ایرج گرامی، کسی نگفته این اصل 15 فاقد اشکال است. و یا اصل کامل و ایده آل است؛یا جوابگوی مشکل فرهنگها و زبانهاست. گفته شده حکومت ایران این اصل را تا جایی که به زبان فارسی مربوط است تمام و کمال اجرا میکند.ولی این را که «تدریس زبانهای ملیتها در مدارس آزاد است » را اجرا نمیکند. یعنی «عملاً اجرا را آزاد نگذاشته است.» برای مثال اگر کانونهای مدنی با مخارج خود کتاب های آموزشی تهیه کنند و در مدارس توسط معلم ها تدریس شود؛ آموزش پرورش اجازه نمیدهد. اجازه دادن منوط به آن است که روزانه یک ساعت تدریس زبان «پول» میخواهد و این پول لازم است به معلم پرداخت شود. کتابها باید توسط آموزش و پرورش تأیید شود. همانطور که ملاحظه میشود «تدریس زبان محلی در مدرسه» مثل تدریس زبان فارسی یک کار دولتی ست . دولت طبق قانون باید زمینه انجام این کار را از نظر وسایل «کتاب-معلم-هزینه» و اجرا به عهده گیرد. مثل زبان فارسی.
ایرج گرامی، کسی نگفته این اصل
ایرج گرامی، کسی نگفته این اصل
آ. ائلیار
وقتی نمیگیرد و مانع هم میشود، یعنی «تبعیض، عدم اجرای قانون». از سوی دیگر « انتشار مطبوعات در زبان محلی» خیلی کم اجازه میگیرد و «عملاً اجرا نمی شود». مشکل زبان در ایران لازم است مثل دیگر مشکلات بارأی مردم و دموکراتیک حل شود.حالا هر طور که مردم صلاح میدانند و به آن رأی میدهند. مشکل آنست که «حکومت دموکراتیک » نداریم. دموکراسی حاکم نیست. نظام با «قدرت»متمرکز اداره میشود. مناطق مختلف در ایران «اختیارات قانونی» ندارند. از این رو نیز بیشر جریانهای سیاسی برای ایران «نظام فدرال» را پیشنهاد میکنند. و با به رأی گذاشتن آن موافق اند. فکر میکنند با این سیستم «هم چارچوبه ایران حفظ میشود و هم قدرت تقسیم میشود و مناطق مختلف میتوانند امور داخلی و سراسری خود را اداره کنند. مثل آلمان یا آمریکا یا دیگرجا ها».