آقای تبریزی گرامی با تشکر از

کاریکاتور غم انگیزی از ناسیونالیسم است. بنابر این ناسیونالیسم با همه عیبهایش، یک پدیده دنیای مدرن است، در حالی که عشیره پرستی همه عیبهای ناسیونالیسم را دارد، به اضافه اینکه عقبمانده و ارتجاعی و متعلق به عصر پیشاسرمایه داری است. برای مثال اگرچه کیش شخصیت (Cult of personality) از مختصات برجسته هردو تفکر است، ولی تفاوت آشکار آن را در کانتکستهای مختلف بخوبی می توان دید. یعنی همین کیش شخصیت در جامعه عقبمانده چین و در مورد مائو با آنچه که در جامعه نیمه پیشرفته روسیه و استالین اتفاق می افتد، و این یکی با آنچه که در جامعه پیشرفته آلمان و هیتلر اعمال می شود، کاملا متفاوت است. حتی در مقایسه ناسیونالیسم ترکی (ترکیه) و ناسیونالیسم عربی می توان این تفاوت را آشکارا دید، ناسیونالیسم ترکی (ترکیه) که در یک جامعه نسبتا مدرن (با اما و اگرهایی) و در مجاورت اروپا بوجود آمده بود، واقعا ناسیونالیسم با تعریف مدرن آن بود، در حالی که بر ناسیونالیسم عربی اسمی غیر از عشیره پرستی نمی شود گذاشت، زیرا در روزگار تولد ناسیونالیسم عربی اکثریت قریب به اتفاق عربها در چارچوب قبائل و عشایر زندگی می کردند. بهر حال شما چندان از اینکه با گوبلز مقایسه بشوید، ناراحت نشوید. این خصلت تفکر عشیره پرستی است. اگر در برابر بتهای عشیره سر تعظیم فرود نیاورید و آنها را با خضوع و خشوع ستایش نکنید، باید انتظار بدترین حمله ها را داشته باشید.