سالام اليكيم

(سندی1200ساله و انکار ناپذیر در باره ی بومی بودن ترکان در آذربایجان)
در ویکی پئدیای فارسی_تأکید می کنم، ویکی پئدیای فارسی-نه فلان یا بهمان منبع به قول برخی پان ترکیستی(!)، در باره ی عبدالملک ابن هشام، ادیب، محدّث و مورّخ مصری می خوانیم: «عبدالملک بن هشام بن ایوب حمیری المعافری مشهور به جمال الدّین(متوفی ۲۱۳یا ۲۱۸ق)، محدّث، مورّخ، ادیب و نسب‌شناس، در مصر به دنیا آمد و در بصره رشد نمود. وی از عالمان مورد وثوق نزد اهل سنت بوده است که اغلب رجال‌شناسان سنی مذهب او را ستوده‌اند .«القصائد الحمیریه» و «التیجان فی ملوک حمیر» از دیگر آثار اوست. عمده شهرت ابن هشام، تالیف کتاب «سیرة النبویه» است، تا جایی که ابن خلّکان در شرح حال وی می‌نویسد: «ابن هشام همان کسی است که سیرۀ رسول الله را از مغازی واقدی و سیره ابن اسحاق جمع‌آوری نموده و آنها را تهذیب و تلخیص کرده است و این همان سیره‌ای است که در دسترس مردم قرار دارد و به سیرۀ ابن هشام معروف است.» (منبع: ویکی پئدیای فارسی)آن گونه که ملاحظه فرمودید ابن هشام مزبور از عالمان مورد وثوق(اعتماد)نزد اهل سنت بوده است و اغلب رجال شناسان سنی مذهب او را ستوده اند. همچنین طبق نوشته ی ویکی پئدیای فارسی، کتاب «التیجان فی ملوک حمیر» از دیگر آثار مورّخ مصری مزبور یعنی ابن هشام می باشد. اینک پس از آشنایی مختصر با ابن هشام(البته با واسطه ی ویکی پئدیای فارسی) باز می گردیم سر موضوع اصلی مقاله ی حاضر و این که ابن هشام در باره ی آذربایجان چه گفته است؟ مورخ مزبور در ص416 کتاب «التیجان فی ملوک حمیر» خویش و در ذکر گفتگوی معاویه-بنیانگذار خلافت اموی- با عبیدبن شریه در باره ی آذربایجان، چنین نوشته است:« قال معاوية: وما بال أذربيجان لله أنت؟ قال: له أنها كانت من ارض الترك واجتمعوا له.»(ترجمه ی فارسی: معاویه گفت : خداوند تو را خیر دهد، از حال آزربایجان بگو؟[عبید] گفت : «آزربایجان از سرزمین های تُرک است و ترکان در آن گرد آمده اند.»(منبع: التیجان فی ملوک حِمیَر، عبدالملک ابن هشام، ناشر: مرکز الدراسات و الابحاث الیمنیه، صنعا(پایتخت جمهوری عربی یمن)،چاپ اول، 1347ه.ق، جلد اول، ص416.) اما همان گونه که می دانیم گفتگوی عبید با معاویه در باره ی آذربایجان، مربوط به دوره ای است که هنوز از ترکان غزنوی، سلجوقی، مغولان و...، که تاریخنگاران عصر پهلوی، ترک زبان شدن آذربایجان را–البته بر اساس هدف و دستورالعمل از پیش تعیین شده- به تهاجم و تلاشهای آنان نسبت داده و می دهند، خبری نیست! ناگفته نماند که سند مزبور از جمله اسناد متعدّد و دست اول تاریخی است که آذربایجان را سرزمین ترکان معرّفی نموده است. چرا که علاوه بر ابن هشام، مورّخانی چون طبری، بلعمی، ابن خلدون تونسی، محمد عوفی و...، به صراحت از آذربایجان به عنوان سرزمین ترکان یاد نموده اند. بنابراین بی جهت نیست که صاحب تاریخ 800ساله ی فخرالدین مبارکشاه در کتاب خویش حدود ترکستان را تا سرحدات غربی امپراتوری روم می داند و می نویسد:«از سوی مغرب، حد ترکستان تا روم پیوسته است.»(تاریخ فخرالدین مبارکشاه، فخرالدین مبارکشاه مرورودی، تصحیح دنیسون روس، به کوشش راقم سطور، تبریز، نشر آذرتوران-نباتی، چاپ اول، 1398،ص77)