" آتش به جان شمع فتد کین بنا

" آتش به جان شمع فتد کین بنا نهاد ". تاریخ ایران چنان با یهودیت آمیخته است که نمیتوان آنها را از هم جدا نمود؛ یعنی بر اساس گزارشات تاریخی, یهودیان ایران همان اندازه ایرانی اند که بقیه ایرانی ها. در حقیقت زمانی یهودیان بیست در صد جمعیت ایران را تشکیل میدادند و به گزارش استخری(؟) ناحیه بین اصفهان تا شوشتر چندان یهودی داشت که آنرا یهودستان مینامیدند. در فرهنگ قدیمی یهود و به نشانه دوستی اشکانیان, ضرب المثلی ست که وقتی یک جنگجوی اشکانی را زنجیر شده به گوری در اسرائیل به بینید زمان ظهور مسیح است. علاوه بر استر طبق روایت یهود, مادر شاپور اول و همچنین همسر یزدگرد اول و مادر بهرام پنجم یهودی بودند. نام این ملکه شوشان دخت بود و بعضی گمان دارند که آرامگاه استر همان آرامگاه شوشان دخت است. در طول این قرن ها یهودیان چنان با بقیه ایرانی ها در آمیختند که از نظر فیزیکی, فرهنگی و زبانی از دیگر ایرانیان