱۹۴۵، در جریان رژه پیروزی، پرچم‌های نازی ارتش آلمان در جلوی مقبره به زمین انداخته شدند تا پیروزی اتحاد جماهیر شوروی در جنگ جهانی دوم را نشان دهند.

نیکیتا خروشچف، رهبر وقت شوروی، از اولین فضانورد جهان، یوری گاگارین بر سکوی مقبره استقبال کرد.

از دهه ۱۹۵۰ تا اواخر دهه ۱۹۷۰، جنازه لنین هدف بیش از دوازده حمله با استفاده از سنگ‌، پتک و چکش و حتی کوکتل مولوتوف قرار گرفت. معمولاً، عاملان این حملات را دستگیر می‌کردند و به درمان روانی اجباری می‌فرستادند.

در سال ۱۹۷۳، یک دستگاه انفجاری چندین بازدید کننده را کشت. پس از آن بود که شیشه روی تابوت لنین با شیشه ضد گلوله تقویت شد.

بقایای لنین
 

پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، رئیس‌جمهور بوریس یلتسین که مخالف افکار کمونیستی بود، تصمیم گرفت سخنرانی‌های خود را به جای مقبره در میدان سرخ و بر سکوی ویژه‌ای که در آن نزدیکی نصب شده بود ایراد کند.

در اوایل دهه ۱۹۹۰، آزمایشگاهی که مسئول نگهداری جنازه لنین بود، بودجه ویژه خود را از دست داد.

از آن زمان، چندین فیلم مستند درباره این مقبره و نگهداری بدن لنین از تلویزیون‌های روسی پخش شده است. این فیلم‌ها ادعا کردند که بدن لنین تنها ۲۳٪ از وضعیت اولیه خود را حفظ کرده و بقیه آن با مواد مصنوعی جایگزین شده است.

تا به امروز، مقبره لنین همچنان یکی از جاذبه‌های گردشگری محبوب در روسیه است. در نقشه گوگل و وب‌سایت گردشگری تریپ ادوایزر (TripAdvisor)، میانگین امتیاز این مکان از پنج ستار بیش از چهار ستاره است. نظرات مختلفی برای آن نوشته شده از «فرزندم از چهره زرد او ترسیده بود» تا «این مکان برای هر کسی که، چه مستقیم و چه از طریق پدربزرگ‌ها یا والدینش، درباره دوران شوروی شنیده باشد، ارزش دیدن دارد».

تنها در کشورهای کمونیستی شرق و جنوب‌شرقی آسیا مقبره‌هایی با جسدهای مومیایی شده رهبرانشان وجود دارند. جسدهای مائو تسه‌تونگ، رهبر کمونیست چین، و هوشی‌مین، رهبر ویتنام، در میان آن‌ها هستند. در کره شمالی، جسدهای مومیایی شده رهبران پیشین کشور، کیم ایل‌سونگ و جانشین او کیم جونگ‌ایل، نیز در مقبره‌ای نگهداری می‌شود.